I- GİRİŞ

İşyerinde işçilere dönem asgari ücret ödenmekle birlikte, bu ücretin maktu (aylık) ücret olarak değerlendirilerek 31 çeken 7 ay ve 28 çeken Şubat ayı için 30 gün üzerinden mi ücret tahakkuku yapılacağı, yoksa çalışılan gün sayısına göre mi hesaplama yapılacağı hususunda tereddütlerin hasıl olduğu görülmektedir. Bu nedenle, maktu (aylık) ücretin temel göstergesi ve günlük ücretten ayrıldığı nokta bu yazımızda değerlendirilecektir. www.ozdogrular.com

II- DEĞERLENDİRME

4857 sayılı İş Kanunu’nun 32. maddesinde özetle;

·         Ücretin bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutar olduğu,

·         Ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkakın kural olarak Türk parası ile işyerinde veya özel olarak açılan bir banka hesabına ödeneceği,

·         Emre muharrer senetle(bono), kuponla veya yurtta geçerli parayı temsil ettiği iddia olunan bir senetle veya diğer herhangi bir şekilde ücret ödemesi yapılamayacağı,

·         Ücretin en geç ayda bir ödeneceği, iş sözleşmeleri veya toplu iş sözleşmeleri ile ödeme süresinin bir haftaya kadar indirilebileceği; 48. maddesinde, “ İşçilere geçici iş göremezlik ödeneği verilmesi gerektiği zamanlarda geçici iş göremezlik süresine rastlayan ulusal bayram, genel tatil ve hafta tatilleri, ödeme yapılan kurum veya sandıklar tarafından geçici iş göremezlik ölçüsü üzerinden ödenir.

Hastalık nedeni ile çalışılmayan günlerde Sosyal Sigortalar Kurumu tarafından ödenen geçici iş göremezlik ödeneği aylık ücretli işçilerin ücretlerinden mahsup edilir.” hükmü ve 49. maddesinde, “… Hasta, izinli veya sair sebeplerle mazeretli olduğu hallerde dahi aylığı tam olarak ödenen aylık ücretli işçilere 46, 47 ve 48. maddenin birinci fıkrası hükümleri uygulanmaz. Ancak bunlardan ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışanlara ayrıca çalıştığı her gün için bir günlük ücreti ödenir.” hükmü öngörülmüştür. www.ozdogrular.com

Asgari ücret, İş Yasası’nın 39. maddesinde düzenlenmiş olup, usul ve esasları ise Asgari Ücret Yönetmeliği(1) ile belirlenmiştir. Söz konusu Yönetmeliğin “Tanımlar” başlıklı 4. maddesinde asgari ücret, “ İşçilere normal bir çalışma günü karşılığı ödenen ve işçinin gıda, konut, giyim, sağlık, ulaşım ve kültür gibi zorunlu ihtiyaçlarını günün fiyatları üzerinden asgari düzeyde karşılamaya yetecek ücreti” şeklinde tanımlanmıştır. www.ozdogrular.com

Mer-i İş Kanunu’nun 49. maddesinin son fıkrasında aylık ücretli işçiden söz edilmekle birlikte Kanun’da açıkça tanımlanmamıştır. Aylık ücrete öğretide maktu aylık da denilmektedir(2). Aylık (maktu) ücret ile ödeme şeklinin ayda bir olması karıştırılmamalıdır. Maktu (aylık) ücretten 4857 sayılı İş Kanunu’nun 49. maddesinin 4. fıkrasında bahsedilmekle birlikte açıkça tanımlanmamıştır. Ancak, en önemli özelliği, işçinin istirahatlı ya da izinli olduğu ve hatta diğer herhangi bir nedenle işine devam edemediği durumlarda bile çalışanın ücretinden hiçbir kesinti yapılmaması, çalışana aylığının noksansız olarak ödenmesidir. Bu ücret sistemi istisnadır. Asıl olan saatlik, günlük, haftalık ve aylık zaman dilimlerine göre çalışmak ve ücreti de ayda bir almaktır. İş sözleşmesinde veya toplu iş sözleşmesinde açık bir hükmün bulunmaması halinde maktu ücret ödendiğini iddia eden ispatla yükümlüdür. Maktu ücrette ilgili ayın uzunluğu önemli olmayıp, 30 gün üzerinden çalışana ödeme yapılmaktadır. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi Kararı’nda; “davacı işçinin 31 gün çeken aylarda kendisine 30 gün üzerinden ücret ödendiğini, buna göre bir günün eksik hesaplandığını, yani ödenmediğini ileri sürerek alacak talebinde bulunması üzerine, Yargıtay taraflar arasında düzenlenmiş yazılı bir hizmet akdinin mevcut olmadığı, ücret bordrolarından ücretin günlük ya da haftalık ödendiği sonucunun çıkarılamadığı, bordroların aylık düzenlendiği, bu durumunda ücretlerin aylık ödendiği ve aylık miktarlarının maktu olduğu, bazı ayların 30 bazı ayların 31 ve bazı aylarında daha az günden oluşabileceği, bu bakımdan 31 gün çeken aylar için bir gün eksik ücret ödendiği sonucuna varılamayacağına karar vermiştir.”(3) www.ozdogrular.com

III- SONUÇ

Öncelikle asgari ücretin günlük ücret olduğu, işçilerle yapılan iş sözleşmesinde ya da toplu iş sözleşmesinde ücretin maktu (aylık) ücret olduğunun açıkça belirtilmesi, işçinin istirahatlı ya da izinli olduğu ve hatta diğer herhangi bir nedenle işine devam edemediği durumlarda bile çalışanın ücretinden hiçbir kesinti yapılmaması, çalışana aylığının noksansız olarak ödenmesi söz konusuysa ücret sisteminin maktu (aylık) ücret olduğu, bu durumlar dışında ise işçiye günlük ücret sistemine göre ödeme yapıldığı, maktu (aylık) ücret sisteminin istisna olduğu ve ispatının ileri süren tarafından yapılması gerektiği hususları bilinmelidir.

Dolayısıyla, maktu (aylık) ücrete dair belirtilen kıstaslar söz konusu değilse, işçinin ücreti hesaplanırken, 31 gün çeken aylar için 31 gün üzerinden, 28 veya 29 gün çeken Şubat ayı için de bu günler dikkate alınarak ücreti hesaplanmalıdır.

Selahattin BAYRAM*
Yaklaşım

*           İş Müfettişi

(1)        01.08.2004 tarih ve 25540 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(2)        CANİKLİOĞLU, s. 130

(3)        Yrg. 9. HD.’nin, 30.10.2001 tarih ve E. 14351, K. 16856 sayılı Kararı.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.