I- GİRİŞ

Ülkemiz maalesef 30 yılı aşkın bir süredir bölünmez bütünlüğümüze kasteden, vatandaşlarımızın can ve mal güvenliğine zarar veren terörist eylemlere karşı mücadele vermektedir. Bugüne kadar, sivil-kamu görevlisi, kadın-erkek, genç-yaşlı ayrımı yapmaksızın ve özellikle güvenlik güçlerini hedef alan terörist saldırı ve eylemler sonucunda çok sayıda vatandaşımız hayatını kaybetmiş veya sakat kalmıştır.

Güvenlik ve asayişin sağlanması için görev yapan asker, polis gibi kamu görevlilerinin yanında devlet güçlerini sindirme amacına yönelik olarak yapılan saldırılara maruz kalan hakim-savcı, öğretmen, doktor, hemşire, imam gibi görev yaptıkları bölge halkının huzur ve refahını artırmayı amaçlayan kamu görevlileri, söz konusu terör eylemlerinin başlıca hedefi konumunda olmuşlardır. www.ozdogrular.com

Artan terör eylemleri ile mücadele ve bu eylemlere katılan veya destek olan kişi ve grupların cezalandırılmasına ilişkin esasların belirlenmesi amacıyla yürürlükte bulunan 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu[1] ile terör eylemlerine muhatap olan kamu görevlileri ve ailelerine bazı haklar tanınırken, 5233 sayılı Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında Kanun[2] ile de terör eylemleri veya terörle mücadele kapsamında yürütülen faaliyetler nedeniyle zarara uğrayan kişilerin, bu zararlarının karşılanması amaçlanmıştır.

Bu makalede, 24. Yasama Dönemi sonunda kabul edilerek yürürlüğe giren 6353 sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun[3] ile gazi ve şehit yakınlarına yönelik düzenlemeler dikkate alınmak suretiyle başta 3713 ve 5233 sayılı kanunlar olmak üzere, terör eylemleri ve terörle mücadele kapsamında sakatlananların kendilerine, vefat edenlerin yakınlarına sağlanan hakların kapsamı inceleme konusu yapılacaktır.www.ozdogrular.com

II- TERÖR EYLEMLERİ VE TERÖRLE MÜCADELE DOLAYISIYLA ZARAR GÖRENLERE AYLIK BAĞLANMASI

Cebir ve şiddet kullanarak; baskı, korkutma, yıldırma, sindirme veya tehdit yöntemlerinden biriyle, Anayasada belirtilen Cumhuriyet’in niteliklerini, siyasî, hukukî, sosyal, laik, ekonomik düzeni değiştirmek, Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü bozmak, Türk Devletinin ve Cumhuriyetin varlığını tehlikeye düşürmek, Devlet otoritesini zaafa uğratmak veya yıkmak veya ele geçirmek, temel hak ve hürriyetleri yok etmek, Devletin iç ve dış güvenliğini, kamu düzenini veya genel sağlığı bozmak amacıyla bir örgüte mensup kişi veya kişiler tarafından girişilecek her türlü suç teşkil eden eylemler 3713 sayılı Kanunla terör olarak tanımlanmıştır. www.ozdogrular.com

Aşağıda açıklanacağı üzere, gerek terör eylemleri gerekse terörle mücadele kapsamında yürütülen faaliyetler nedeniyle vefat edenlerin hak sahipleri ile yaralanan, sakatlanan ve malûl hale gelenlerin kendilerine aylık bağlanmasına ilişkin usul ve esaslar farklılık gösterebilmektedir. www.ozdogrular.com

A- 3713 SAYILI KANUN HÜKÜMLERİNE GÖRE AYLIK BAĞLANMASI

1- Kapsam

3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamında malûl oldukları veya vefat ettikleri kabul edilecek kişi ve olayların kapsamı bu Kanun’un 21. maddesi ile belirlenmiştir. Anılan 21. maddenin gerek kişisel kapsamı, gerekse terör olarak değerlendirilen olayların kapsamı 6353 sayılı Kanun ile yeniden belirlenmiştir.

