I- GİRİŞ

Yatırımlara sağlanan teşvik unsurlarını yeniden düzenleyen “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar” 2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konularak, teşvik sisteminde yeni düzenlemeler yapılmıştır. Bu Kararın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar da 2012/1 numaralı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ’de açıklanmıştır(1). (Yazının ilerleyen bölümlerinde 2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı kısaca “Karar”, 2012/1 numaralı Tebliğ’de kısaca “Tebliğ” olarak anılacaktır.) www.ozdogrular.com

Anılan düzenlemeyle teşvik sistemine getirilen yeniliklerin başında; Türkiye’nin gelişmişlik düzeyine göre dört yerine altı bölgeye ayrılması, bölgesel ve büyük ölçeklikli yatırımlar yanında stratejik yatırımların da sisteme dahil edilmesi gelmektedir. Ayrıca katma değer vergisi iadesi, gelir vergisi stopaj desteği ve sigorta primi desteği gibi yeni teşvik unsurlarının uygulanması söz konusudur.

2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar’ın 8. maddesinde aşağıda yer alan kriterlerin tamamını birlikte sağlayan, ithalat bağımlılığı yüksek ürünlerin üretimine yönelik yatırımların stratejik yatırım olarak değerlendirilmesi öngörülmüştür.

•  Asgari sabit yatırım tutarının 50 milyon Türk Lirası’nın üzerinde olması (münhasıran bu yatırımların enerji ihtiyacını karşılamak üzere gerçekleştirilecek doğalgaza dayalı olmayan enerji yatırımlarının, tesis kurulu gücü ile orantılanacak kısmı dahil).
•  Yatırım konusu ürünle ilgili yurtiçi toplam üretim kapasitesinin ithalattan az olması.
•  Ekonomi Bakanlığı’nca belirlenecek esaslar çerçevesinde, belge konusu yatırımla sağlanacak katma değerin asgari yüzde kırk olması. www.ozdogrular.com
•  Yatırım konusu ürünle ilgili olarak son bir yıl içerisinde gerçekleşen toplam ithalat tutarının elli milyon ABD Dolarının üzerinde olması.

Yurt içinde üretimi olmayan ürünlerin üretimine yönelik yatırımlarda, son bir yıl içerisinde gerçekleşen toplam ithalat tutarının elli milyon ABD Dolarının üzerinde olması koşulu, rafineri ve petrokimya yatırımlarında ise belge konusu yatırımla sağlanacak katma değerin asgari yüzde kırk olması koşulu aranmamaktadır. www.ozdogrular.com

Görüldüğü üzere döviz tasarrufu sağlamak amacıyla ithalat bağımlılığı yüksek ürünlerin üretimine yönelik yatırımlar stratejik yatırım olarak değerlendirilmektedir. Bu yatırımların bölge farkı gözetilmeksizin, gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, vergi indirimi, sigorta primi işveren hissesi desteği, yatırım yeri tahsisi, faiz desteği ve KDV iadesi desteklerinden yararlanması öngörülmüştür. Altıncı bölgede gerçekleştirilecek yatırımlar için gelir vergisi stopaj desteği ile sigorta primi desteği uygulanması da söz konusudur.

II- STRATEJİK YATIRIMLARA SAĞLANAN TEŞVİKLER

A- GÜMRÜK VERGİSİ MUAFİYETİ

Yatırım Teşvik Belgesi kapsamındaki yatırım malı makine ve teçhizatın İthalat Rejimi Kararı gereğince ödenmesi gereken gümrük vergisinden muaf olarak ithal edilmesini sağlayan ve öteden beri uygulanan bir destek unsurudur. Gümrük vergisi muafiyetine ilişkin uygulama esasları Kararın 9. maddesinde açıklanmıştır. www.ozdogrular.com

