1. Bireysel Başvuru Nedir?

Bireysel başvuru, temel hak ve özgürlükleri kamu gücü tarafından yapılan işlem, eylem ya da ihmal nedeniyle ihlal edilen bireylerin diğer başvuru yolları tüketildikten sonra başvurdukları istisnai ve ikincil özellikteki hak arama yoludur.

Günümüzde birçok ülkede temel hak ve özgürlüklerin kamu idareleri tarafından yapılan işlemlere karşı korunması için bireylere Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvurma hakkı tanınmıştır. Ülkemizde, “bireysel başvuru” hakkı olarak tanımlanan bu dava türü 5982 sayılı Kanun ile Anayasa’nın 148. maddesinde yapılan değişiklikle kabul edilmiştir.

Bundan böyle bireyler, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve buna ek Türkiye’nin taraf olduğu Protokoller kapsamında bulunan ve Anayasa’da yer alan temel hak ve özgürlüklerden herhangi birinin kamu gücü kullanılarak ihlal edildiği takdirde Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru yapabilir.

2. Bireysel Başvuru Hakkı Kimler Tarafından Kullanılabilir?

Kamu gücünün bir işlemi nedeniyle Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamında olan ve “Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, herhangi birinin” ihlal edildiğini iddia eden “gerçek ve tüzel kişiler” bireysel başvuru hakkına sahiptir.

Yabancılar için başvuru hakkı sadece yabancılara tanınan haklarla sınırlı olarak kabul edilmiştir: Yalnızca Türk vatandaşlarına tanınan haklarla ilgili olarak, yabancıların bireysel başvuru yapması mümkün değildir.

Özel hukuk tüzel kişileri örgütlenme hürriyeti veya hak arama hürriyeti bağlamında yalnızca tüzel kişiliğe ait haklarının ihlal edildiği gerekçesiyle bireysel başvuruda bulunabilir.

3. Bireysel Başvuru Nasıl Yapılır?

Bireysel başvuruların, Anayasa Mahkemesi’nin resmi internet sitesi olan “www.anayasa.gov.tr” adresinden temin edilebilecek “Bireysel Başvuru Formu” kullanılarak veya başvuru formunda bulunması gereken bütün bilgileri içeren ve aynı formatta olan bir dilekçeyle yapılması zorunludur.

Başvuru, şahsen yapılabileceği gibi avukat aracılığıyla da yapılabilir. Bireysel başvuru harca tâbi olup bireysel başvuru harcının başvurudan önce başvuru yapılabilecek yerlerden (Anayasa Mahkemesi, diğer mahkemeler, yurt dışı temsilcilikler) birine makbuz karşılığı ödenmesi gerekmektedir. Söz konusu başvuru harcının Gelir İdaresi Başkanlığıyla anlaşmalı bankalar aracılığıyla ödenmesi de mümkün bulunmaktadır.

Bireysel başvurunun,

• kanunlarda zorunlu idari ve yargısal başvuru yolları öngörülmüşse, bu yolların tamamının “tüketildiği tarihten”,
• “başvuru yolu öngörülmemişse ihlâlin öğrenildiği tarihten itibaren” 30 (otuz) gün içinde yapılması gerekmektedir.
• Bu süre aşıldığı takdirde başvurular başkaca bir inceleme yapılmaksızın reddedilir.

4- Bireysel başvuruya ilişkin nasıl bir karar verilebilir?

Anayasa Mahkemesi, kamu işlemiyle bir temel hakkın ihlal edildiğini tespit ettiği takdirde, öncelikle bu ihlalin giderilmesi için yeniden yargılama yapılmasına gerek olup olmadığına karar verir. Yeniden yargılama yapılması hukuki bir gereklilik ise ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldırmak için Anayasa Mahkemesi dosyayı ilgili mahkemeye gönderir. Yeniden yargılama yapılmasında hukuki yarar yoksa başvuran lehine uygun bir tazminata hükmedilebilir.

5. Bireysel Başvurunun Vergi Hukukunda Uygulama Alanı Var mıdır?

Anayasa’da ve İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’nin 1 no.lu Ek Protokolünde herkesin mülkiyet hakkına sahip olduğu ancak mülkiyet hakkının devletin vergilerin toplanması ve tahsili için gerekli yasal düzenlemeleri yapma hakkına engel teşkil etmediği düzenlenmiştir. Mülkiyet anayasal bir hak, vergi ise anayasal bir ödev olarak kabul edilmektedir. Öte yandan idari makamların idari yargı kararlarına uygun işlem yapmaması adil yargılanma hakkının ihlali olarak değerlendirilmektedir.

Bu bağlamda mükellef ile idare arasında ortaya çıkan vergisel uyuşmazlıkların, mülkiyet hakkı, eşitlik ve adil yargılanma hakkı bağlamında anayasa yargısı önünde bireysel başvuruya konu edilebileceğini düşünüyoruz.

Anayasa Mahkemesi’nin, ilerleyen dönemlerde vergisel uyuşmazlıkların bireysel başvuruya konu edilmesiyle ilgili vereceği kararlar uygulamayı belirleyecektir. pwc

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.