Buna göre;

* Kamu görevlilerinden, yurt içinde ve yurt dışında görevlerini ifa ederlerken veya sıfatları kalkmış olsa bile bu görevlerini yapmalarından dolayı terör eylemlerine muhatap olarak,

* Erbaş ve erler ile geçici veya gönüllü köy korucularından, terörle mücadele görevi ifa ederken,

* Eylemleri suç teşkil etmeyen ve ilgili valinin teklifi üzerine Nakdi Tazminat Komisyonu tarafından karara bağlanan sivillerden, terör eyleminin ortaya çıkarılması, etkilerinin azaltılması veya bertaraf edilmesinin sağlanmasında yardımcı ve faydalı olunması nedeniyle,

* 5510 sayılı Kanun’un 4/1-c bendi kapsamında sigortalı sayılmayan, yedek subay okulu öğrencileri ile harp okulları ile astsubay meslek yüksekokullarında veya Polis Akademisi ile Polis Meslek Eğitim Merkezlerinde veya üniversitelerin fakülte ve yüksekokullarında Türk Silahlı Kuvvetleri, Emniyet Genel Müdürlüğü hesabına öğrenim görenler veya kendi hesabına öğrenim görmekteyken TSK veya Emniyet Genel Müdürlüğü hesabına öğrenim görmeye devam edenler ile TSK, Emniyet Genel Müdürlüğü veya Milli İstihbarat Teşkilatı hesabına açılan okullarda öğrenim görenler ve TSK veya Emniyet Genel Müdürlüğü adına öğrenim görmek üzere temel ve intibak eğitimine tabi tutulanlardan bu öğrenimleri veya eğitimleri nedeniyle terör eylemlerinde hedef alınarak veya

* Kamu görevlileri, erbaş ve erler ile geçici veya gönüllü köy korucuları ve sivillerden, terör olaylarını önlemek amacıyla her türlü patlayıcı maddeye bağlı olarak meydana gelen olaylar sonucunda yada her ne şekilde olursa olsun terör olaylarının önlenmesi, takibi veya etkisiz hale getirilmesi amacıyla ifa edilen görevler sırasında veya bu görevlere gidiş dönüşler esnasında meydana gelen kazalar sonucunda

yaralanan ve sakatlananlar (malûl olanlar) ile ölen veya öldürülenlerin müstahak dul ve yetimleri 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun[4] hükümleri uygulanarak aylık bağlanacakların kapsamını oluşturmaktadır.

2- Aylık Miktarının Tespiti

Bilindiği üzere, 2330 sayılı Kanun’un 4. maddesi ile maruz kalınan yaralanma veya sakatlanma nedeniyle malûl hale gelenler ile vefat edenlere aylık bağlanırken hesaplanacak vazife malûllüğü aylığının % 25 artırımlı olarak ödenmesi öngörülmüş olup, 5434 ve 5510 sayılı Kanunlarda vazife malûllüğü halinde ilgililere 30 yıl hizmet yapmış gibi kabul edilmek suretiyle (hizmet süresi 30 yıldan fazla olan kamu görevlilerine kendi hizmet süreleri üzerinden) tespit edilecek aylık bağlama oranı ile 6 derece olarak belirlenmiş olan vazife malûllüğü dereceleri itibariyle farklı oranlarda tespit edilmiş olan vazife malûllüğü zammının ilavesi suretiyle hesaplanan tutarın aylık ödenmesi hükme bağlanmıştır. www.ozdogrular.com

Ancak, kamu görevlilerinden (emekli iken terör eylemlerine muhatap olanlar dahil) haklarında 3713 sayılı Kanun hükümlerinin uygulanması gerektiğine karar verilen malûllerin kendileri ile vefat edenlerin aylığa müstahak dul ve yetimlerine bağlanacak aylığın, kamu görevlisinin görevde olan emsalinin almakta olduğu aylıktan az olmaması gerekmektedir.