B- KDV İSTİSNASI

Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 13. maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi ile Yatırım Teşvik Belgesi sahibi mükelleflere belge kapsamındaki makine ve teçhizat teslimleri vergiden istisna edilmiştir. Bu hüküm çerçevesinde Yatırım Teşvik Belgesini haiz yatırımcılara teşvik belgesi kapsamında yapılacak makine ve teçhizat ithal ve yerli teslimleri KDV’den istisna bulunmaktadır. Aynı hüküm, Yatırım Teşvik Belgesinin veya belge kapsamı makine ve teçhizatın devir işlemleri ile makine ve teçhizat listelerinde set, ünite, takım vb. olarak belirtilen malların kısmi teslimlerinde de uygulanacaktır.

C- KAZANÇ VERGİLERİNDE İNDİRİMLİ ORAN UYGULAMASI

KVK’ nın 32/A maddesi hükmüne göre yatırımlardan elde edilen kazançlar yatırıma katkı tutarına ulaşılıncaya kadar indirimli gelir veya kurumlar vergisi oranıyla vergilendirilmektedir. Anılan madde de Bakanlar Kurulu’na yatırımlar itibarıyla yatırıma katkı oranı ile gelir ve kurumlar vergisinde uygulanacak indirim oranlarını belirleme yetkisi de verilmiştir. Stratejik yatırımlarda tüm bölgelerde uygulanacak vergi indirimi oranı yüzde doksan,  yatırıma katkı oranı da yüzde elli olarak belirlenmiştir.

İndirimli vergi oranı uygulanması için yatırımın tamamlanıp, faaliyete geçmesi ve yatırımdan kazanç elde edilmeye başlanması gerekmektedir. KVK’nın 32/A maddesinde 6322 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle Bakanlar Kurulu yatırıma başlanan tarihten itibaren bu maddeye göre hesaplanacak yatırıma katkı tutarına mahsuben, toplam yatırıma katkı tutarının % 50’sini ve gerçekleştirilen yatırım harcaması tutarını geçmemek üzere; yatırım döneminde kurumun diğer faaliyetlerinden elde edilen kazançlarına indirimli kurumlar vergisi oranı uygulatmak suretiyle yatırıma katkı tutarını kısmen kullandırmaya, bu oranı her bir il grubu için sıfıra kadar indirmeye veya % 80’e kadar artırmaya yetkili kılınmıştır. Bu yetkiye dayanılarak stratejik yatırımlar için 6. bölgede yüzde seksen, diğer bölgelerde yüzde elli oranı belirlenmiştir. www.ozdogrular.com

İndirimli vergi oranı uygulamasına ilişkin esaslar Karar’ın 15. maddesinde açıklanmıştır.

D- SİGORTA PRİMİ İŞVEREN HİSSESİ DESTEĞİ

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun ek 2. maddesi 6322 sayılı Kanunla değiştirilerek, yatırımlarda Devlet yardımları hakkında kararlar çerçevesinde düzenlenen teşvik belgeleri kapsamında gerçekleştirilecek yatırımlarla istihdam edilen sigortalılar için, prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primlerinin; işveren hisselerinin tamamının veya Bakanlar Kurulu’nca istatistiki bölge birimleri sınıflandırması, kişi başına düşen milli gelir veya sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyleri dikkate alınmak suretiyle belirlenen illerde işveren hisseleri ile birlikte sigortalı hisselerinin tamamına kadar olan kısmının Ekonomi Bakanlığı bütçesinden karşılanması öngörülmüştür. Aynı madde ile Bakanlar Kurulu’na Ekonomi Bakanlığı’nca karşılanacak tutarın uygulama süresini, karşılama oranını ve kapsamını; yatırımın sektör ve büyüklüğünü belirleme  ile bulunduğu illere göre farklılaştırma yetkisi de verilmiştir.

