I- GİRİŞ

13.01.2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu(1) ile 14.01.2011 tarihli ve 6103 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun(2)  1 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Bu makalemizde, yeni Türk Ticaret Kanunu’nun, ücret garanti fonu uygulamasına etkisinin olup olmayacağı ele alınıp değerlendirilecektir.www.ozdogrular.com

II- KONU

A- ÜCRET GARANTİ FONU NEDİR?

İlk kez 22.05.2003 tarih ve 4857 sayılı İş Kanunu ile çalışma hayatımıza giren Ücret Garanti Fonu, Kanun’da sayılan haller nedeniyle işçilerin ödenmemiş üç aylık ücret alacaklarının ödenmesini garanti altına alan bir sistemdir.

Bu sistem, 15.05.2008 tarih ve 5763 sayılı Kanunla(3) İş Kanunu kapsamından çıkarılarak, 25.08.1999 tarih ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu kapsamına alınmıştır.

Kanun’un uygulanmasına ilişkin olarak Ücret Garanti Fonu Yönetmeliği çıkarılmıştır(4).

B- KİMLER ÜCRET GARANTİ FONUNDAN YARARLANABİLMEKTEDİR?

Ücret garanti fonundan;

a- İşveren veya işveren vekili ya da alt işveren tarafından işe alınıp, hizmet akdine tabi çalışanlar veya işe başlatılanlar,

b- Yabancı, uyruksuz, uyruklu, göçmenler ve sığınmacı kişiler ile mütekabiliyet esasına dayalı olarak uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış ülke sigortalılarından, sözleşmede belirlenen istisna halleri dışında çalışmalarını hizmet akdine tabi sürdürenler,

c- Büyükelçilik, konsolosluk mensuplarının özel hizmetlerinde çalıştırılanlardan gönderen devlette veya üçüncü bir devlette sigortalılıklarını belgeleyemeyenler ile Türkiye’ de ikamet etmekte iken buralarda çalıştırılan Türk vatandaşları,

d- Ücretli ve sürekli olarak ev hizmetlerinde çalışanlar,

e- Kamu sektörüne ait tarım ve orman işlerinde ücretle çalışanlar,

f- Özel sektöre ait tarım ve orman işlerinde ücretle ve sürekli olarak çalışanlar (süreksiz işlerde çalışanlar kapsam dışındadır),

g- Ülkemizle sosyal güvenlik anlaşması imzalamamış ülkelerde çalışmak üzere geçici görevle yabancı bir ülkeye gönderilen sigortalılar,

h- Bankalar, sigorta ve reasürans şirketleri, ticaret odaları, sanayi odaları, borsalar veya bunların oluşturduğu birliklerde hizmet akdi ile çalışan işçiler (ancak çalışanlardan memur ve KİT’lerde sözleşmeli personel istihdamını düzenleyen 399 sayılı KHK tabi olarak çalışan sözleşmeli personel ve hizmetliler işsizlik sigortası kapsamında değildirler, “kapsam dışı personel” olarak nitelendirilenler ise işsizlik sigortası uygulamasına tabidirler),

ı- Libya’da iş yapan Türk işverenlerin yanında çalışan daimi işçiler (Türkiye’de iş yapan Libyalı işverenlerin yanında çalıştırdığı Libyalı daimi işçiler işsizlik sigortası kapsamında değildir),

i- Türk işverenler tarafından Almanya Federal Cumhuriyeti’nde istisna akdi anlaşması kapsamında çalıştırılan işçiler

yararlanabilmektedir. www.ozdogrular.com

C- ÜCRET GARANTİ FONUNDAN YARARLANABİLME ŞARTLARI NELERDİR?

Ücret garanti fonundan yararlanılabilmesi için;

a- İşveren için aciz vesikası alınması,

b- İşverenin iflası,

c- İşverenin iflasının ertelenmesi,

d- İşverenin konkordato ilan etmesi

nedenleri ile işverenin ödeme güçlüğüne düşmesinden önce işçinin, iş ilişkisinden kaynaklanan ve hak edilmesine rağmen ödenmeyen bir veya birden çok aya ait temel ücrete ilişkin alacağının/alacaklarının bulunması gerekir.www.ozdogrular.com

Hak edilmesine rağmen ödenmeyen en fazla üç aylık ücret alacağı/alacakları ücret garanti fonundan karşılanabilmektedir.