Ayrıca, 5434 sayılı Kanun’un 56. maddesi hükmüne göre erbaş ve erlere vazife malûllüğü aylığı bağlanırken öğrenim durumları itibariyle belirlenmiş olan giriş derece ve kademeleri esas alınarak aylık hesaplanırken, bunlara 3713 sayılı Kanun kapsamında bağlanacak aylıkların, bitirmiş oldukları okullar neticesinde hak kazandıkları unvanlar üzerinden yürütmüş oldukları kamu görevleri sebebiyle daha yüksek aylık bağlanmasına ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla; en az dört yıllık yüksek öğrenim mezunu olanların 8. derecenin 1. kademesindeki, diğerleri için ise eğitim durumlarına bakılmaksızın 10. derecenin 1. kademesindeki “Memur” unvanlı kadrolarda bulunanların emekli keseneğine esas aylıkları üzerinden hesaplanacak vazife malûllüğü aylığı tutarından düşük olmaması gerekmektedir.

3- Aylığa İlişkin Diğer Özel Durumlar

3713 sayılı Kanun hükümlerine göre bağlanan aylıklar katsayı değişikliklerine bağlı olarak meydana gelen artışlardan bağımsız olarak, 5434 sayılı Kanun’un ek 77. maddesi ile belirlenmiş usul ve esaslar çerçevesinde, ilgililerin hizmet sınıfları, unvan, rütbe ve öğrenim durumu gibi farklılıklara sahip emsalleri gibi her yılın Eylül ayı itibariyle terfi işlemlerine tutularak aylıklarının ayrıca yükseltilmesi sağlanmaktadır.

Böylece, örneğin 3713 sayılı Kanun hükümlerine göre aylık alan üsteğmen rütbesindeki bir malûl subay, TSK’deki görevine devam ediyormuş gibi 926 sayılı Kanun ile belirlenmiş rütbe bekleme süreleri esas alınarak sanal olarak terfi ettirilmek suretiyle, azami kıdemli albaylığa yükselebilecek emsali subayın görev aylığından, aynı şekilde bir polis memuru, 3201 sayılı Kanun ile belirlenmiş terfi süreleri dikkate alınarak 3. Sınıf Emniyet Amirine ait görev aylığından yararlandırılmaktadır.

Yine, 5434 sayılı Kanun’un ek 77. maddesine göre, yalnızca başkasının yardım ve desteği olmadan yaşamak için gereken hareketleri yapamayacak derecede malûl olduğuna SGK Sağlık Kurulu’nca karar verilen kamu görevlileri, erbaş ve erler ile geçici veya gönüllü köy korucuları ve siviller ile TSK, Emniyet ve MİT adına öğrenim gören/görecek öğrenciler almakta oldukları aylıkları ile birlikte, asgari ücretin net tutarının iki katı tutarında bir ödemeden ayrıca yararlandırılmaktadırlar. Bakım ücreti olarak da adlandırılan ve güncel tutarı 1.346,30 TL olan bu ödemenin hak sahiplerine intikali ise söz konusu değildir.

Ayrıca, haklarında 3713 sayılı Kanun hükümleri uygulanmak suretiyle aylık bağlanmış olan kamu görevlileri ile erbaş ve erlerin 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri kapsamında sigortalı olarak yeniden çalışmaya başlamaları halinde ödenmekte olan aylıklar kesilmeksizin ödenmeye devam edilmektedir. Bu şekilde özellikle 4/1-a ve 4/1-c kapsamında sigortalı olan terör malûlleri, görev aylıkları ile vazife malûllüğü aylığını aynı anda almaya devam etme hakkına sahiptirler.

Benzer şekilde, 5510 sayılı Kanun’un 47 ve geçici 14. maddeleri ile 3713 sayılı Kanun kapsamında vazife malûlü olduğuna karar verilen ve malûliyetlerinin engel olmadığı vazife ve sınıflara nakli yapılmak suretiyle görevlerine devam eden kamu görevlileri, 2008 yılı Ekim ayı başından itibaren görevleriyle ilişiği kesilmeksizin, yine hem görev aylığı, hem de 3713 sayılı Kanun hükümlerine göre vazife malûllüğü aylığı olmak üzere iki aylığı aynı anda alma hakkına sahip olmuşlardır.