Uygulama esasları Karar’ın 12. maddesinde yer almaktadır. Stratejik yatırımlar için destek süresi 6. bölgede on yıl, diğer bölgelerde yedi yıl olarak belirlenmiştir. www.ozdogrular.com

Sigorta primi işveren hissesi desteği uygulaması tutar olarak yatırımın kapsam ve yerine göre sabit yatırım tutarının oranları ile sınırlandırılmıştır. Stratejik yatırımlarda bu sınır 1-5. bölgelerde yapılan yatırımlar için sabit yatırım tutarının yüzde on beşidir(2).

E- SİGORTA PRİMİ DESTEĞİ

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun ek 2. maddesinde 6322 sayılı Kanunla yapılan değişiklik sonrasında Bakanlar Kurulu’na verilen yetkiye istinaden Karar’ın 13. maddesi ile 6. bölgede; teşvik belgesine istinaden gerçekleştirilecek yatırımla sağlanan ilave istihdam için, tamamlama vizesi yapılan teşvik belgesinde kayıtlı istihdam sayısını aşmamak kaydıyla, işveren tarafından Sosyal Güvenlik Kurumu’na ödenmesi gereken sigorta primi işçi hissesinin asgari ücrete tekabül eden kısmının, tamamlama vizesinin yapılmasını müteakip on yıl süreyle işveren adına Ekonomi Bakanlığı bütçesinden karşılanmasına imkan tanınmıştır. Uygulama esasları Karar’ın 13. maddesinde belirlenmiştir.

F- YATIRIM YERİ TAHSİSİ

Yatırım Teşvik Belgesi düzenlenmiş yatırımlar için, 29.06.2001 tarih ve 4706 sayılı Kanun’un ek 3. maddesi çerçevesinde Maliye Bakanlığı’nca belirlenen usul ve esaslara göre yatırım yeri tahsis edilebilmektedir. www.ozdogrular.com

G- FAİZ DESTEĞİ

Stratejik yatırım kapsamında desteklerden yararlanacak yatırımlar için bankalardan kullanılacak en az bir yıl vadeli yatırım kredilerinin teşvik belgesinde kayıtlı sabit yatırım tutarının yüzde yetmişine kadar olan kısmı için ödenecek faizin veya kar payının bir bölümünün bütçe kaynaklarından karşılanması söz konusudur. Faiz desteği tutarı, stratejik yatırımlarda sabit yatırım tutarının yüzde beşini aşmamak kaydıyla ellimilyon Türk Lirası ile sınırlandırılmıştır. Uygulama esasları Karar’ın 11. maddesi ile Tebliğ’in 13. maddesinde açıklanmıştır. www.ozdogrular.com

H- GELİR VERGİSİ STOPAJI DESTEĞİ 

6322 sayılı Kanun’un 12. maddesiyle GVK’ya eklenen geçici 80. madde ile Bakanlar Kurulu’nca istatistiki bölge birimleri sınıflandırması, kişi başına düşen milli gelir veya sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyleri dikkate alınmak suretiyle belirlenen illerde yapılacak yatırımlar için Ekonomi Bakanlığı tarafından düzenlenen Yatırım Teşvik Belgeleri kapsamında; bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 31.12.2023 tarihine kadar gerçekleşen yatırımlarda teşvik belgelerinde öngörülen ve fiilen istihdam edilen işçilerin ücretlerinin sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgari ücretin brüt tutarına tekabül eden kısmı üzerinden hesaplanan gelir vergisinin, yatırımın kısmen veya tamamen işletilmesine başlanılan tarihten itibaren 10 yıl süreyle verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden terkin edileceği hükmü getirilmiştir. www.ozdogrular.com

Karar’ın 14. maddesinde de 6. bölge için düzenlenen teşvik belgeleri kapsamında gerçekleştirilecek yatırımlarla sağlanan ilave istihdam için, belgede kayıtlı istihdam sayısını aşmamak kaydıyla, işçilerin ücretlerinin asgari ücrete tekabül eden kısmı üzerinden hesaplanan gelir vergisinin, yatırımın kısmen veya tamamen faaliyete geçtiği tarihten itibaren on yıl süreyle verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden terkin edilmesi öngörülmüştür.