D- ZAMANAŞIMI SÜRESİ

Ücret alacağının/alacaklarının ödenebilmesi için, işverenin ödeme güçlüğüne düşmesinden önceki son bir yıl içinde ücret alacaklısı işçinin aynı işyerinde çalışmış olması ve ücret alacağının/alacaklarının ödeme güçlüğüne düşülmesinden önceki en fazla zamanaşımı süresi olan 5 yıllık süre içinde oluşmuş olması zorunludur. Son bir yıl içinde kesintisiz çalışma aranmamaktadır.

E- 6102 SAYILI YENİ TÜRK TİCARET KANUNU’NDA İFLASA İLİŞKİN DÜZENLEME

Yeni Türk Ticaret Kanunu’nun 376. maddesine göre, şirketin borca batık durumda bulunduğu şüphesini uyandıran işaretlerin olması halinde, yönetim kurulunun, aktiflerin hem işletmenin devamlılığı esasına göre hem de muhtemel satış fiyatları üzerinden bir ara bilanço çıkartması gerekir.

Bu bilançodan aktiflerin, şirket alacaklılarının alacaklarını karşılamaya yetmediğinin anlaşılması hâlinde, yönetim kurulu, bu durumu şirket merkezinin bulunduğu yer asliye ticaret mahkemesine bildirerek, şirketin iflasını istemektedir.

Ancak, iflas kararının verilmesinden önce, şirketin açığını karşılayacak ve borca batık durumunu ortadan kaldıracak tutardaki şirket borçlarının alacaklıları, alacaklarının sırasının diğer tüm alacaklıların sırasından sonraki sıraya konulmasını yazılı olarak kabul etmiş ve bu beyanın veya sözleşmenin yerindeliği, gerçekliği ve geçerliliği, yönetim kurulu tarafından iflas isteminin bildirileceği mahkemece atanan bilirkişilerce doğrulanmış olması icabeder. Aksi hâlde mahkemeye bilirkişi incelemesi için yapılmış başvuru, iflas bildirimi olarak kabul olunmaktadır.

09.06.1932 tarih ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nda, idare ve temsil ile görevlendirilmiş kimselerin veya tasfiye memurlarının, bu Kanun’un 179. maddesine göre şirketin mevcudunun borçlarını karşılamadığını bildirerek, şirketin iflasını istememeleri durumunda, alacaklılardan birinin şikâyeti üzerine, 10 günden 3 aya kadar hapis cezası ile cezalandırılacağı hüküm altına alınmış bulunmaktadır (md. 345/a).www.ozdogrular.com

F- 6102 SAYILI YENİ TÜRK TİCARET KANUNU’NDA İFLASIN ERTELENMESİNE İLİŞKİN DÜZENLEME

Yeni Türk Ticaret Kanunu’nun 377. maddesinde, yönetim kurulu veya herhangi bir alacaklının, yeni nakit sermaye konulması dâhil nesnel ve gerçek kaynakları ve önlemleri gösteren bir iyileştirme projesini mahkemeye sunarak iflasın ertelenmesini isteyebileceği ifade edilmektedir. Bu hâlde 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun 179 ilâ 179/b maddeleri uygulanmaktadır.

Kanun’da, iflasın bildirilmesi ve ertelenmesinde anonim şirket hükümlerinin limited şirketler için de uygulanacağı belirtilmektedir (md. 634).

Buna göre, anonim ve limited şirketlerde çalışan ve İşsizlik Sigortası Kanunu kapsamında bulunan işçilerin çalıştıkları şirketin yeni Türk Ticaret Kanunu hükümleri çerçevesinde iflası veya iflasın ertelenmesi durumunda, bir sonraki maddemizin (b) ve (c) paragrafları dahil olmak üzere mevzuatta aranılan diğer şartlar yerine gelmek ve taşınmak kaydıyla, bu işyerlerinden olan ödenmemiş ücret alacakları için ücret garanti fonu hükümlerinden yararlanılabilinecektir.

G- ÜCRET GARANTİ FONUNDAN YARARLANMADA NELER ARANMAKTADIR?