Diğer taraftan, 5434 sayılı Kanun’un 72. maddesi hükmüne göre, 3713 sayılı Kanun kapsamına giren bir nedenle vefat edenlerin hak sahiplerinin aylığa hak kazanma ve ödeme miktarları da farklılık göstermektedir. Buna göre, 3713 sayılı Kanun kapsamına giren bir olay nedeniyle ve bu nedenle malûllük aylığı almakta iken hayatını kaybeden kamu görevlileri, erbaş ve erler ile öğrencilerin anne ve/veya babalarına aylık bağlanması bakımından malûllük ve muhtaçlık gibi aylık bağlanması için gerekli olan şartların aranmaksızın anne ve babaya aynı anda aylık bağlanması ve bağlanacak aylık miktarının 6353 sayılı Kanun ile yapılan son düzenleme çerçevesinde asgari ücretin net tutarından az olmaması gerekmektedir. Yine bu maddede anne ve babaya aylık bağlanmasının, ölenin aylığa müstahak eş ve/veya çocuklarının aylık miktarlarında herhangi bir eksilmeye neden olmaması hükme bağlanmıştır. www.ozdogrular.com

B- 5233 SAYILI KANUN HÜKÜMLERİNE GÖRE AYLIK BAĞLANMASI

1- Kapsam

6353 sayılı Kanun ile 5233 sayılı Kanun’a eklenen yeni bir madde ile kamuoyunda sivil şehit olarak adlandırılan vatandaşlarımıza da ilk defa 01.08.2012 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, geçmişe yönelik mali hak verilmemek şartıyla Kanunun yürürlüğe girdiği 12.07.2012 tarihinden önce terör eylemleri veya terörle mücadele kapsamında yürütülen faaliyetler nedeniyle maddî zarara uğrayan kişileri (yaralananların kendilerine, hayatını kaybedenlerin ise hak sahiplerini) de kapsayacak şekilde aylık bağlanması düzenlenmiştir.

Öte yandan, bu Kanun kapsamında sağlanan haklardan yararlanılması için mutlak surette teröristlerce bir eylemin gerçekleştirilmesi gerekmeyip, terörle mücadele sırasında güvenlik güçlerinin faaliyetleri nedeniyle zarar görenlerde bu Kanunla sağlanan haklardan yararlanma hakkına sahiptirler.

Ancak, terör örgütleri tarafından öldürülen veya yaralanan ya da güvenlik kuvvetleri tarafından etkisiz hale getirilen veya yaralanan terör örgütü mensupları ile bunların hak sahipleri ve terör suçlarından dolayı hüküm giyenlerin bu aylıktan yararlanması Kanun’a göre mümkün değildir.

2- Aylık Miktarının Tespiti ve Diğer Hususlar

Düzenlemeye göre, aylık miktarı asgari ücretin net tutarı esas alınarak tespit edilecek ve yaralananlara bağlanacak aylık çalışma gücü kayıp oranına göre farklılık gösterecektir. Hayatını kaybedenlerin ise, 5510 sayılı Kanun’un 34. maddesi uyarınca aylığa müstahak hak sahiplerine (eş, çocuk, anne ve babasına) yine asgari ücretin net tutarı üzerinden ve anılan madde ile belirlenmiş olan aylık oranları esas alınarak aylık ödenecektir. Bu kapsamda, 2012 yılı Temmuz-Aralık dönemi için;

* Çalışma gücü kaybı, yetkili sağlık kuruluşları tarafından üçüncü derece (% 1- % 60) olarak tespit edilenlere 403,98 TL (Net asgari ücretin %60’ı),

* Çalışma gücü kaybı, yetkili sağlık kuruluşları tarafından ikinci derece (% 61-% 79) olarak tespit edilenlere 538,68 TL (Net asgari ücretin % 80’i),

* Çalışma gücü kaybı, yetkili sağlık kuruluşları tarafından birinci derece (% 80-% 100) olarak tespit edilenlere 673,30 TL (Net asgari ücretin % 100’ü),

* Ölenlerin müstahak hak sahiplerine 673,30 TL

aylık bağlanabilecektir.

Terör eylemleri veya terörle mücadele kapsamında yürütülen faaliyetler nedeniyle yaralanan veya hayatını kaybedenler dahil Kanun kapsamına giren kişilerin bağlı bulundukları valiliklere müracaatı ve bu müracaatların SGK’ya gönderilmesi gerekmekte olup, aylık bağlama işlemleri SGK Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü Primsiz Aylıklar Daire Başkanlığı’nca gerçekleştirilecektir.

