I- GİRİŞ

Önceki çalışmamızda, 6102(1) sayılı Türk Ticaret Kanunu (YTTK)(2)’nda 30 Haziran 2012 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 26.06.2012 tarih ve 6335 sayılı Türk Ticaret Kanunu ile Türk Ticaret Kanunu’nun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile birtakım değişiklikler yapıldığını; anonim şirket paysahipleri ile yönetim kurulu üyelerine ve de yakınlarına ilişkin şirkete borçlanma yasağının da bu değişikliklerden nasibini aldığını belirtmiş ve anonim şirket paysahipleri için öngörülen borçlanma yasağını ve bu yasağa aykırılık halinde verilecek cezaları son haliyle izah etmiştik(3).

Bu çalışmamızda ise, bir önceki çalışmamızın devamı ve tamamlayıcısı mahiyetinde olmak üzere, 6335 sayılı Kanunla yapılan değişiklikler ışığında 6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanunu’nun anonim şirketin yönetim kurulu üyeleri ile yakınları için öngördüğü şirkete borçlanma yasağı ve bu yasağa aykırılık halinde verilecek cezalar üzerinde durulacaktır.

II- YTTK’NIN İLK HALİNDE YÖNETİM KURULU ÜYELERİ İLE YAKINLARI İÇİN ÖNGÖRÜLEN ŞİRKETE BORÇLANMA YASAĞI VE BUNA AYKIRILIK HALİNDE VERİLECEK CEZALAR

Anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin şirkete borçlanma yasağı, YTTK’nın 395. maddesinde düzenlenmiştir. Anılan maddenin ikinci fıkrasının ilk halinde;

• Anonim şirketin yönetim kurulu üyeleri ile onların alt ve üst soyundan birinin ya da eşlerinin yahut üçüncü dereceye kadar (üçüncü derece dâhil) kan ve kayın hısımlarının (çocukları, torunları, annesi/babası, kayınpederi/kayınvalidesi, kendisinin ve eşinin büyükannesi/büyükbabası, kardeşi -kaynı, baldızı, görümcesi-, amcası, halası, dayısı, teyzesi, yeğenleri),
• Yönetim kurulu üyeleri ile onların alt ve üst soyundan birinin ya da eşlerinin yahut üçüncü dereceye kadar -üçüncü derece dâhil- kan ve kayın hısımlarının ortağı oldukları şahıs şirketlerinin ve en az yüzde yirmisine katıldıkları sermaye şirketlerinin

şirkete nakit veya ayın olarak borçlanmaları, şirketin yukarıda sayılan kişiler için kefalet, garanti ve teminat vermesini, sorumluluk yüklenmesi veya bunların borçlarını devralması yasaklanmış, bu yasağa rağmen şirkete borçlanılması durumunda, ilgili yönetim kurulu üyesine veya sayılan yakınlarına ve diğer ilgililere, üç yüz günden az olmamak üzere 6.000 TL’den 73.000 TL’ye kadar(4) adlî para cezası verilmesi öngörülmüştü (YTTK md. 562/f.5-d).

III- 6335 SAYILI KANUNLA YAPILAN DEĞİŞİKLİĞE GÖRE YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN VE YAKINLARININ ŞİRKETE BORÇLANMA YASAĞI VE BU YASAĞA İLİŞKİN CEZAÎ SORUMLULUK

Yeni TTK’nın ilk halinde yer alan ve yukarıda kısaca izah edilen anonim şirket paysahiplerine ve yönetim kurulu üyeleri ile yakınlarına getirilen borçlanma yasağı iş dünyasından yoğun tepki almıştır. Bu eleştiriler üzerine, 26.06.2012 tarih ve 6335(5) sayılı Kanun ile YTTK’nın 395. maddesinin ikinci fıkrası “Pay sahibi olmayan yönetim kurulu üyeleri ile yönetim kurulu üyelerinin pay sahibi olmayan 393. maddede sayılan yakınları şirkete nakit borçlanamaz. Bu kişiler için şirket kefalet, garanti ve teminat veremez, sorumluluk yüklenemez, bunların borçlarını devralamaz. Aksi halde, şirkete borçlanılan tutar için şirket alacaklıları bu kişileri, şirketin yükümlendirildiği tutarda şirket borçları için doğrudan takip edebilir.” şeklinde değiştirilmiş, böylece yönetim kurulu üyelerine ve yakınlarına getirilen borçlanma yasağının kapsamı daraltılmıştır.

