I- GİRİŞ

Yeni Türk Ticaret Kanunu ile birlikte, limited şirket pay senedinin elden çıkartılmasında vergilendirme boyutu ile ilgili, özellikli bir durum ortaya çıktı.

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 593/2. maddesinde yer alan “esas sermaye pay senetleri ispat aracı şeklinde veya nama yazılı olarak düzenlenir” şeklindeki hükmü, limited şirket hisselerinin satışının “hisse senedi devri şeklinde olması” halinde, anonim şirketlerde olduğu gibi iki yıllık süre geçtikten sonra vergilendirilip vergilendirilmeyeceği tartışmasını gündeme getirmektedir.

Bu konu vergi uygulamasında çok önemli. Nedenine gelince; limited şirket pay senedinin anonim şirket pay senedi ile eşit olması demek, “menkul kıymet” olarak nitelendirilmesi ve “iki yıllık süre” geçtikten sonra, limited şirket hissesinin de “vergisiz” satılabileceği anlamına geliyor.

Bu yazımız, özellikle sayısı 700 bine yakın olan limited şirket sahiplerini yakından ilgilendiriyor.

II- İKİ FARKLI YAKLAŞIM

A- LİMİTED ŞİRKET PAY SENETLERİNİ MENKUL KIYMET OLARAK KABUL EDEN YAKLAŞIM

Bu görüşü savunanlar özellikle limited şirket sözleşmesinin içeriğini düzenleyen yeni TTK’nın 576. maddesinden hareket etmektedir. Limited şirket sözleşmelerinin içeriği eski TTK’da 506. maddede belirtiliyordu. Eski TTK’nın 506. maddesinin yerini yeni TTK’da 576. madde aldı. Eski TTK’ dan farklı olarak yeni TTK’nın 576/1-c maddesinde “Esas sermayenin itibari tutarı, esas sermaye paylarının sayısı, itibari değerleri, varsa imtiyazlar, esas sermaye paylarının grupları” ifadesine yer verildi.

Öte yandan limited şirketlerin esas sermaye pay senetleri çıkartabileceği yeni TTK’nın 593/2. maddesinde ifade ediliyor. Bu maddede “Esas sermaye payları ispat aracı veya nama yazılı olarak düzenleneceği” belirtiliyor. Buradan hareketle limited şirketlerin çıkaracağı pay senetleri menkul kıymet olarak görülmekte ve anonim şirket pay (hisse) senetleriyle özdeş kabul edilmektedir.

B- LİMİTED ŞİRKET PAY SENETLERİNİ MENKUL KIYMET OLARAK KABUL ETMEYEN YAKLAŞIM

Bu görüşü savunanlar ise limited şirket pay senetlerinin menkul kıymet olmadığını gerekçeleriyle ortaya koymaktadırlar.

Yeni TTK’nın 576/1-c maddesinde ifade edilen “Esas sermayenin itibari tutarı, esas sermaye paylarının sayısı, itibari değerleri, varsa imtiyazları, esas sermaye paylarının grupları” ifadesinden neyin anlaşılması gerektiği bu maddenin gerekçesinde, “Esas sermaye payının ve itibari değerinin belirtilmesi gereği, bu payı anonim şirket payına ne özdeş kılmakta ne de yaklaştırmaktadır. Her iki vurgulamada “oy hakkına ve her oy birimi bir esas sermaye payının ayrılmaz parçasıdır” ve “’bir ortak birden fazla paya sahip olabilir” ilkelerinin doğal sonucudur.” şeklinde belirtiliyor.

Öte yandan yeni TTK’nın 593/2. maddesinde yer alan “Esas sermaye pay senetleri, ispat aracı şeklinde veya nama yazılı olara düzenlenir” hükmünden neyin anlaşılması gerektiği bu maddenin gerekçesinde “Esas sermaye payını içeren nama yazılı senet çıkarılması, paya devir ve dolayısıyla dolaşım kolaylığı sağlamaz” şeklinde açıklanıyor.

III- LİMİTED ŞİRKET PAY SENEDİNİN MENKUL KIYMET SAYILIP SAYILMAYACAĞI VE VERGİYE TABİ OLDUĞU

A- MENKUL KIYMETİN TANIMI

Sermaye Piyasası Kanunu’nun (SPK) 3. maddesinde Menkul Kıymetler “Ortaklık veya alacaklılık sağlayan, belli bir meblağı temsil eden, yatırım aracı olarak kullanılan, dönemsel getiri getiren, misli nitelikte seri halde çıkarılan ibareleri aynı olan ve şartları Sermaye Piyasası Kurulu’nca belirlenen kıymetli evraktır” şeklinde tarif edilmiştir.