Maddeye göre, iki yönden aylığa aynı zamanda hak kazananlara, müstahak oldukları tarihten itibaren fazla aylıkları ödenecek ve tercih ettikleri aylıkları alanlar ise, yeniden SGK’ya yazılı olarak başvurdukları tarihi izleyen ay başından itibaren bu isteklerinden dönebileceklerdir.

Bilindiği gibi, 5233 sayılı Kanunla aslen terör eylemleri veya bu eylemlerle mücadele sırasında zarar görenlerin zararlarının telafisi amaçlanmış ve bu Kanun uyarınca yaralanma, sakatlanma ve ölüm hâllerinde (7000) gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucunda bulunan miktar esas alınmak suretiyle, yaralananlara yaralanma derecesine göre, çalışma gücünü kaybedenlere çalışma gücü kayıp oranlarına göre, ölenlerin mirasçılarına farklı miktarlarda nakdî ödeme yapılması düzenlenmiştir.

III- TERÖR VE TERÖRLE MÜCADELE DOLAYISIYLA ZARAR GÖRENLERE SAĞLANAN DİĞER HAKLAR

Terör eylemleri ve terörle mücadele kapsamında yürütülen faaliyetler nedeniyle vefat edenler ile yaralanan, sakatlanan ve malûl hale gelenlerin kendilerine ve aile fertleri, özellikle 3713 sayılı Kanunla aylık bağlanması dışında çeşitli hak ve ayrıcalıklar da tanınmıştır. Ancak, bu Kanun’un 21. maddesine göre kendilerine aylık bağlanan dul ve yetimler; ilgili sosyal güvenlik kurumları mevzuatı gereği aylıklarının kesilmesi halinde, anılan madde ile verilen diğer haklardan da yararlanamayacaklardır.

A- EMEKLİ İKRAMİYESİ ÖDENMESİ BAKIMINDAN ORTAYA ÇIKAN FARKLILIKLAR

Bilindiği üzere, kendilerine emekli/yaşlılık, malûllük, vazife malûllüğü aylığı bağlanması veya toptan ödeme yapılan kamu görevlilerine (memurlara) veya vefatları halinde müstahak dul ve yetimlerine 5434 sayılı Kanun’un 89 ve ek 82. maddeleri ile belirlenmiş şartların varlığı halinde 30 yılı geçmemek üzere her tam fiili hizmet yılı karşılığında emekli ikramiyesi ödenmektedir. 3713 sayılı Kanun’un 21. maddesi ile madde kapsamına giren kamu görevlilerine ödenecek emekli ikramiyesine esas hizmet süresi ve ikramiye miktarının tespiti bakımından 08.03.1995 tarihinden geçerli olmak üzere 4082 sayılı Kanun ile yapılan değişiklikle, yaşamak için gereken hareketleri yapamayacak ve başkasının yardım ve desteğine muhtaç olacak derecede malûl olanlar ile ölenlerin dul ve yetimlerine en yüksek devlet memuru aylığı üzerinden, diğerlerine mevcut aylıkları üzerinden, 30 yıl hizmet yapmış gibi emekli ikramiyesi ödenmesi imkanı tanınmıştır.

Dolayısıyla, 3713 sayılı Kanun kapsamında vazife malûlü olduğuna karar verilen kamu görevlileri hizmet süreleri ne olursa olsun (30 yıldan az hizmeti olanlar için) 30 yıl hizmet yapmış gibi ikramiye ödenirken, ikramiye miktarı 5434 sayılı Kanun’un 89 ve ek 82. maddelerinden bağımsız olarak görevdeki emsallerinin görev aylığı veya başbakanlık müsteşarının görev aylığı esas alınmaktadır. Bu kapsamda, yaşamak için gereken hareketleri yapamayacak ve başkasının yardım ve desteğine muhtaç olacak derecede malûl olanlar ile ölenlerin dul ve yetimlerine ödenen aylık miktarının güncel tutarı 111.130,50 TL’dir. www.ozdogrular.com

B- EK ÖDEME VE EĞİTİM ÖĞRETİM YARDIMI ÖDEMELERİ

3713 sayılı Kanun kapsamında aylık alan malûller ile bu kapsamda vefat edenlerin aylık alan dul ve yetimleri 5434 sayılı Kanun’un ek 79. maddesi uyarınca, daha önce 3480 sayılı Kanun hükümlerine göre ve Tütün İkramiyesi olarak bilinen eski adıyla malûliyet derecelerine göre farklı olarak belirlenmiş olan ve yılda bir defa olmak üzere yapılan ek ödemeden yararlandırılmaktadırlar.

