I- GİRİŞ

Sosyal güvenlik hukukunda gelir, aylık, toptan ödeme, evlenme ve cenaze ödenekleri gibi birtakım tahsisatlar yazılı istek şartına bağlanmıştır. Başka bir deyişle 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu(1)’nu gereğince sigortalı ya da hak sahiplerinin gerekli şartları sağlaması halinde ilgili tahsisatlar otomatik olarak yapılmamakta, sigortalı ya da hak sahibinin talebi beklenilmektedir. www.ozdogrular.com

Tahsisat talebi şekil şartına tabidir. İlgilerin tahsis talebini yazılı şekilde yapmaları gerektiği 5510 sayılı Kanun’da belirtilmektedir (md. 19, 26, 27, 28, 30, 31, 32, 38, 47). Yazılı isteğin, örneği SGK tarafından belirlenen talep dilekçesi ile yapılması gerektiği Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği(2)’nde açıklanmıştır (md. 41, 53, 56, 61, 63). Tahsis Talep ve Beyan Taahhüt Belgesinin şekli ise SGK tarafından çıkartılan “Kanuna Göre 4/1-(a) ve 4/1-(b) Kapsamındaki Sigortalıların Tahsis İşlemleri” konulu 22.07.2011 tarih ve 2011/58 sayılı Genelge Ek-2’de gösterilmektedir.

Sosyal Güvenlik Kurumu, 25.07.2012 tarihinde başlayan yeni uygulamasıyla e-Tahsis programını hayata geçirmiş, 4/a ve 4/b sigortalıları için Tahsis Talep ve Beyan Taahhüt Belgelerinin internet üzerinden alınmasına başlamıştır. Böylece emeklilik ve ödenek işlemlerinde yeni bir döneme girilmiş bulunmaktadır.

Bu yazımızda tahsis talebinin tanımını genel hatlarıyla yaptıktan ve sosyal güvenlik mevzuatında tahsisi talebe bağlı işlemleri irdeledikten sonra hayatımıza yeni girmiş bulunan e-Tahsis sistemin uygulama esaslarını ve getirdiği kolaylıkları ele alacağız. www.ozdogrular.com

II- TAHSİS TALEBİNİN ESASLARI VE TAHSİSİN TALEBE BAĞLI OLDUĞU HALLER

SGK’ca sigortalı ve hak sahiplerine tahsis yardımlarının (sürekli iş göremezlik geliri, ölüm geliri ile yaşlılık, malûllük ve ölüm aylığı, yaşlılık ve ölüm toptan ödemesi ile evlenme ve cenaze ödeneği) verilmesi işlemleri talep şartına bağlıdır.

Sigortalılar ve hak sahipleri söz konusu tahsis yardımlarından faydalanmak için örneği SGK tarafından belirlenmiş bulunan Tahsis Talep ve Beyan Taahhüt Belgesi ile Kurum’a doğrudan veya posta yoluyla müracaat etmektedirler. Söz konusu belge ıslak imzalı olarak düzenlenmektedir. www.ozdogrular.com

Kısa vadeli sigorta kollarından sağlanan yardımlara baktığımızda sürekli iş göremezlik geliri ve ölüm gelirinin, evlenme ve cenaze ödeneklerinin SGK tarafından usulü belirlenen yazılı talep üzerine bağlandığı görülmektedir (SSİY md. 40).

Uzun vadeli (malûllük, yaşlılık ve ölüm) sigorta kollarında da tahsis talebinin usulleri benzerdir. Buna göre sigortalılara yaşlılık sigortasından aylık bağlanabilmesi için;

● 4/a sigortalılarının çalıştığı işten ayrıldıktan,

● 4/b sigortalılarının ise tarım işlerinde kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar hariç, sigortalılığa esas faaliyete son verip vermeyeceğini beyan ettikten

sonra kendisinin veya varsa vekilinin Tahsis Talep ve Beyan Taahhüt Belgesi ile Kurum’un ilgili ünitesine başvurması şarttır. Bu şekilde başvuran sigortalılardan yaşlılık aylığına hak kazananlara, yazılı istek tarihinden sonraki aybaşından itibaren aylık bağlanır (SSİY md. 57).

