Soru: “1962 doğumluyum. 1980 yılında 100 gün sigortalı çalışmam olmuştu. Daha sonra evlendim ve eşimle yurt dışına çıktık. Şimdi borçlanma yapmak istiyorum. Ne kadar süre borçlanma yaparsam aylık almaya hak kazanırım. Bağlanacak aylık ne kadar olur?” Ulviye T/Tokat
YURT DIŞI BORÇLANMASI YAPMA İMKÂNI KİMLERE VERİLMİŞTİR
Türk vatandaşları yurt dışında 18 yaşını doldurduktan sonra, Türk vatandaşı iken geçen ve belgelendirilen sigortalılık süreleri ve bu süreleri arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri ile yurt dışında ev kadını olarak geçen süreleri, borçlanma yoluyla hizmetten saydırabilir. Bu işleme yurt dışı borçlanması denilmektedir. Yurt dışında çalışılarak veya ev kadını olarak geçirilen sürelerin borçlanılması halinde bu süreler Reform Yasası olarak nitelediğimiz 5510 sayılı Sosyal Sigor?talar ve Genel Sağlık Sigortaları Kanunu’na göre çalışılan süreler gibi değerlendirildiğinden kişi emeklilik için aranan şartları yani prim ödeme gün sayısı, sigortalılık süresi ve yaş şartını sağlayarak emekli olmaya hak kazanır.
BORÇLANILACAK SÜRELER HANGİ KAPSAMDA SİGORTALILIK SAYILIR
Yurt dışı hizmet borçlanmasına ait sürelerin statüsü şu şekilde belirlenir: Kişinin Türkiye’de daha önce sigortalılığı varsa borçlanma talep tarihindeki en son sigortalılık haline göre, sigortalılıkları yoksa 4/b kapsamında yani eski Bağ-Kur hizmeti olarak değerlendirilir. Dolayısıyla daha önce sigortalılığı olmayanların Türkiye’de SSK’lı olarak bir işe girdikten ve bir süre çalıştıktan sonra borçlanma müracaatında bulunması isabetli olur.
Borçlanılacak her bir gün için tahakkuk ettirilecek borç tutarı, başvuru tarihindeki prime esas asgari ve azamî günlük kazanç arasında seçilecek günlük kazancın % 32’sidir. Bu durumda asgariden borçlanma seçilmesi halinde borçlanılacak her günün primi 10,03 TL’dir.
Tahakkuk ettirilen borç tutarı, tebliğ edildiği tarihten itibaren üç ay içerisinde ödenmelidir.
Ödeme yapılan gün sayısı prim ödeme gün sayısına ve prime esas kazanca dahil edilir. Tahakkuk ettirilen prim borcu tebligat tarihinden itibaren üç ay içerisinde ödenmediği takdirde borçlanma geçersiz sayılır ve kişi hâlâ borçlanma yapma isteğinde ise borçlanma talebini yenilemesi gerekir.
BORÇLANMA YAPANLARA NE ZAMAN AYLIK BAĞLANIR
Yurt dışı borçlanması sonucu maaş alabilmek için yurt dışından kesin dönüş yapmak ve tahsis talebinde bulunmak gerekir. Yurda kesin dönüşten anlaşılması gereken Türkiye’ye dönmek, Türkiye’de ikamet etmek değil, tekrar yurt dışında yabancı ülke mevzuatına tabi çalışmamak, ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği almamaktır. Bu şekilde aylık bağlananlardan tekrar yurt dışında yabancı ülke mevzuatına tabi çalışanlar, ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği alanların aylıkları, tekrar çalışmaya başladıkları veya ikamete dayalı bir ödenek almaya başladıkları tarihten itibaren kesilmektedir.
BORÇLANILAN DÖNEM MAAŞ MİKTARINI ETKİLER
Bilindiği üzere 1978 yılından beri uygulanmakta olan katsayı esasına dayalı gösterge sistemi 1 Ocak 2000 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlükten kaldırılmış, yerine tüketici fiyatları indeksi (TÜFE) ve gelişme hızı (GH) oranlarına göre sigortalıların emekli oldukları yıla göre güncellenen prime esas yıllık kazançlarının (PEK) esas alınması öngörülmüş ve aylık bağlama oranının belirlenmesine ilişkin hükümler de yeniden düzenlenmiştir. 4447 sayılı Kanun ile getirilen bu yeni aylık bağlama sistemi sigortalılık süresinin başlangıcı 1 Ocak 2000 tarihinden sonra olanlara uygulanacağından, bu tarihten önce de çalışmaları bulunanların aylıklarının hesabında, eski ve yeni aylık hesaplama sisteminin birleşiminden oluşan karma bir sistem getirilmiştir.
Dolayısıyla borçlanma yapılacak dönemin 1 Ocak 2000 tarihinden önceki bir dönem seçilmesi halinde gösterge aylığı oransal olarak daha fazla olacağından bağlanacak aylık da daha yüksek olacaktır. Örneğin; 1980 yılında başlayan ve 100 gün sigortalılığı bulunan kadın daha sonra yurt dışına gitmiş ve bu süreleri ev kadını olduğu için borçlanacaksa borçlanılacak dönemi 1990-1999 yılları arası için seçer ve 3500 gün daha borçlanma yaparsa 3600 gün üzerinden aylık almaya hak kazanacaktır. Bu durumda sigortalılık süresinin tamamı gösterge sistemi döneminde geçtiğinden aylığın tamamı gösterge aylığı olacak, bağlanacak aylık 1061 TL olacağından sigortalı vergi iade dahil 1103 TL almaya hak kazanacaktır.
Okurumuza tavsiyemiz borçlanacağı dönem aralığını 1 Ocak 1990 ila 31 Aralık 1999 arası seçerek 3500 gün borçlanma yapması ve tahsis talebinde bulunması olacaktır. Bu durumda alacağı aylık 1103 TL’dir. Dönem seçiminde bulunmaz ise bağlanacak aylık yaklaşık 680 TL olacaktır. Şerif Akçan
http://www.tg.com.tr/makaledetay.aspx?id=552703#.UIOVl2XEw1M ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz. |