Bu ödeme, malûllere olanlara hayatta bulundukları sürece, vazife malûllüğü aylığı almakta iken vefat edenlerin dul ve yetimine ise ölen malûlün son yıldaki pay tutarının beş katı, bir defaya mahsus olmak şartıyla kendisinden dul ve yetim aylığı bağlanacaklara eşit miktarda paylaştırılmak suretiyle ödenmektedir.

Buna göre, malûliyet derecelerine göre 2013 yılının Ocak-Haziran dönemi için tespit olunmuş memur maaş katsayısı esas alınarak hesaplanan ve 2012 yılı için 2013 yılı içinde ödenecek ek ödeme tutarları yıllık olarak; 1. derece vazife malûllüğü aylığı alanlar için 2.949,48 TL, 2. derece vazife malûllüğü aylığı alanlar için 2.654,53TL, 3. derece vazife malûllüğü aylığı alanlar için 2.285,85 TL, 4. derece vazife malûllüğü aylığı alanlar için 2.064,64 TL, 5. derece vazife malûllüğü aylığı alanlar için 1.843,43 TL ve 6. derece vazife malûllüğü aylığı alanlar için 1.622,21 TL olacaktır.

Yine söz konusu madde uyarınca, malûllerin ve vefat edenlerin çocuklarına; ilköğretim öğrencileri için (1250), lise öğrencileri için (1875) ve yüksek öğrenim öğrencileri için (2500) gösterge rakamlarının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutar kadar her ay eğitim ve öğretim yardımı yapılmakta ve bu yardımlar 1 Eylül-31 Aralık tarihleri arasında yılda bir kez olmak üzere ve ilgili eğitim öğretim yılında öğrenci olduklarını gösterir belge ile müracaat edenlere, talepte bulunduğu yılın Eylül ayında geçerli olan memur aylık katsayısına göre hesap edilerek başvurularını izleyen ay içinde SGK tarafından ödenmektedir. 2012-2013 Eğitim-Öğretim yılı için ödenecek eğitim öğretim yardımı tutarları ise, ilköğretim öğrencileri için 1.073,84 TL, lise öğrencileri için 1.610,75 TL ve yüksek öğrenim öğrencileri için 2.147,67 TL’dir. www.ozdogrular.com

C- ULAŞIM ARAÇLARINDAN ÜCRETSİZ YARARLANMA

Malûl olanların kendileri, hayatını kaybedenlerin ve malûl olanların eşleri, ana ve babaları ile bakmakla yükümlü olunan çocukları, yurtiçinde Devlet Demiryollarında, Denizyolları Şehir Hatlarında ve belediye toplu taşıma araçları ile belediye tarafından kurulan şirketler veya özel firmalar aracılığıyla yaptırılan toplu taşıma işinde kullanılan araçlarda ücretsiz seyahat etme hakkına sahiptirler. www.ozdogrular.com

D- FAİZSİZ KONUT KREDİSİ VERİLMESİ

Terör eylemlerine muhatap olarak veya terör olaylarını önlemek amacıyla her türlü patlayıcı maddeye bağlı olarak meydana gelen olaylar sonucunda ya da her ne şekilde olursa olsun terör olaylarının önlenmesi, takibi veya etkisiz hale getirilmesi amacıyla ifa edilen görevler sırasında veya bu görevlere gidiş dönüşler esnasında meydana gelen kazalar sonucunda yaralanan, sakatlananların veya ölenlerden, malûl olanların kendilerine, hayatını kaybedenlerin ise dul aylığı bağlanan eşi, dul aylığı bağlanacak eşin olmaması halinde yetim aylığına müstahak çocuklarının tamamının müşterek hakkı olarak bir çocuğu, çocuklarının da olmaması durumunda ana veya babası, konut sahibi olmak amacıyla (bir konut ile sınırlı olmak üzere) faizsiz olarak kredi kullanma hakkına sahiptir. Toplu Konut İdaresince sağlanan ve SGK’dan alınan hak sahipliği belgesi esas alınarak kullanılan söz konusu kredinin tutarı 2012 yılı için 66.400 TL olarak belirlenmiştir.