Malûllük aylığının bağlanması için de maluliyeti nedeniyle sigortalı olarak çalıştığı işten ayrıldıktan veya işyerini kapattıktan veya devrettikten sonra SGK’dan yazılı istekte bulunması şartı aranmaktadır (5510/26. md.).

Malûliyet aylığı kesilenlerden, işten ayrılarak yeniden malûllük aylığı bağlanması için yazılı istekte bulunan ya da emekliye ayrılan veya sevkedilenlere; kontrol muayenesine tabi tutulmak ve ilk aylığına esas malûllüğünün devam ettiği anlaşılmak kaydıyla istek tarihlerini takip eden ödeme döneminden itibaren yeniden malûllük aylığı hesaplanarak bağlanır (5510/27. md.).

4/a ve 4/b sigortalılarının hak sahibi kız çocukları da evlenme ödeneği taleplerini Tahsis Talep ve Beyan Taahhüt Belgesi yapmaktadırlar. Evlenme tarihi nüfus kütüğüne işlenmemişse, evlenme cüzdanının bir örneğinin de Kurum’a verilmesi zorunludur (SSİY md. 64).

III- TAHSİS TALEP VE BEYAN TAAHHÜT BELGESİNİN İÇERİĞİ

Tahsis Talep ve Beyan Taahhüt Belgesinin şekli ve içeriği SGK tarafından 22.07.2011 tarihinde çıkartılmış bulunan 2011/58 Genelge’nin eki (Ek-2)’de belirtilmiştir. Söz konusu belgede ilgililerin kimlik numarası, sigorta numaraları, nüfus bilgileri, bakmakla yükümlü oldukları kişiler, ikamet adresleri gibi kişisel ayrıntılarının yanında 4/a, 4/b, 4/c, diğer sandıklar, yabancı ülke hizmeti gibi çeşitli statülere tabi olarak yaptığı çalışmalara dair tahsis ayrıntıları da bulunmaktadır. İlgili belgede ödemelerin yapılmasının istenildiği banka veya PTT şubesinin de tercih edilmesi mümkün olmaktadır. www.ozdogrular.com

Tahsis talep ve beyan taahhüt belgesinde ayrıca, ilgililerin Sosyal Güvenlik Kurumu’na gerçeğe aykırı beyanda bulunmadıkları, gelir aylık bağlandıktan sonra durumlarında bunların kesilmesini gerektiren değişikleri derhal Kurum’a bildirecekleri, bildirmedikleri takdirde yersiz olarak yapılacak her türlü ödemeyi istenildiğinde yasal faizi ile birlikte geri ödeyecekleri ve ayrıca haklarında Türk Ceza Kanunu’nun 204. maddenin 1. fıkrası gereğince kovuşturma yapılacağını kabul ettikleri konusunda taahhütleri alınmaktadır.

Uzun vadeli sigorta kollarından hak kazanılan yardımların yapılması veya aylıkların bağlanması için, sigortalı veya hak sahibince adi posta veya kargo ile veya Kurum’a doğrudan yapılan yazılı başvurularda, tahsis talep tarihi olarak dilekçenin Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarih esas alınır. Taahhütlü, iadeli taahhütlü veya APS olarak gönderilen tahsis taleplerinde ise dilekçenin postaya verildiği tarih, Kurum’a intikal tarihi olarak kabul edilir (SSİY md. 67). Bu nedenle talep tarihi önem arz etmektedir.

IV- ELEKTRONİK ORTAMDA TAHSİS BAŞVURUSUNUN ESAS-LARI

SGK, 25.07.20102 tarihi itibariyle emeklilik taleplerinin alınmasında 4/a (SSK) ve 4/b (Bağ-Kur) kapsamındaki sigortalı ve hak sahipleri için elektronik başvuruş sistemine geçmiş bulunmaktadır. e-Tahsis sistemi olarak adlandırılan yeni sisteme göre belirtilen statülere tabi sigortalılar “Tahsis Talep ve Beyan Taahhüt Belgesini” artık internet ortamında, ıslak imza aranmaksızın, online olarak verebileceklerdir. www.ozdogrular.com

