I- GİRİŞ 1964 yılından beri vergi kanunlarımız arasında yer alan 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’na baktığımızda birinci maddesinde, “Bu Kanun’a ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtlar damga vergisine tabidir. Bu Kanun’daki kağıtlar terimi, yazılıp imzalamak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan (Değişik: 5228/59-4/a md.) (Yürürlük: 31.07.2004)belgeler ile elektronik imza kullanılmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan belgeleri ifade eder.” denilmek suretiyle damga vergisinin genel manada çerçevesi çizilmiş ve ilk cümleden yola çıkarak 1 sayılı tabloda yer alan kâğıtlar şartını koymuştur. Anılan kanunumuz öyle bir yapılmıştır ki, öyle bir intiba bırakmıştır ki hem meslek mensupları tarafından hem de vergi dairelerinde çalışan amir ve memurlar tarafından nerdeyse her türlü sözleşmeden damga vergisi alınır anlayışını benimsettirmiştir. Tabi haksızda sayılmazlar çünkü; daha Kanun’un ikinci cümlesinden “yazılıp imzalamak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan” ifadelerinden ilk akla gelen her türlü imzalı veya işaret bile konulsa düzenlenen kağıtların damga vergisine tabi olduğunu anlamak, mantıksal açıdan düşünmemek elde değildir. www.ozdogrular.com Bu makalede dernek ve vakıfların kira kontratlarının durumu Damga Vergisi Kanunu açısından ele alınacaktır. II- KİRA KONTRATLARININ DAMGA VERGİSİNDEKİ YERİ Damga Vergisi Kanunu’nun birinci maddesinin ilk cümlesinden yola çıkarak 1 sayılı tabloya baktığımızda, “Akitlerle ilgili kağıtlar” başlığının A) Belli Parayı İhtiva Eden Kağıtlar bölümünün 2. maddesinde “Kira mukavelenameleri (Mukavele süresine göre kira bedeli üzerinden) binde 1,65 oran üzerinden damga vergisine” tabi olduğu belirtilmiştir. Tabi burada 1 sayılı tabloyu herkes bilip okumakta ama Damga Vergisi Kanunu’nun “İstisnalar” başlığı altında olan 9. maddesindeki “Bu Kanun ekli (2) sayılı tabloda yazılı kâğıtlar damga vergisinden müstesnadır.”ibaresinden anlaşılacağı üzere 2 sayılı tabloya çokça bakılmamaktadır. 2 sayılı tabloya baktığımızda “C) Kişilerden resmi dairelere verilen kağıtlar: IV - Ticari ve medeni işlerle ilgili kağıtlar: 31. (Ek: 5281/8 md.) (Geçerlilik: 01.01.2005, Yürürlük: 31.12.2004) Dernek ve vakıflarca yerleşim yeri, gerçek kişilerce mesken olarak kullanılmak üzere kiralanan ve iktisadî işletmelere dahil olmayan taşınmazlara ilişkin kira mukavelenameleri.” damga vergisinden müstesna olduğu anlaşılmaktadır. www.ozdogrular.com Bu durumu ne dernek ve vakıf yöneticileri ne onların muhasebecileri çoğu zaman dikkat etmemekte, dernek ve vakıflar kurulurken veya adres değişikliği yapılırken kira kontratlarına vergi dairesinden damga vergisi tahakkuk ettirilmektedir. Tabi burada mutlak surette konuyla alakalı illiyet bağı olan kişi ve kurumların bir bilgi eksikliği olduğu ve bu istisnadan hiç mi hiç haberdar olunmadığı anlaşılmaktadır. Peki, bu durumda dernek ve vakıf yöneticileri nasıl bir yol haritası izlemek durumunda kalacaktır? III- DERNEK VE VAKIFLARIN FAZLA VE YERSİZ OLARAK ÖDEDİĞİ DAMGA VERGİLERİNİN DURUMU 213 sayılı Vergi Usul Kanunumuzun 1. maddesinden de anlaşılacağı üzere vergilerimizin usulünün şümulünü belli eden kanunumuzdur. Damga vergisinde usul yönünden hatalı olarak dernek ve vakıflardan alınan damga vergisinin durumunu VUK yönünden ele alacak olursak: VUK’un 116. maddesi “Vergi hatası, vergiye müteallik hesaplarda veya vergilendirmede yapılan hatalar yüzünden haksız yere fazla veya eksik vergi istenmesi veya alınmasıdır. VUK 118/2 maddesi “Mükellefiyette hata: Açık olarak vergiye tabi olmıyan veya vergiden muaf bulunan kimselerden vergi istenmesi veya alınmasıdır.” VUK’un 119. maddesinde ise hataların meydana çıkartılması sayılmış ve şöyle sıralanmıştır; 1. İlgili memurun hatayı bulması veya görmesi ile 2. Üst memurların yaptıkları incelemeler neticesinde hatanın görülmesi ile 3. Hatanın teftiş sırasında meydana