I- GİRİŞ

Kamuoyunda yeni TTK olarak bilinen 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu halka açık olmayan şirketlere de yıllık bilanço çıkarmadan öne yıl içinde kâr payı avansı dağıtma imkanı sağlanmıştır. Kanun’un;

● 509. maddesi anonim şirketlere,

● 644. maddesi limited şirketlere,

● 565. maddesi sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlere

yıllık kâr payı dağıtımına mahsup edilmek üzere 3, 6 ve 9 aylık bilançolara dayanılarak kâr payı avansı dağıtma olanağı sağlamıştır.

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 509. maddesi, kâr payı avansının, Sermaye Piyasası Kanunu’na tabi olmayan şirketlerde, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nca yapılacak bir düzenlemeye dayanarak yapılacağı belirtilmiştir. Kanun’un 565 ve 644. maddelerinde de 509. maddesine atıfta bulunulmuştur. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı bu maddelerden aldığı yetkisini bir tebliğ düzenlemesi yaparak kullanmıştır. Böylece 09.08.2012 tarihli Resmi Gazete’de Kâr Payı Avansı Dağıtımı Tebliği yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. İzleyen bölümlerde, avans kâr payı dağıtımına ilişkin usul ve esaslar söz konusu Tebliğ’de yer alan düzenlemeler baz alınarak açıklanacaktır.

II- KÂR PAYI AVANSI DAĞITIM ŞARTLARI

Halka açık olmayan anonim şirketler, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin kâr payı avansı dağıtabilmeleri için,

● Şirket genel kurulunca kâr payı avansı dağıtılmasına ilişkin karar alınması,

● Kâr payı avansı dağıtılacak hesap döneminde hazırlanan üç, altı veya dokuz aylık ara dönem finansal tablolara göre kâr edilmiş olması

ön koşuldur.

Buna göre sözü edilen şirketler, 09.08.2012 tarihinden itibaren kâr payı avansı dağıtabileceklerdir.

III- KÂR PAYI AVANSI DAĞITIM KARARI

Halka açık olmayan anonim şirketler, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin kâr payı avansı dağıtabilmeleri için, şirket genel kurulunca kâr payı avansı dağıtılmasına ilişkin karar alınması gereklidir.

Şirket genel kurulunca kâr payı avansı dağıtımına karar verildiği durumda bu kararda ayrıca aşağıdaki hususların belirtilmesi zorunludur.

a- İlgili hesap dönemi sonunda, yıl içinde dağıtılan kâr payı avansını karşılayacak tutarda net dönem kârı oluşmaması durumunda, net dönem kârını aşan kâr payı avanslarının varsa bir önceki yıla ait bilançoda yer alan serbest yedek akçelerden mahsup edileceği, serbest yedek akçe tutarının da dağıtılan kâr payı avanslarını karşılayamaması halinde fazla ödenmiş olan kâr payı avanslarının yönetim organının ihtarı üzerine ortaklar tarafından şirkete iade edileceği,

b- İlgili hesap dönemi sonunda zarar oluşması durumunda;

i- Varsa bir önceki yıla ait bilançoda yer alan genel kanuni yedek akçeler ile serbest yedek akçelerin öncelikle oluşan zararın mahsubunda kullanılacağı, bu akçelerin oluşan zararı karşılayamaması halinde dönem içinde dağıtılan kâr payı avanslarının tamamının yönetim organının ihtarı üzerine ortaklar tarafından şirkete iade edileceği,

ii- Genel kanuni yedek akçeler ile serbest yedek akçelerin, oluşan dönem zararından mahsubu sonrasında bakiye serbest yedek akçe tutarının dağıtılan kâr payı avanslarından indirileceği, indirim işlemi sonucunda dönem içinde dağıtılan kâr payı avansı tutarının bakiye serbest yedek akçe tutarını aşması halinde ise aşan kısmının yönetim organının ihtarı üzerine ortaklar tarafından şirkete iade edileceği.

Yukarıda belirtilen hususlar, kâr payı avansı dağıtılacak hesap dönemi içinde yapılacak genel kurul toplantısında karara bağlanır. Anonim ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde, genel kurulca bu yönde karar alınabilmesi için sermayenin en az dörtte birini karşılayan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin toplantıda hazır olması, bu nisabın toplantı süresince korunması ve toplantıda hazır bulunan oyların çoğunluğunun kâr payı avansı dağıtılması yönünde kullanılmış olması, limited şirketlerde ise toplantıda temsil edilen oyların salt çoğunluğunun kâr payı avansı dağıtılması yönünde olması gereklidir.

İlgili hesap dönemi öncesinde ödenen kâr payı avanslarının, ilgili olduğu yılın net dönem kârından mahsup edilmesi şarttır. Bu işlem yapılmadan, şirket genel kurulunca kâr payı dağıtılmasına ve kâr payı avansı ödenmesine karar verilemez.

IV- DAĞITILACAK KÂR PAYI AVANSI TUTARI

Dağıtılacak kâr payı avansı,

Oluşan ara dönem kârından;

(-) Varsa geçmiş yıllar zararlarının tamamının,

(-) Vergi (kurumlar vergisi, gelir vergisi kesintileri, diğer vergi ve benzerleri), fon ve mali karşılıkların,

(-) Kanunlara ve sözleşmeye göre ayrılması gereken yedek akçelerin (1. tertip kanuni yedek akçeler, isteğe bağlı yedek akçeler),

(-) Varsa imtiyazlı pay sahipleri, intifa senedi sahipleri ve kâra katılan diğer kimseler için ayrılacak tutarlar,

(-) Varsa daha önceki ara dönemlerde ödenen kâr payı avansı tutarı

indirilerek, “kâr payı avansına esas teşkil eden tutara” ulaşılacaktır.

