I-BAŞLANGIÇ: 

20.06.2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, bazı maddeleri yayımı tarihinde, bazı maddeleri yayımı tarihini izleyen 6 ay içinde, bazı maddeleri yayımı tarihini izleyen 1 yıl içinde, bazı maddeleri ise yayımı tarihini izleyen 2 yıl içinde yürürlüğe girmek üzere Resmi Gazete’de yayımlanmıştır[[1]].

Aynı Kanunla düzenlenmiş olan idari para cezaları da, ihlal edilen maddenin yürürlüğe gireceği tarihte yürürlüğe girmektedir.

Bu makalemizde, 6331 sayılı Kanundaki idari para cezaları ve işin durdurulması yaptırımı ele alınıp, değerlendirilecektir. www.ozdogrular.com

II-KONU:

            1–6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na Göre İş Sağlığı ve Güvenliği İdari Para Cezaları:  

            a) 6331 sayılı Kanun’un 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerinde belirtilen mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapma yükümlülüğünü yerine getirmeyen işverene 2.000,-TL, işyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izleme, denetleme ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlama yükümlülüğünü yerine getirmeyen işverene 2.000,-TL,

  b) İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 6 ncı maddesinin birinci fıkrası gereğince belirlenen mesleki risklerin önlenmesi ve bu risklerden korunulmasına yönelik çalışmaları da kapsayacak şekilde iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin sunulması için; çalışanları arasından iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli görevlendirmeyen, çalışanları arasında belirlenen niteliklere sahip personelin bulunmaması durumunda, bu hizmetin tamamını veya bir kısmını ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet almak suretiyle yerine getirmeyen, belirlenen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olması durumunda, tehlike sınıfı ve çalışan sayısı dikkate alınarak, bu hizmetin yerine getirilmesini kendisi üstlenmeyen işverene görevlendirmediği her iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi ve her ay için ayrı ayrı 5.000,-TL, diğer sağlık personeli görevlendirmeyen her diğer sağlık personeli ve her ay için ayrı ayrı 2.500,-TL, aynı fıkranın (b), (c) ve (d) bentlerinde belirtilen, görevlendirdikleri kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşların görevlerini yerine getirmeleri amacıyla araç, gereç, mekân ve zaman gibi gerekli bütün ihtiyaçlarını karşılama, işyerinde sağlık ve güvenlik hizmetlerini yürütenler arasında iş birliği ve koordinasyonu sağlama, çalışanların sağlık ve güvenliğini etkilediği bilinen veya etkilemesi muhtemel konular hakkında; görevlendirdikleri kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşları, başka işyerlerinden çalışmak üzere kendi işyerine gelen çalışanları ve bunların işverenlerini bilgilendirme yükümlülüklerini yerine getirmeyen işverene, yerine getirmediği her bir yükümlülük için 1.500,-TL, aynı fıkranın (ç) bendinde belirtilen görevlendirdikleri kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşlar tarafından iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevzuata uygun olan ve yazılı olarak bildirilen tedbirleri yerine getirmeyen işverene yerine getirmediği her bir tedbir için ayrı ayrı 1.000,-TL,

  c) Aynı Kanun’un 8 inci maddesinin birinci ve altıncı fıkralarında belirtilen, işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanlarının hak ve yetkilerini, görevlerini yerine getirmeleri nedeniyle kısıtlayan, bu kişilerin, görevlerini mesleğin gerektirdiği etik ilkeler ve mesleki bağımsızlık içerisinde yürütmesini etkileyen, belirlenen çalışma süresi nedeniyle işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının tam süreli görevlendirilmesi gereken durumlarda; işyeri sağlık ve güvenlik birimini kurmayan, bu durumda, çalışanların tabi olduğu kanun hükümleri saklı kalmak kaydıyla, 4857 sayılı İş Kanununa göre belirlenen haftalık çalışma süresini dikkate almayan işverene her bir ihlal için ayrı ayrı 1.500,-TL,

