I- GİRİŞ

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun(1) 8 ve 9. maddesi hükümlerine göre, işverenlerin, işe başlatılan sigortalı adına sigortalı işe giriş bildirgesi ve işten ayrılan sigortalı adına işten ayrılış bildirgesini e-Sigorta yoluyla belirlenen yasal süre içinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na vermesi gerekmektedir. Kanun hükümlerine göre, işe giriş ve işten ayrılış bildirimde bulunmak işverenin kaçınamayacağı, bir başkasına devredemeyeceği nitelikte bir yükümlülüktür ve yerine getirilmemesi Kanun’un uygulanması açısından idari para cezası uygulanmasını zorunlu kılar. www.ozdogrular.com

İşçinin, hizmet akdi ilişkisi sona ermeden aynı işverenin SGK’nın aynı ya da başka merkezinde tescil edilmiş diğer işyerinde çalışması diğer bir ifade ile işçinin, işverenin başka şube işyerlerinde görevlendirilmesi halinde de sigortalı adına işe giriş ve işten çıkış bildirgesi verilecek midir, bildirim yapılacaksa belirli bir süresi var mıdır, bu sürenin aşılması cezai bir yaptırım gerektirir mi? Bu çalışmada, işçinin, işveren tarafından SGK’da işlem gören başka bir şube işyerinde görevlendirilmesi halinde yapılması gereken sigorta bildirimleri hakkında değerlendirme yapılacaktır.

II- BAŞKA ŞUBEDE GÖREVLENDİRİLEN İŞÇİ ADINA YENİ BİR İŞE GİRİŞ BİLDİRGESİ VERİLMELİ Mİ?

Sosyal sigorta ilişkisi, sigortalılar, işverenler ve SGK arasında ortaya çıkan ve kamu hukukunun ilgi alanına giren hukuksal bir ilişkidir. Bu ilişki, zorunluluk esası üzerine kurulmuştur. 5510 sayılı Kanun’a göre, sigorta ilişkisinin tarafları (işçi-işveren) arasındaki yükümlülükler emredici hukuk kuralları ile düzenlenmiş ve bu ilişkinin kurulması, düzenlenmesi, sürdürülmesi ve sona erdirilmesi ile ilgili olarak tarafların serbest iradesine yer verilmemiştir. Sigortalılık ilişkisinin kurulması ile birlikte işveren açısından çok sayıda yükümlülük başlamaktadır. Bu yükümlülükler, sigortalıları SGK’ya bildirmekten, işçinin ücretinden prim kesip SGK’ya yatırmaya kadar, bir dizi işlemlerden ibarettir.

5510 sayılı Kanun’un 8. maddesine göre; işverenler çalıştırdıkları 4/a kapsamına giren işçilere ait sigortalı işe giriş bildirgelerini en geç sigortalılık başlangıç tarihinden önce e-Sigorta yoluyla SGK’ya bildirmekle yükümlüdür. Kanun’da belirlenen istisnai haller göz ardı edildiğinde sigortalı işe giriş bildirgesinin kural olarak sigortalı işe başlamadan önce SGK’ya e-Sigorta yoluyla verileceği, bildirimin işveren tarafından gerçekleştirileceği, bildirgenin sigortalı işe başlamadan en geç bir gün önce verileceği ya da e-Sigorta yoluyla değil de kağıt ortamında verilmesi veya belirlenen süre dışında verilmesi halinde işverene idari para cezası uygulanacağı anlaşılmaktadır. www.ozdogrular.com

İşe giriş bildirgesinin verilmesi ile ilgili olarak belirlenen usul ve esasların düzenlendiği Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin(2) (SSİY) “Sigortalılığın Başlangıcı ve Bildirim Yükümlülüğü” başlıklı 11. maddesinin 3. fıkrasının (ç) bendi hükmüne göre, “İlk işyerindeki çalışmasına ait sigortalı işe giriş bildirgesi Kurum’a verilerek, tescil işlemi yapılmış olan sigortalının, naklen ve hizmet akdi sona ermeden aynı işverenin aynı ya da başka ünitede tescil edilmiş diğer işyerinde çalışmaya başlaması hâlinde, yasal süresi dışında Kurum’a yapılan bildirimler de süresinde yapılmış sayılır.” denilmek suretiyle sigortalının, naklen ve hizmet akdi sona ermeden aynı işverenin aynı ya da başka ünitede tescil edilmiş diğer işyerinde çalışmaya başlaması hâlinde örtülü de olsa sigortalı işe giriş bildirgesinin verilmesi gerektiği hüküm altına alınmıştır.  www.ozdogrular.com