Hak edilmesine rağmen ödenmeyen ücret alacağının/alacaklarının fondan karşılanabilmesi için işçinin ödenmemiş ücret alacağının/alacaklarının;

— İşveren hakkında aciz vesikası alınması durumunda işveren tarafından,

— İşverenin iflası durumunda iflas dairesi veya iflas idaresi tarafından,

— İşverenin iflasının ertelenmesi durumunda kayyum tarafından,

— İşveren hakkında konkordato ilan edilmesi durumunda konkordato komiseri veya konkordato tasfiye memuru tarafından

düzenlenen işçi alacak belgesine dayanması gerekir. Bunun yanında, yukarıda da belirtildiği üzere, ücret alacağının/alacaklarının ödenmemesi durumu işveren için aciz vesikası alınması, iflası, iflasın ertelenmesi, işverenin konkordato ilan etmesi nedenlerinden biri ile ilişkili bulunması icabeder.www.ozdogrular.com

Hak edilmiş işçi ücret alacağının/ala-caklarının işveren tarafından ödenmemesinin ilişkilendirildiği nedenler;

a- Aciz durumunda, işveren hakkında icra dairesinden alınacak aciz vesikası veya hacze kabil mal bulunmadığına ilişkin haciz tutanağı,

b- İflas durumunda, işveren hakkında mahkemece verilen iflas kararı veya iflas kararının, iflas dairesi/idaresi tarafından tapuya, ticaret sicil memurluğuna, gümrük ve posta idarelerine, Türkiye Bankalar Birliği’ne, mahalli ticaret odalarına, sanayi odalarına, taşınır kıymet borsalarına, Sermaye Piyasası Kurulu’na ve diğer lazım gelenlere bildirilmesi dışında, tirajı 50.000’in üzerinde olan ve yurt düzeyinde dağıtımı yapılan gazetelerden biri ile bu gazetenin yayınlandığı yerin muamele merkezi olmaması halinde ayrıca iflas edenin muamele merkezinin bulunduğu yerdeki bir  gazetede ve Ticaret Sicili Gazetesi’nde ilan edildiğini gösteren belge,

c- İflasın ertelenmesi durumunda, işveren hakkında iflasın ertelendiğine dair mahkemece verilen iflasın ertelenmesi kararı veya iflasın ertelenmesinin tirajı 50.000’in üzerinde olan ve yurt düzeyinde dağıtımı yapılan gazetelerden biri ile bu gazetenin yayınlandığı yerin muamele merkezi olmaması halinde ayrıca iflas edenin muamele merkezinin bulunduğu yerdeki bir  gazetede ve Ticaret Sicili Gazetesi’nde ilan edildiğini gösteren belge,

d- Konkordato durumunda, işveren hakkında konkordato ilan edildiğine ilişkin mahkemece verilen konkordato mühlet kararı veya konkordato mühlet kararının, icra dairesi ile tapu dairesine bildirilmesinin yanında, tirajı 50.000’in üzerinde olan ve yurt düzeyinde dağıtımı yapılan gazetelerden biri ile borçlunun tacir olması durumunda ticaret sicili memurluğuna ve deniz ticaretiyle meşgul olması durumunda ise ayrıca gemi sicil memurluğuna bildirildiğine dair belge ile belgelenmektedir.www.ozdogrular.com

III- SONUÇ

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu 1 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Ücret Garanti Fonu, Kanun’da sayılan haller nedeniyle işçilerin ödenmemiş üç aylık ücret alacaklarının ödenmesini garanti altına alan bir sistemdir.www.ozdogrular.com

Ücret Garanti Fonundan yararlanılabilmesi için; işveren için aciz vesikası alınması, işverenin iflası, işverenin iflasının ertelenmesi, işverenin konkordato ilan etmesi nedenleri ile işverenin ödeme güçlüğüne düşmesinden önce işçinin, iş ilişkisinden kaynaklanan ve hak edilmesine rağmen ödenmeyen bir veya birden çok aya ait temel ücrete ilişkin alacağının/alacak-larının bulunması gerekir.

Anonim ve limited şirketlerde çalışan ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu kapsamında bulunan işçilerin çalıştıkları şirketin 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümleri çerçevesinde iflası veya iflasın ertelenmesi durumunda, mevzuatta aranılan diğer şartlar yerine gelmek ve taşınmak kaydıyla, bu işyerlerinden olan ödenmemiş ücret alacakları için ücret garanti fonu hükümlerinden yararlanılabilinecektir.www.ozdogrular.com

Raşit ULUBEY*
Yaklaşım

*           İş Başmüfettişi (İŞKUR E. İstihdam Dairesi Başkanı)

(1)         14.02.2011 tarih ve 27846 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(2)         14.02.2011 tarih ve 27846 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(3)         26.05.2008 tarih ve 26887 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(4)         28.06.2009 tarih ve 27272 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.