  ç) İş sağlığı ve güvenliği yönünden İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 10 uncu maddesinin birinci fıkrasındaki risk değerlendirmesi yapmayan veya yaptırmayan işverene 3.000,-TL, aykırılığın devam ettiği her ay için 4.500,-TL, 6331 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin dördüncü fıkrasındaki iş sağlığı ve güvenliği yönünden işverene yüklediği genel yükümlülükleri yerine getirmeyen işverene 1.500,-TL,

  d) Acil durum planları, yangınla mücadele ve ilk yardım konusundaki 6331 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinde belirtilen yükümlülüğünü, ciddi, yakın ve önlenemeyen tehlikenin meydana gelmesi durumunda çalışanların tahliyesi konusundaki aynı Kanunun 12 nci maddesinde belirtilen yükümlülüğünü yerine getirmeyen işverene yerine getirmediği her bir yükümlülük ve her ay için 1.000,-TL,www.ozdogrular.com

  e) Bütün iş kazalarının ve meslek hastalıklarının kaydını tutma, gerekli incelemeleri yaparak bunlar ile ilgili raporları düzenleme, işyerinde meydana gelen ancak yaralanma veya ölüme neden olmadığı halde işyeri ya da iş ekipmanının zarara uğramasına yol açan veya çalışan, işyeri ya da iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olan olayları inceleyerek bunlar ile ilgili raporları düzenleme konusundaki Kanunun 14 üncü maddesinin birinci fıkrasında belirtilen yükümlülüğünü yerine getirmeyen işverene yerine getirmediği her bir yükümlülük için ayrı ayrı 1.500,-TL, iş kazasını kazadan sonraki 3 iş günü içinde, meslek hastalığını öğrendiği tarihten itibaren 3 iş günü içinde 6331 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinin ikinci fıkrasına göre Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirmeyen işverene 2.000,-TL, Kanunun 14 üncü maddesinin dördüncü fıkrasına göre sağlık hizmeti sunucuları kendilerine intikal eden iş kazalarını, yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucuları ise meslek hastalığı tanısı koydukları vakaları en geç 10 gün içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirmemeleri halinde 2.000,-TL,

  f) 6331 sayılı Kanun’un 15 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkrasında belirtilen, çalışanların işyerinde maruz kalacakları sağlık ve güvenlik risklerini dikkate alarak sağlık gözetimine ve sağlık muayenesine tabi tutulmalarını sağlamayan, tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalışacakları, yapacakları işe uygun olduklarını belirten sağlık raporu olmadan işe başlatan işverene bu durumdaki her bir işçi için 1.000,-TL,

  g) Kanun’un 16 ncı maddesinde belirtilen, çalışanların bilgilendirilmesi yükümlülüğünü yerine getirmeyen işverene, bilgilendirilmeyen her çalışan için 1.000,-TL,

  ğ) 6331 sayılı Kanun’un 17 nci maddesinde belirtilen, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği, iş kazası ve meslek hastalığı eğitimlerini almasını sağlamayan işverene her bir çalışan için 1.000,-TL,

  h) Kanun’un 18 inci maddesinde belirtilen, çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımlarının sağlanması yükümlülüğünü yerine getirmeyen işverene yerine getirilmeyen her bir yükümlülük için ayrı ayrı 1.000,-TL,

  ı) 6331 sayılı Kanun’un 20 nci maddesinin birinci ve dördüncü fıkralarında belirtilen, 2-50 arasında çalışanı bulunan işyerlerinde 1 temsilci, 51-100 arasında çalışanı bulunan işyerlerinde 2 temsilci, 101-500 arasında çalışanı bulunan işyerlerinde 3 temsilci, 501-1000 arasında çalışanı bulunan işyerlerinde 4 temsilci, 1001-2000 arasında çalışanı bulunan işyerlerinde 5 temsilci, 2001 ve üzeri çalışanı bulunan işyerlerinde 6 temsilci görevlendirilmesi yükümlülüğünü yerine getirmeyen; görevlerini yürütmelerinden dolayı çalışan temsilcileri ve destek elemanlarının haklarını kısıtlayan ve görevlerini yerine getirebilmeleri için gerekli imkânları sağlamayan işverene 1.000,-TL, Kanunun aynı maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen, tehlike kaynağının yok edilmesi veya tehlikeden kaynaklanan riskin azaltılması için çalışan temsilcilerinin önerilerini dikkate almayan ve alınmasını istedikleri tedbirleri almayan işverene 1.500,-TL,