SSİY madde 11’den anlaşılması gereken naklen ve hizmet akdi sona ermeden aynı işverenin aynı ya da başka ünitede tescil edilmiş diğer işyerinde çalışmaya başlayan diğer bir ifade ile merkez işyerinden şube işyerine gönderilen sigortalılar için şube işyerinden e-Sigorta yoluyla sigortalı işe giriş bildirgesi verilecek ancak süresi dışında verilmesi halinde de işverene idari para cezası uygulanmayacaktır. Bildirim kesinlikle kağıt ortamında yapılmayacak mutlaka e-Sigorta yoluyla yerine getirilecektir.

Burada bir hususu vurgulamakta fayda var. Esasında işçinin iş akdi sona ermemiş, işçi işten ayrılmamıştır. İşçi merkez değil şube işyerindeki görevine devam etmektedir. Dolayısıyla şube işyerinden verilecek olan işe giriş bildirgesi işçinin işe alınan yeni işçi olduğu anlamına gelmemektedir. Şube işyerinden verilecek işe giriş bildirgesi tamamen SGK tarafından istenen bir yükümlülüğün yerine getirilmesidir.

İlk işyerindeki çalışmasına ait sigortalı işe giriş bildirgesi Kurum’a verilerek, tescil işlemi yapılmış olan sigortalının, naklen ve hizmet akdi sona ermeden aynı işverenin aynı ya da başka ünitede tescil edilmiş diğer işyerinde çalışmaya başlaması hâlinde, yasal süresi dışında, Kurum’a yapılan bildirimlerin istisnai durum seçilerek yapılması gerekir. Aksi takdirde süresi dışında verilen bu nitelikteki işyerleri için işverene idari para cezası uygulanacak, itiraz edilmesi halinde bu ceza kaldırılsa dahi işveren açısından bir dizi bürokratik işlem gerçekleşmiş olacaktır.

Belirtelim ki; özel sektör işyerleri için istisnai durumlar;

- Yabancı ülkelere sefer yapan ulaştırma araçlarına sefer esnasında alınarak çalıştırılan kimseler,

- Naklen ve hizmet akdi ilişkisi sona ermeden aynı işverenin Kurum’un aynı ya da başka sosyal güvenlik merkez müdürlüğünce tescil edilmiş diğer işyerinde çalışan sigortalılara ilişkin işe giriş bildirgesi verilmesi gerektiğinde seçilir. www.ozdogrular.com

Örnek-1: (A) Ltd. Şti. unvanlı işletme Beyoğlu Sosyal Güvenlik Merkezi’nde işlem görmektedir. Sigortalı B’nin işveren tarafından 16 Kasım 2012 tarihinde diğer şube işyeri olan Pendik Sosyal Güvenlik Merkezi’nde görevlendirilmesi halinde; Pendik Sosyal Güvenlik Merkezi’ndeki dosya üzerinden alınmış olan e-Bildirge şifresi ile sigortalı (B) adına 16 Kasım 2012 işe başlama tarihli işe giriş bildirgesinin verilmesi ve işe giriş bildirgesi verilme anında istisnai durum seçiminin yapılması gerekmektedir.