Böylece, pay sahibi olmayan yönetim kurulu üyeleri ile yönetim kurulu üyelerinin pay sahibi olmayan yakınlarının (yönetim kurulu üyesinin alt ve üst soyundan birinin ya da eşinin yahut üçüncü dereceye kadar -üçüncü derece dâhil- kan ve kayın hısımlarından birinin) şirkete nakit olarak borçlanmaları; bu kişiler için şirketin kefalet, garanti, teminat vermesi, sorumluluk üstlenmesi, bunların borçlarını devralması yasaklanmıştır; ayın olarak borçlanmaları ise yasak dışında tutulmuştur (YTTK md. 395/f.2). Yine, yönetim kurulu üyelerinin kendilerinin ve sayılan yakınlarının ortağı oldukları şahıs şirketleri ile en az %20’sine katıldıkları sermaye şirketleri de yasak kapsamından çıkarılmıştır.

Dolayısıyla, anonim şirketin pay-sahibi olmayan yönetim kurulu üyeleri şirkete nakit olarak borçlanamayacaklar, ancak ayın olarak borçlanabileceklerdir. Paysahibi olan yönetim kurulu üyeleri ise, YTTK’nın 358. maddesi gereği, sermaye taahhütlerinden doğan vadesi gelmiş borçlarını ifa etmişler ve şirketin serbest yedek akçelerle birlikte kârı geçmiş yıl zararlarını karşılayacak düzeyde ise şirkete borçlanabileceklerdir. Yine, yönetim kurulu üyelerinin şirkette pay sahibi olan yakınları, 358. madde gereği, sermaye taahhütlerinden doğan vadesi gelmiş borçlarını ifa etmişler ve şirketin serbest yedek akçelerle birlikte kârı geçmiş yıl zararlarını karşılayacak düzeyde ise şirkete nakit borçlanabileceklerdir.

26.06.2012 tarih ve 6335 sayılı Kanun, YTTK’nın 395. maddesine aykırılık için öngörülen cezanın miktarı konusunda bir değişiklik yapmamıştır. Dolayısıyla, pay sahibi olmayan yönetim kurulu üyeleri ile yönetim kurulu üyelerinin pay sahibi olmayan yakınlarının (yönetim kurulu üyesinin alt ve üst soyundan birinin ya da eşinin yahut üçüncü dereceye kadar -üçüncü derece dâhil- kan ve kayın hısımlarından birinin) şirkete nakit olarak borçlanmaları; bu kişiler için şirketin kefalet, garanti, teminat vermesi, sorumluluk üstlenmesi, bunların borçlarını devralması durumunda, ilgililere, üçyüz günden az olmamak üzere -6.000 TL’den 73.000 TL’ye kadar(6)- adlî para cezası verilecektir (YTTK md. 562/f.5-c).

Burada borçlanma yasağına ilişkin bazı istisnalara da değinelim: YTTK, borçlanma yasağı konusunda şirketler topluluğuna bazı istisnalar tanımıştır. Buna göre, 202. madde hükmü saklı kalmak şartıyla, şirketler topluluğuna dahil şirketlerin birbirlerine kefil olmaları ve garanti vermeleri “borçlanma yasağı” kapsamında değerlendirilmeyecektir (YTTK md. 395/f.3).

Yine, yeni Türk Ticaret Kanunu’nun 395. maddesinin son fıkrasında, ETTK’da olduğu üzere, Bankacılık Kanunu’nun özel hükümlerinin saklı olduğu belirtilmiştir. Dolayısıyla, yeni Türk Ticaret Kanunu’nun 395. maddesinde düzenlenen “şirkete borçlanma” yasağı Bankacılık Kanunu’na tabi anonim şirketleri kapsamayacak, bunlar hakkında kendi özel mevzuatlarında yer alan düzenlemeler uygulanacaktır.