“(-) Kâr payı avansına esas teşkil eden tutarın yarısı indirildikten sonra”,

“Dağıtılabilecek kâr payı avansı tutarına” ulaşılır.

“Dağıtılabilecek kâr payı avansı tutarından” da varsa,

“(-) 2. tertip yedek akçeler” indirilecektir.

Kalan tutar “ödenecek kâr payı avansı tutarı” olacaktır.

Aynı hesap dönemi içinde izleyen ara dönemlerde de kâr oluşması halinde dağıtılacak kâr payı avansı tutarı birinci fıkrada belirtilenlerin yanı sıra önceki ara dönem veya dönemlerde ödenmiş olan kâr payı avansı tutarları da indirilerek hesaplanır.

V- KÂR PAYI AVANSI ÖDEMELERİ

Kâr payı avansı, dağıtım tarihleri itibarıyla ortaklara payları oranında ödenecektir.

Kâr payı avansı, kârdan imtiyazlı paylara imtiyaz dikkate alınmadan ödenmelidir. İntifa senedi sahiplerine, ortak olmayan yönetim organı üyelerine ve ortaklar dışında kâra katılan diğer kimselere kâr payı avansı ödenemez.

Ortakların sermaye taahhüt borçları dışında şirkete borçlu olmaları halinde söz konusu borç ortağa ödenecek kâr payı avansından mahsup edilir.

Bir hesap döneminde kâr payı avansı dağıtan ve ardından sermaye artırımı gerçekleştiren şirket, aynı hesap döneminde tekrar kâr payı avansı dağıtmak istediğinde aşağıda belirtilen esaslara uymak durumundadır;

a) Sermaye artırımı sonrasında yapılacak kâr payı avansı ödemesinde, yeni ortaklara öncelik verilir.

b) Söz konusu öncelik, eski ve yeni ortakların dönem içerisinde her pay için aldıkları toplam kâr payı avans tutarları eşitleninceye kadar devam eder.

c) Eski ve yeni ortakların hesap dönemi içerisinde her pay için aldıkları toplam kâr payı avans tutarları eşitlendikten sonra, kalan kâr payı avansı tutarı veya bir sonraki ara hesap döneminde ödenecek kâr payı avansı tutarı mevcut ortaklara payları nispetinde ödenir.

VI- KÂR PAYI AVANSI İŞLEMLERİNDE YÖNETİM KURULU VEYA MÜDÜRLERİN GÖREVLERİ

Genel kurul tarafından kâr payı avansı dağıtılmasına karar verilmesi ve ara dönem finansal tablolara göre de kâr edilmiş olması halinde şirket yönetim organınca sırasıyla aşağıdaki görevler yerine getirilecektir.

i- Kâr payı avansı dağıtımına ilişkin rapor hazırlanır ve bu raporda;

a- Kâr payı avansı dağıtımına dayanak oluşturan ara dönem finansal tabloların Türk Ticaret Kanunu’nun 515. maddesinde belirtilen dürüst resim ilkesine uygun olarak hazırlandığı,

b- Dağıtılacak kâr payı avansı tutarının yukarıda anlattığımız şekilde hesaplandığı belirtilir.

Yapılan hesaplamalara ve diğer şartların yerine getirilmiş olduğuna dayanak teşkil eden belgeler bu rapora ek yapılır.

ii- Raporda tespit edilen kâr payı avansının ortaklara ödenmesine ve bu ödemelerin yapılma usulüne ilişkin karar alınır.

iii- Kâr payı avansı tutarları alınan kararı izleyen en geç 6 hafta içerisinde ödenir.

Hamiline yazılı pay senedi sahiplerine kâr payı avansı ödenirken gerekli güvence yönetim kurulu veya müdürler tarafından alınır.

Fazladan ödenen kâr payı avanslarının ortaklardan tahsil edilerek şirkete iadesine ilişkin işlemler yönetim kurulu veya müdürlerce yerine getirilir.

VII- 2012 YILI İÇİNDE KÂR PAYI AVANSI DAĞITILMASI

2012 yılına ilişkin hesap döneminde kâr payı avansı dağıtacak şirketler, avans tutarının hesaplanmasında 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na göre düzenlenen bilançoları esas alacaklardır. Kâr payı avansı dağıtımına ilişkin düzenlenecek yönetim kurulu raporunda, kâr payı avansı dağıtımına dayanak oluşturan ara dönem bilançosunun gerçeğe uygun olarak düzenlendiği vurgulanır.

VIII- SONUÇ

Makalemizde halka açık olmayan anonim şirketler, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin kâr payı avansı dağıtabilmelerine olanak sağlayan düzenlemeler ve kâr payı avansı dağıtacak olan şirketler için uyulması gereken usul ve esaslar 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve bu kanuna dayanılarak çıkarılmış bulunan Tebliğ baz alınarak açıklanmıştır. İzleyen makalemizde dağıtılan avans kâr payının vergilendirilmesi irdelenecektir.

Zihni KARTAL*
Yaklaşım

*  YMM, E. Baş Hesap Uzmanı

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.