İnternet ortamında sunulan birçok kamu hizmetinde olduğu gibi Tahsis talep ve Beyan Taahhüt Belgesinin internet ortamında verilebilmesi online işleme açık PTT’lerden alınacak e-Devlet şifresi kullanılmaktadır. Buna göre e-Tahsis programına, www.turkiye.gov.tr adresinden sırasıyla, “e-hizmetler”, “Sosyal Güvenlik Kurumu”, “Ortak (4A/4B/4C) Hizmetler”, “Tahsis Talep ve Beyan Taahhüt Belgesinin Verilmesi” seçeneklerine girilmek suretiyle ulaşılmaktadır. Söz konusu menüden giriş işlemi tamamlandıktan sonra Tahsis Talep ve Beyan Taahhüt Belgesinin barkod numaralı dökümü yine internet ortamında sigortalı veya hak sahipleri tarafından alınacak ve Kurum’ca belgenin alındığına dair ilgililere SMS gönderilecektir(3).

İlgili barkod taşıyan döküm, tahsis talebinin yapıldığına dair resmi belge hüviyetinde olacağından sigortalılarca saklanmasında yarar bulunmaktadır. Zira müracaat tarihi; maaşın kesilmesi sonrasında yeniden yapılan tahsis taleplerinde (yaşlılık aylığı, malûllük aylığı) aylığın kesilmesine yol açan sebebin ortadan kalkması halinde maaş müracaat tarihini takip eden ay başından itibaren bağlandığı için tahsisin yapıldığı tarih önem taşımaktadır.

İnternet ortamından verilen Tahsis Talep ve Beyan Taahhüt Belgesi gelir veya aylık bağlamaya yetkili ilgili sosyal güvenlik il müdürlüğü ya da sosyal güvenlik merkezi evrak servisine intikal edecektir. Uygulama ile sosyal güvenlik merkezlerindeki iş yükü azalacağı gibi sigortalıların tahsis amacıyla müdürlüklerde vakit kaybetmelerinin de önüne geçilmiş olacaktır. www.ozdogrular.com

V- SONUÇ

5510 sayılı Kanun’a göre sigortalı ve hak sahiplerine tahsis yardımlarının (sürekli iş göremezlik geliri, ölüm geliri ile yaşlılık, malullük ve ölüm aylığı, yaşlılık ve ölüm toptan ödemesi ile evlenme ve cenaze ödeneği) verilmesi işlemleri talep şartına bağlıdır. Şimdiye kadar sigortalıların maaş, gelir ve ödeneklerini alabilmeleri için şekli Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından belirlenmiş bulunan “Tahsis talep ve Beyan Taahhüt Belgesini” bizzat veya posta ile ıslak imzalı olarak Sosyal Güvenlik Kurumu’na ibraz etmeleri gerekmekte idi. www.ozdogrular.com

25.07.20102 tarihi itibariyle emeklilik taleplerinin alınmasında 4/a (mülga SSK) ve 4/b (mülga Bağ-Kur) kapsamındaki sigortalı ve hak sahipleri için elektronik başvuru sistemini oluşturan e-Tahsis uygulamasına geçilmiştir. Buna göre sigortalılar e-Devlet şifresini kullanarak www.turkiye.gov.tr adresi üzerinden “Tahsis talep ve Beyan Taahhüt Belgesini” ıslak imzaya gerek olmadan online olarak gönderebileceklerdir.

e-Tahsis uygulaması ile Tahsis Talep ve Beyan Taahhüt Belgesinin verilmesi sonrasında belgenin barkod numaralı dökümü yine internet ortamında sigortalı veya hak sahipleri tarafından alınacak ve Kurum’ca belgenin alındığına dair ilgililere SMS gönderilecektir. SGK taşra birimlerindeki iş yükünü azaltacak olan bu uygulama, aylık ve gelir bağlama işlemlerinin hızlanmasını sağlayacak bir uygulama olarak hayata geçmiş bulunmaktadır.

Bünyamin ESEN*

Yaklaşım

*    Sosyal Güvenlik Denetmeni, Adli Bilirkişi, London School of Economics and Political Science Sosyal Politika Bölümü

(1)  16.06.2006 tarih ve 26200 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(2)  12.05.2010 tarih ve 27579 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(3)  Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün, 31.07.2012 tarih ve “Tahsis Talep ve Beyan Taahhüt Belgesinin İnternet Ortamında Gönderilmesine” ilişkin duyurusu, http://www.sgk.gov.tr (Erişim: 01.08.2012)

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.