IV- ÖZET VE SONUÇ

6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanunu’nun 395. maddesinin ikinci fıkrasının ilk halinde; anonim şirketin yönetim kurulu üyeleri ile onların alt ve üst soyundan birinin ya da eşlerinin yahut üçüncü dereceye kadar (üçüncü derece dâhil) kan ve kayın hısımlarının, bunların ortağı oldukları şahıs şirketlerinin ve en az yüzde yirmisine katıldıkları sermaye şirketlerinin şirkete nakit veya ayın olarak borçlanmaları, şirketin bu kişiler için kefalet, garanti ve teminat vermesi, sorumluluk yüklenmesi veya bunların borçlarını devralması yasaklanmış; bu yasağa rağmen şirkete borçlanılması durumunda, ilgili yönetim kurulu üyesine veya sayılan yakınlarına ve diğer ilgililere, üçyüz günden az olmamak üzere adlî para cezası verilmesi öngörülmüştü.

Ancak, 26.06.2012 tarih ve 6335 sayılı Kanun ile yeni Türk Ticaret Kanunu’nun anılan yasağı düzenleyen hükmü değiştirildi. Yapılan bu değişiklikle, pay sahibi olmayan yönetim kurulu üyeleri ile yönetim kurulu üyelerinin pay sahibi olmayan yakınlarının şirkete nakit olarak borçlanmaları; bu kişiler için şirketin kefalet, garanti, teminat vermesi, sorumluluk üstlenmesi, bunların borçlarını devralması yasaklandı; ayın olarak borçlanmaları ise yasak dışında tutuldu. Yine, yönetim kurulu üyelerinin kendilerinin ve sayılan yakınlarının ortağı oldukları şahıs şirketleri ile en az %20’sine katıldıkları sermaye şirketleri de yasak kapsamından çıkarıldı. Buna karşılık, yeni Türk Ticaret Kanunu’nun bu yasak için öngördüğü cezada bir değişikliğe gidilmedi. Dolayısıyla, pay sahibi olmayan yönetim kurulu üyeleri ile yönetim kurulu üyelerinin pay sahibi olmayan yakınlarının şirkete nakit olarak borçlanmaları; bu kişiler için şirketin kefalet, garanti, teminat vermesi, sorumluluk üstlenmesi, bunların borçlarını devralması durumunda, ilgililere, üçyüz günden az olmamak üzere adlî para cezası verilecektir.

Soner ALTAŞ*
Yaklaşım / Ekim 2012 / Sayı: 238

*           Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Başmüfettişi

(^●)         Bu çalışmada belirtilen görüşler yazarına ait olup, çalıştığı Kurum’u bağlamaz.

(1)         6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanunu 14.02.2011 tarih ve 27846 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(2)         Çalışmamızda, karışıklığa sebebiyet vermemek için, 29.06.1956 tarih ve 6762 sayılı Kanun için Eski Türk Ticaret Kanunu manasında ETTK, 13.01.2011 tarih ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu için de Yeni Türk Ticaret Kanunu manasında YTTK kısaltmaları kullanılacaktır.

(3)         Soner ALTAŞ, “Anonim Şirket Paysahiplerine İlişkin Borçlanma Yasağında Ne Değişti?”, Yaklaşım, Ağustos 2012, Sayı: 236, s.285-288

(4)         26.09.2004 tarih ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 52. maddesinin birinci fıkrasında adlî para cezasının “beş günden az ve kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde yediyüzotuz günden fazla olmamak üzere belirlenen tam gün sayısının, bir gün karşılığı olarak takdir edilen miktar ile çarpılması suretiyle hesaplanan meblağın hükümlü tarafından Devlet Hazinesine ödenmesi”nden ibaret olduğu belirtilmiştir. TCK’nın bahsigeçen 52. maddesinin ikinci fıkrasında ise bir gün karşılığı adlî para cezasının miktarının en az yirmi, en fazla yüz Türk Lirası olması hükme bağlanmış ve miktarın -bu alt ve üst sınırlar arasında- kişinin ekonomik ve diğer şahsi halleri göz önünde bulundurularak takdir edileceği ifade edilmiştir. Bu hükümler çerçevesinde, YTTK’nın 395. maddesine aykırı olarak şirkete borçlananlara, 6.000 (300x20=6.000) TL’den 73.000 (730x100=73.000) TL’ye kadar adlî para cezası verileceğini söyleyebiliriz (YTTK md. 562/f.5).

(5)         26.06.2012 tarih ve 6335 sayılı Türk Ticaret Kanunu ile Türk Ticaret Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 30.06.2012 tarihli ve 28339 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(6)         Hesaplama konusunda bkz. Dipnot (3)

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.