B- LİMİTED ŞİRKET PAY SENEDİNİN MENKUL KIYMET OLMADIĞI

Limited Şirket Pay Senetleri gerek SPK’da yapılan tanıma gerekse yeni TTK’da yer alan hükümlere göre menkul kıymet değildir. Şöyle ki;

1. Yeni TTK’nın 576/1-c maddesinin gerekçesine göre; “Esas sermaye payının sayısının ve itibari değerinin belirtilmesi gereği, bu payı anonim şirket payına ne özdeş kılmakta ne de yaklaştırmaktadır”

2. Yeni TTK’nın 593/2. maddesinin gerekçesinde de; “Esas sermaye payını içeren nama yazılı senet çıkartılması, PAYA DEVİR ve dolayısıyla dolaşım KOLAYLIĞI SAĞLAMAZ… Bu olanak, limited şirket esas sermaye payını ne anonim şirket payına dönüştürür ne de yaklaştırır.” Kaldı ki bu hüküm yeni değil. Eski TTK’nın 518. maddesinde de limited şirketlerin pay senedi ifadesine yer verilmiş ancak kıymetli evrak vasfına haiz olmadığı, sadece ispat vasıtası olduğuna hükmediliyordu.

3. Limited şirket ortaklık payının devri, “pay senedi devri” şeklinde olamaz. Esas sermaye payının devri ve devir borcunu doğuran işlemler, YAZILI ŞEKİLDE yapılır ve tarafların imzaları noterce onanır (md. 595/1). Başka bir anlatımla, limited şirketlerde, ortaklık hakkının “pay senedi cirolanması yoluyla” devri hukuken mümkün değildir. Oysa anonim şirket payları, nama yazılı pay senetlerinin herhangi bir sınırlamaya bağlı olmaksızın ciro yoluyla, hamiline yazılı olanlarda ise teslimle el değiştirmektedir (md. 489 ve 490/2).

Ayrıca noter onayı gerekmemektedir.

4. Limited şirket esas sözleşmesinde konulacak hükümle payın devri yasaklanabilir (md. 595/4). Anonim şirket paylarının devri sınırlandırılabilir, ancak yasaklanamaz.

5. Yeni TTK’nın “Menkul Kıymetler” başlıklı yedinci bölümünde (md. 484 vd), anonim şirketlere ait pay senetleri “menkul kıymet” olarak belirtilmiştir. Aynı Kanun’da, limited şirket pay senetlerinin menkul kıymet olduğuna dair herhangi bir hüküm yer almamaktadır. Eski TTK’da anonim şirketlere ilişkin hükümler arasında “Hisse Senetleri” bölümü yer alıyordu. Bu hükümler yeni TTK’da “Menkul Kıymetler” olarak yer almıştır.

C- LİMİTED ŞİRKET PAY SATIŞININ VERGİYE TABİ OLDUĞU

Vergilendirilecek değer artış kazançları Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 80. maddesinde sayılmaktadır. Bu maddenin birinci fıkrasının birinci bendinde “İvazsız olarak iktisap edilenler ile tam mükellef kurumlara ait olan ve iki yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetleri hariç, menkul kıymetlerin veya diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar” vergilendirilecek değer artış kazancı olarak sayılmıştır.

Dikkat edilecek olursa menkul kıymetlerin ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından söz edilmekte ve “iki yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetleri hariç, menkul kıymetler ifadesindeki” hisse senetleri “menkul kıymet” olma niteliğine vurgu yapılmaktadır.

Yukarıda açıklandığı gibi;

1. “Pay senedi” kavramı, yeni değildir. Eski Türk Ticaret Kanunu’nun 518. maddesinde de bu kavram yer alıyordu.

2. Limited şirket pay senedi, “menkul kıymet” değildir.

3. GVK’nın mükerrer 80/1. maddesi “menkul kıymetlerin elden çıkartılmasından sağlanan kazançlar”dan söz ediyor. Limited şirket ortaklık payı ya da pay senedi menkul kıymet olmadığı gibi, hisse satışında anonim şirketlerin aksine, “pay senedi” devredilemiyor. Ortaklık payı devri yazılı olarak noterden yapılabiliyor.

IV- SONUÇ

Yukarıda açıklanan hususlar ve dayanağı olan Yasa maddeleri gözönüne alındığında, limited şirket pay senedinin menkul kıymet olmadığı, hisse devrinin de GVK mükerrer md. 80/1’de yer alan iki yıllık süreden yararlanamayacağı sonucuna ulaşılmaktadır.

Şükrü KIZILOT*
Yaklaşım

_________________________________________
*  Prof. Dr., Gazi Üniversitesi, İİBF Öğretim Üyesi, Maliye Bölümü Başkanı

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.