E- İSTİHDAM HAKKI

6353 sayılı Kanunla 3713 sayılı Kanun’un ek 1. maddesi ile tanınan istihdam hakkından yararlanacaklara ilişkin kişisel kapsam, istihdam edilecek kişi sayısı konusunda değişiklikler yapılmıştır. www.ozdogrular.com

Buna göre, terör eylemleri nedeni ve etkisiyle;

* Şehit olanların (görevleri sona ermiş olsa uğradıkları saldırı sonucu şehit olanlar dahil kamu görevlileri, er ve erbaşlar ile geçici ve gönüllü köy korucularından veya 3713 sayılı Kanun’un 21. maddenin birinci fıkrasının (i) bendi kapsamındaki öğrenciler) eş veya çocuklarından birisi ile ana, baba veya kardeşlerinden birisi olmak üzere toplam iki kişinin; şehidin ana, baba ve kardeşi bulunmaması durumunda eş veya çocuklarından toplam iki kişinin; şehidin eş veya çocuğunun bulunmaması durumunda ana veya babası ile kardeşlerinden birisi olmak üzere toplam iki kişinin, ana veya babanın bu hakkı kullanmaması durumunda ise bir diğer kardeşi olmak üzere toplam iki kişiye,

* Malûl olup da çalışabilir durumda olanların kendilerinin, çalışamayacak durumda olanların ise eş veya çocuklarından birisinin, eşi ve çocuğu yoksa kardeşlerinden birisine,

* 3713 sayılı Kanun’un 21. maddenin birinci fıkrasının (j) bendi kapsamındakilerden hayatını kaybedenlerin eş veya çocuklarından birisi, eşi veya çocuğu yoksa kardeşlerinden birisine, bunlardan malûl olanlardan çalışabilir durumda olanların kendilerinin, çalışamayacak durumda olanların ise eş veya çocuklarından birisine

istihdam hakkı tanınmıştır.

F- SAĞLIK YARDIMLARI KONUSUNDA TANINAN AYRICALIKLAR

Sağlık yardımları konusunda 5510 sayılı Kanun’da;

* 3713 sayılı Kanun’un 21. maddesinde sayılan olaylara maruz kalmaları nedeniyle yaralananların tedavileri sonuçlanıncaya veya malûliyetleri kesinleşinceye kadar sağlanacak sağlık hizmetlerinden katılım payı alınmayacağı,

* 3713 sayılı Kanun’a göre aylık bağlanmış malûller ile 5434 sayılı Kanun’un 56. maddesi veya 2330 sayılı Kanun’un 2. maddesinin birinci fıkrasının (e) ve (f) bentlerinde sayılanlardan 3713 sayılı Kanun kapsamına giren olaylar sebebiyle aylık bağlanan malûllerinin sağlık kurulu raporuyla ihtiyaç duydukları her türlü ortez/protez ve diğer iyileştirici araç ve gerecin herhangi bir kısıtlama getirilmeksizin SGK tarafından karşılanacağı,

* Genel sağlık sigortalısı ile bakmakla yükümlü olduğu kişilerden, 3713 sayılı Kanun’un 21. maddesinde sayılan olaylara maruz kalmaları nedeniyle yaralananların, tedavileri sonuçlanıncaya veya malûliyetleri kesinleşinceye kadar geçen süre içerisinde verilen sağlık hizmetleri ve diğer haklardan aylık bağlanmış olanlar gibi yararlandırılacakları

hükme bağlanarak terör eylemleri sonucunda yaralanan, sakatlanan ve malûl olanlara yönelik sağlık yardımları bakımından da önemli haklar tanınmıştır. www.ozdogrular.com