İ- KDV İADESİ

Bu teşvik unsuruna ilişkin yasal düzenleme 6322 sayılı Kanun’un 25. maddesiyle KDVK’ya geçici 30. madde olarak eklenen hükümle yapılmıştır. KDV iadesi yatırımlara sağlanan yeni bir teşvik unsuru olup, 31.12.2023 tarihine kadar ve sadece stratejik yatırımlar için uygulanacaktır.

KDV iadesinin kapsamı, yatırım teşvik belgeleri kapsamında asgari 500 milyon Türk Lirası tutarında sabit yatırım öngörülen stratejik yatırımlara ilişkin inşaat işleri dolayısıyla yüklenilen verginin indirim konusu yapılamayan tutarıyla sınırlıdır. Bu yatırımlara ilişkin inşaat işleri nedeniyle yüklenilen ve takvim yılı sonuna kadar indirim yoluyla telafi edilemeyen katma değer vergisi, izleyen yıl talep edilmesi halinde belge sahibi mükellefe iade edilecektir. www.ozdogrular.com

KDV iadesine ilişkin uygulama usul ve esaslarının Maliye Bakanlığı tarafından belirlenmesi öngörülmüştür. KDVK’nın geçici 30. maddesi 6322 sayılı Kanun’un yayım tarihinde yürürlüğe girmekle birlikte, Bakanlık uygulama usul ve esaslarına ilişkin olarak henüz bir belirleme yapmamıştır. www.ozdogrular.com

Yatırım teşvik belgesine konu yatırımın tamamlanmaması halinde, iade edilen vergiler, vergi ziyaı cezası uygulanarak iade tarihinden itibaren gecikme faizi ile birlikte tahsil edilecektir.  Bu vergiler ve cezalarında zamanaşımı, verginin tarhını veya cezanın kesilmesini gerektiren durumun meydana geldiği tarihi takip eden takvim yılı başında başlayacaktır.  

III- SONUÇ

2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar” ile teşvik sisteminde önemli değişiklikler yapılmıştır. Bölgesel ve büyük ölçekli yatırımlara ilave olarak stratejik yatırımlarda sisteme dahil edilmiş ve katma değer vergisi iadesi, sigorta primi desteği ve gelir vergisi stopaj desteği gibi yeni teşvik unsurlarının uygulanması öngörülmüştür. www.ozdogrular.com

Genelde döviz tasarrufu sağlamak amacıyla ithalat bağımlılığı yüksek ürünlerin üretimine yönelik yatırımlar stratejik yatırım olarak kabul edilmektedir. Stratejik yatırımlar, diğer yatırımlara tanınan teşviklerin yanında, asgari 500 milyon Türk Lirası tutarında sabit yatırım öngörülen yatırımlara ilişkin inşaat işleri dolayısıyla yüklenilen katma değer vergisinin indirim konusu yapılamayan tutarının iadesinden de yararlanmaktadır.

Mehmet Emin AKYOL*

Yaklaşım

*           Vergi Başmüfettişi (E. Baş Hesap Uzmanı)

(1)        2012/3305 sayılı BKK 19.06.2012 tarih ve 28328 sayılı Resmi Gazete’de, 2012/1 numaralı Tebliğ ise 20 Haziran 2012 tarih ve 28329 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış ve yayımlandıkları tarihte yürürlüğe girmiştir.

             Daha sonra 2012/3305 sayılı Karar’da 13.10.20012 tarih ve 28440 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “2012/3802 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Karar” ile bazı değişiklikler yapılmıştır. Bu değişikler 19.06.2012 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir.

(2)        2012/3802 sayılı Kararla yapılan değişiklikle stratejik yatırımlarda 6. bölge için üst sınır uygulaması kaldırılmıştır.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.