  i) Kanun’un 22 nci maddesinde belirtilen, iş sağlığı ve güvenliği kurulu ile ilgili yükümlülüklerini yerine getirmeyen işverene yerine getirmediği her bir yükümlülük için 2.000,-TL,

  j) 6331 sayılı Kanun’un 23 üncü maddesinde belirtilen,  iş merkezleri, iş hanları, sanayi bölgeleri veya siteleri gibi yerlerde, iş sağlığı ve güvenliği konusundaki koordinasyonu sağlamayan, iş sağlığı ve güvenliği yönünden diğer işyerlerini etkileyecek tehlikeler hususunda gerekli tedbirleri almaları için işverenleri uyarmayan, bu uyarılara uymayan işverenleri Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bildirmeyen yönetimlere 5.000,-TL,

  k) İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 24 üncü maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili konularda ölçüm, inceleme ve araştırma yapılmasına, numune alınmasına veya eğitim kurumları ile ortak sağlık ve güvenlik birimlerinin kontrol ve denetiminin yapılmasına engel olan işverene 5.000,-TL,

  l) Kanun’un 25 inci maddesinde belirtilen yükümlülüklere göre işyerinin bir bölümünde veya tamamında verilen durdurma kararına uymayarak durdurulan işi yönetmelikte belirtilen şartları yerine getirmeden devam ettiren işverene, fiil başka bir suç oluştursa dahi 10.000,-TL, aynı maddenin altıncı fıkrasında belirtilen, işin durdurulması sebebiyle işsiz kalan çalışanlara ücretlerini ödemek veya ücretlerinde bir düşüklük olmamak üzere meslek veya durumlarına göre başka bir iş vermek yükümlülüğünü yerine getirmeyen işverene ihlale uğrayan her bir çalışan ve her ay için 1.000,-TL,

  m) 6331 sayılı Kanun’un 29 uncu maddesinde belirtilen; büyük kaza önleme politika belgesi hazırlamayan işverene 50.000,-TL, güvenlik raporunu hazırlayıp Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın değerlendirmesine sunmadan işyerini faaliyete geçiren, işletilmesine Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca izin verilmeyen işyerini açan veya durdurulan işyerinde faaliyete devam eden işverene 80.000,-TL,

  n) İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 30 uncu maddesinde öngörülen yönetmeliklerde belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen işverene, uyulmayan her hüküm için tespit edildiği tarihten itibaren aylık olarak 1.000,-TL,

idari para cezası uygulanması söz konusudur.www.ozdogrular.com

  İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda belirtilen idari para cezaları gerekçesi belirtilmek suretiyle işyerinin bulunduğu yerdeki Çalışma ve İş Kurumu il müdürünce verilmesi mevzu bahistir. Verilen idari para cezalarının tebliğinden itibaren 30 gün içinde ödenmesi gerekir. Süresinde ödenen (30 gün) idari para cezaları için, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu[[2]] gereğince ¼ oranında peşin ödeme indirimi uygulanmak suretiyle, ¾ oranında Çalışma ve İş Kurumu il müdürlüğü tarafından tahsil edilmektedir. İdari para cezaları, tüzel kişiliği bulunmayan kamu kurum ve kuruluşları adına da düzenlenebilmektedir.www.ozdogrular.com

2–6331 sayılı Kanuna Göre İşin Durdurulması:

6331 sayılı Kanuna göre, işyerindeki bina ve eklentilerde, çalışma yöntem ve şekillerinde veya iş ekipmanlarında çalışanlar (4857 sayılı Kanunda işçiler ifadesi bulunmaktaydı) için hayati tehlike oluşturan bir hususun tespit edilmesi durumunda; bu tehlikenin giderilmesine kadar, hayati tehlikenin niteliği ve bu tehlikeden doğabilecek riskin etkileyebileceği alan ile çalışanlar dikkate alınarak, iş durdurulmaktadır.