G- DİĞER HAK VE İMKÂNLAR

3713 sayılı Kanun kapsamında malûl gazi olarak aylık bağlanmış olanlar ve şehit dul ve yetimi sıfatıyla aylık veya gelir bağlanmış bulunanlar gerek su, gerekse elektrik tarifeleri bakımından da farklı tarifelere tutulabilmektedirler. Buna göre, 1005 sayılı Kanun’un ek 1. maddesine göre, belediyelerce tahakkuk ettirilecek su ücreti % 50’den az indirim içermemek üzere belediye meclisleri tarafından belirlenecek tarife üzerinden, Elektrik Tarifeleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılması Hakkında Yönetmelik[5] uyarınca 09.11.1995 tarihli ve 22458 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektrik Tarifeleri Yönetmeliği’nin 5. maddesinin (H) bendinin birinci paragrafı uyarınca indirim oranı % 40’ı geçmemek üzere belirlenen elektrik tarifeleri üzerinden, indirimli su ve elektrik kullanım hakkına sahiptirler. www.ozdogrular.com

Öte yandan, terör eylemleri etkisi ve sebebiyle şehit olan veya çalışamayacak derecede malûl olan ya da malûl olup da çalışabilir durumda olan kamu görevlileri ile er ve erbaşların, Devlet memuru olarak görev yapan eş ve çocukları ile anne, baba ve kardeşlerinin, yer değiştirme suretiyle atanma taleplerinin öncelikle yerine getirilmesi gerektiği düzenlenirken, şehit veya gazi çocuğu durumuna düşen öğrencilerin çeşitli tür ve derecedeki okullardaki nakil talepleri boş kontenjan ve puan şartı aranmaksızın karşılanmaktadır.

Ayrıca, şehit ve gazi yakınlarına yönelik pozitif ayrımcılık kapsamında yine çeşitli kamu hizmetlerinin sunumunda ve yararlanılmasında şehit ve gazi yakınlarına öncelik tanınmaktadır. www.ozdogrular.com

IV- SONUÇ

Bilindiği üzere, 5982 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun[6] ile Anayasa’nın 10. maddesine eklenen, “Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malûl ve gaziler için alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılmaz.” hükmü ile harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malûl ve gaziler için alınacak tedbirlerin eşitlik ilkelerine aykırı olmayacağı açıkça belirlenmiştir. www.ozdogrular.com

Türkiye Cumhuriyetinin bölünmez bütünlüğünü sağlamak için hizmet veren güvenlik güçleri ve terör eylemlerinin her zaman için hedefi olmuş kamu görevlilerinden, gerek terör eylemleri nedeniyle, gerekse terörle mücadele sırasında meydana gelen yaralanma ve ölüm hallerinde, malûl hale gelenlerin kendilerinin, hayatını kaybedenlerin geride kalan hak sahiplerinin desteklenmesi ve özellikle şehitlerin geride kalan yetimlerinin iyi bir eğitim alarak yetiştirilmesi ve topluma kazandırılmaları amacıyla bir takım hakların verilmesi, Devletin bir ödevi olduğu gibi, ülke bütünlüğü için terörle mücadelede canlarını feda eden ve bunda tereddüt etmeyen güvenlik güçlerinin teşviki ve motivasyonunun sağlanması ile Devletin kendilerinin ve ailelerinin yanında olduğu mesajını vermesi bakımından oldukça önemlidir.

Diğer taraftan, konjonktürel olarak vazife malûllüğü kapsamında ve özellikle iç güvenlik ve asayişin sağlanmasında görevli personele, söz konusu görevlerden kaynaklı olarak sağlanan haklar çeşitlilik göstermiştir. Bu kapsamda uzun süredir yaşadığımız terör eylemleri nedeniyle kamu görevlilerine ve ailelerine sağlanan haklarda farklılaştırmaya gidilmesi, yukarıda belirtildiği üzere Anayasa’nın 10. maddesi ile düzenlenen pozitif ayrımcılığın bir gereği olarak değerlendirilmelidir.

Ahmet ALTINTAŞ*
E-Yaklaşım

*    SGK, Sosyal Güvenlik Uzmanı
[1] 12.04.1991 tarih ve 20843  mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

[2] 27.07.2004 tarih ve 25535 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

[3] 12.07.2012 tarih ve 28351 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

[4] 06.11.1980 tarih ve 17152 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

[5] 26.08.2000 tarih ve 24152 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

[6] 13.05.2010 tarih ve 27580 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.