III- ESKİ ÇALIŞTIĞI ŞUBE İŞYERİNDEN İŞÇİ ADINA İŞTEN AYRILIŞ BİLDİRGESİ VERİLMESİ

Naklen ve hizmet akdi ilişkisi sona ermeden aynı işverenin Kurum’un aynı ya da başka merkezinde tescil edilmiş diğer işyerinde çalışan sigortalılar için diğer bir ifade ile işçinin, şube işyerinde görevlendirilmesi halinde görev yaptığı eski merkez ya da şube işyerinden işten ayrılış bildirgesinin verilip verilmeyeceği ile ilgili olarak eski SSİY’de(3) hüküm bulunmamakta idi. Ancak yeni SSİY’nin 25. maddesinde bu konu ile ilgili olarak düzenleme yapılmıştır. www.ozdogrular.com

SSİY’ deki yeni düzenlemeye göre; “Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine tabi sigortalılardan naklen ve hizmet akdi sona ermeden aynı işverenin aynı ya da başka ünitede tescil edilmiş diğer bir işyerinde çalışmak üzere işten ayrılanlar için veya işyerinin aynı il içinde başka bir ünitenin görev bölgesine nakledilmesi halinde eski işyeri numarası üzerinden yasal süresi dışında verilen sigortalı işten ayrılış bildirgesi de süresinde verilmiş sayılmaktadır” (SSİY md. 25/2). Yönetmelikteki düzenleme gereği işçinin, işverenin şube işyerinde görevlendirilmesi durumunda eski işyeri dosyası üzerinden e-Bildirge şifresi ile işten ayrılış bildirgesi verilecektir. Ancak bu bildirim süresi dışında yapılsa dahi süresinde yapılmış sayılacaktır.

Örnek-2: (A) Ltd. Şti. unvanlı işletme Beyoğlu Sosyal Güvenlik Merkezi’nde işlem görmektedir. Sigortalı B’nin işveren tarafından 16 Kasım 2012 tarihinde diğer şube işyeri olan Pendik Sosyal Güvenlik Merkezi’nde görevlendirilmesi halinde; Beyoğlu Sosyal Güvenlik Merkezi’ndeki dosya üzerinden alınmış olan e-Bildirge şifresi ile sigortalı (B) adına 15 Kasım 2012 işten ayrılma tarihli işten çıkış bildirgesinin verilmesi ve işten çıkış nedeni olarak nakil seçeneğinde bulunulması gerekmektedir.

İşçinin arada gün boşluğu olmaksızın bir şube işyerinden diğer şube işyerine görevlendirilmesi halinde, eski işyerinden işten çıkış bildirgesi, yeni şube işyerinden işe giriş bildirgesi verilmelidir. Her ne kadar bildirimlerde süre şartı olmasa da işe giriş bildirgesi verilmesi aşamasında istisnai durum seçilmesi, işten çıkış bildirgesinin de 10 gün içinde verilmesi, gereksiz ceza uygulanmaması adına isabetli olacaktır. Ancak bu seçimler yapılmasa dahi yasal süre dışında bildirimde bulunulduğu gerekçesiyle idari para cezasının uygulanması durumunda itiraz edilmesi halinde idari para cezalarının iptal edileceğini de özellikle belirtelim. www.ozdogrular.com

IV- SONUÇ

4/a kapsamında sigortalı çalıştıran işveren, çalıştırmaya başladığı tarihinden önce sigortalı adına e-Sigorta yoluyla işe giriş bildirgesi vermekle yükümlüdür. İşçinin, naklen ve hizmet akdi ilişkisi sona ermeden aynı işverenin Kurum’un aynı ya da başka merkez müdürlüğünce tescil edilmiş diğer işyerinde çalıştırılması diğer bir ifade ile işçinin merkez işyerinden şube işyerine görevlendirilmesi halinde de sigortalı adına yeni şube işyerinden işe giriş bildirgesi, eski merkez/şube işyerinden de işten ayrılış bildirgesi verilmesi zorunludur. İşe giriş bildirgesinin, işe başlama tarihinden en az bir gün önce, işten ayrılış bildirgesinin işten ayrıldıktan sonra 10 günlük yasal süresinde verilmemesi halinde işverenlere idari para cezası uygulanmaz, uygulanmışsa itiraz edilmesi halinde idari para cezası iptal edilir.

Murat GÖKTAŞ*
Yaklaşım

* Sosyal Güvenlik Kurumu Başmüfettişi, Beşiktaş Sosyal Güvenlik Kurumu Merkezi Müdürü

(1) 16.06.2006 tarih ve 26200 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(2) 12.05.2010 tarih ve 27579 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(3) 28.08.2008 tarih ve 26981 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.