Bunun yanında, çok tehlikeli sınıfta yer alan maden, metal ve yapı işleri ile tehlikeli kimyasallarla çalışılan işlerin yapıldığı veya büyük endüstriyel kazaların olabileceği işyerlerinde, risk değerlendirmesinin yapılmamış olması durumunda da iş durdurulmaktadır.

İşin durdurulması, işyerinin tamamında veya bir bölümünde olabilmektedir.

            6331 sayılı Kanunda işyerinin tamamında veya bir kısmında işin durdurulması söz konusu olduğu halde, işyerinin kapatılması söz konusu değildir.

İşin durdurulması kararı, iş sağlığı ve güvenliği bakımından teftişe yetkili iş müfettişinin tespiti üzerine iş sağlığı ve güvenliği bakımından işyerlerini denetlemeye yetkili 3 müfettiş heyeti tarafından gerekli incelemeler yapılmak suretiyle alınmaktadır. Bu karar, tespit tarihinden itibaren 2 gün içinde alınabilmektedir. Acil müdahaleyi gerektiren durumlarda heyet kararı alınmasına kadar geçerli olmak üzere, tespiti yapan iş müfettişince iş durdurulmaktadır. Heyete kimin başkanlık edeceği 6331 sayılı Kanunda yer almamaktadır.

İşin durdurulması kararı, bir gün içinde ilgili mülki idare amirine ve işyeri dosyasının bulunduğu Çalışma ve İş Kurumu il müdürlüğüne gönderilmektedir. İşin durdurulması kararının, mülki idare amiri tarafından 24 saat içinde yerine getirilmesi gerekir. Ancak, tespit edilen hususun acil müdahaleyi gerektirmesi halinde, verilmiş olan işin durdurulması kararının, mülki idare amiri tarafından aynı gün içinde yerine getirilmesi icap etmektedir.

Verilen işin durdurulması kararlarına işveren 6 iş günü içinde iş mahkemesine itiraz edebilmektedir. www.ozdogrular.com

İtirazın yapıldığı iş mahkemesinin itirazı öncelikle görüşmesi ve 6 iş günü içinde de karara bağlaması gerekmektedir.www.ozdogrular.com

İş mahkemesinin bu konuda verdiği kararlar kesin hüküm niteliği taşımaktadır. İş mahkemesine yapılan itiraz, işin durdurulması kararının uygulanmasını durdurmamaktadır.

İşin durdurulmasından dolayı işsiz kalan işçilerin, ücretlerinin ödenmesi veya ücretlerinde bir düşüklük olmaksızın meslek ya da durumlarına göre başka bir iş verilmesi konusunda işverenin zarureti bulunmaktadır.

İşin durdurulmasını gerektiren hususların giderildiğinin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na yazılı olarak işveren tarafından bildirmesi durumunda, en geç 7 gün içinde işyerinde inceleme yapılmak suretiyle işverenin talebi sonuçlandırılmaktadır.

III-SONUÇ:

6331 sayılı Kanuna göre, işyerindeki bina ve eklentilerde, çalışma yöntem ve şekillerinde veya iş ekipmanlarında çalışanlar için hayati tehlike oluşturan bir hususun tespit edilmesi durumunda; bu tehlikenin giderilmesine kadar, hayati tehlikenin niteliği ve bu tehlikeden doğabilecek riskin etkileyebileceği alan ile çalışanlar dikkate alınarak, iş durdurulmaktadır.

Kanunda yer verilen ve yukarıda belirtilen fiiller için yine yukarda belirtilen idari para cezaları uygulanmaktadır. www.ozdogrular.com

İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda belirtilen idari para cezaları gerekçesi belirtilmek suretiyle işyerinin bulunduğu yerdeki Çalışma ve İş Kurumu il müdürünce verilmesi ve aynı il müdürlüğü tarafından tahsil edilmesi söz konusudur.

Raşit ULUBEY*
E-Yaklaşım

*    İş Başmüfettişi
[1] 30.06.2012 tarihli ve 28339 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

[2] 31.03.2005 tarihli ve 25772 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.