çıkarılması ile 4. Hatanın vergi incelenmesi sırasında meydana çıkarılması ile 5. Mükellefin müracaatı ile. Durum böyle iken yazımızın başlığında da belirtildiği gibi son beş yıl içinde kurulan veya taşınan dernek ve vakıfların bu yazıyı neden özellikle okuması gerektiği VUK’un 113 ve 114. maddelerinde “Zamanaşımı, süre geçmesi suretiyle vergi alacağının kalkmasıdır. Zamanaşımı, mükellefin bu hususta bir müracaatı olup olmadığına bakılmaksızın hüküm ifade eder. Vergi alacağının doğduğu takvim yılını takip eden yılın başından başlayarak beş yıl içinde tarh ve mükellefe tebliğ edilmeyen vergiler zamanaşımına uğrar.” www.ozdogrular.com Denilmek suretiyle son beş yıl içinde kurulan veya adres değiştiren dernek ve vakıfların eğer işyerleri kira ise ve bu kira kontratı üzerinden damga vergisi fazla ve yersiz olarak alınmış ise iadesini talep edebilirler. Tabi bu arada diğer bir husus ise sadece dernek ve Vakıfların merkezlerinin muaf olduğu, iktisadi işletmelerinin, şubelerinin başka herhangi bir ayrı dernek veya vakfa bağlı mütemmim cüzünden sayılan yerler bu muafiyetten yararlanamayacaktır. Ayrıca VUK’un 112. maddesine eklenen “(6322 sayılı Kanun’un 14. maddesiyle değişen fıkra; Yürürlük 15.06.2012) Fazla veya yersiz olarak tahsil edilen vergiler, fazla veya yersiz tahsilatın mükelleften kaynaklanması halinde düzeltmeye dair müracaat tarihi, diğer hallerde verginin tahsili tarihinden düzeltme fişinin mükellefe tebliğ edildiği tarihe kadar geçen süre için aynı dönemde 6183 sayılı Kanun’a göre belirlenen tecil faizi oranında hesaplanan faiz ile birlikte, 120. madde hükümlerine göre mükellefe red ve iade edilir.” Bu hüküm gereğince tecil faizi ile birlikte geri alınabilecektir. www.ozdogrular.com Örnekteki gibi bir dilekçe ile müracaat yapılabilir. | ……../…../2012 ……………………… VERGİ DAİRESİ MÜDÜRLÜĞÜNE …………………………… Dairenizin ……………………. sicil numaralı mükellefiyiz. İş yerimiz ………………. tarihinde kuruluş / adres değişikliği nedeniyle işe başlamış olup, iş yeri açılışı yapılırken kira kontratından 9047 ana vergi kodu olan damga vergisi ödetilmiştir. Söz konusu işyerimiz Dernek/ Vakıf faaliyeti ile iştigal olduğundan 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nun 2 sayılı tablosunun damga vergisinden istisna edilen kağıtlar başlığı altında IV. Ticari ve medeni işlerle ilgili kağıtlar başlığı altında 31. maddede belirtildiği gibi (anılan madde aynen şöyledir: 31. (Ek: 5281/8 md.) (Geçerlilik: 01.01.2005, Yürürlük: 31.12.2004) Dernek ve vakıflarca yerleşim yeri, gerçek kişilerce mesken olarak kullanılmak üzere kiralanan ve iktisadî işletmelere dahil olmayan taşınmazlara ilişkin kira mukavelenameleri.) istisna kapsamında olduğu belirtilmiştir. Söz konusu ödeme ile ilgili kesilen……………….. tarih ve ……………………….. nolu tahakkuk fişinde tahakkuk etmiş ve………. tarih ve …………………………………… nolu Vergi Dairesi alındısı ile ödenmiştir. Dolayısıyla Vergi Usul Kanunumuzun 118. maddesinin 2. bendinde belirtildiği üzere mükellefiyette hata yapıldığı görünmektedir. Konuyla ilgili yersiz ödenen …………………….. TL’lik damga vergisini tarafımıza gecikme zammı ile birlikte nakden ödenmesini istiyoruz. Gereğinin yapılmasını arz ederiz. Saygılarımızla, …………..Derneği/Vakfı EK: Ödenen Damga Vergisi Tahakkuk ve Ödenen Fişlerin Aslı Kira Kontratı Aslı İmza Sirküleri | IV- SONUÇ Dernek ve vakıf merkezlerinin kira kontratlarının bu istisnasını çoğu vergi dairesi memurları ve amirleri bilmemekte, sivil toplum kuruluşları olan ve sayılarıyla memleketin daha güzel ve müreffeh bir memleket olması için çalışan bu kurumlardan fazla ve yersiz alınan damga vergilerini, Gelir İdaresi dernek ve vakıfların müracaatın beklemeden bir çalışma yapıp bu fazladan aldığı damga vergilerini iade etmesi büyük devletin yapması gereken vasıflardan olacağı kanısındayız. Erkan KAYMAZLAR*
E-Yaklaşım ____________________________ * SMMM, SPK Bağımsız Denetim Uzmanı ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz. |
