I- GİRİŞ

31.05.2006 tarih ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 82. maddesine göre sigortalı aynı zamanda işveren ise aylık prime esas kazancı, çalıştırdığı sigortalıların prime esas günlük kazancının en yükseğinin otuz katından az olamaz. Aylık prime esas kazancı, çalıştırdığı sigortalının otuz günlük prime esas kazancından düşük olduğu tespit edilen sigortalıların aylık prime esas kazançları, tespit edilen kazanç düzeyine çıkartılarak aradaki farkın primi, 89. madde hükümlerine göre gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanmak suretiyle tahsil edilir. www.ozdogrular.com

Bu makalede işverenlerin beyanda bulunma esasları, primlerin ödenme süresi, işverenlerin prime esas kazançları, işverenlerin prime esas kazançlarının çalıştırdığı sigortalıların prime esas günlük kazancından az olamayacağı hususu ile işverenlerin prime esas kazançlarına ilişkin diğer hususlardan bahsedilecektir.

II- İŞVERENLERİN BEYANDA BULUNMA ESASLARI

5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı olanlar(1), aylık prim ve hizmet belgesi düzenlememektedir. Bu kapsamdaki sigortalılar aylık prime esas kazançlarını, beyanda bulunmak suretiyle bildirmektedirler. Bu sigortalıların aylık prime esas kazançları, 5510 sayılı Kanun’un 82. maddesine göre belirlenen prime esas günlük kazancın alt sınırı ile üst sınırı arasında kalmak şartı ile kendileri tarafından beyan edilecek günlük kazancın otuz katıdır.

Sigortalının prime esas kazancı ile ilgili beyanı, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun ilgili ünitesine(2) yazılı olarak yapılır. www.ozdogrular.com

Sigortalıların prime esas kazançları ile ilgili olarak yapacakları beyanlarının dikkate alınma tarihi; yazılı olarak yapılan beyanda, beyanın Sosyal Güvenlik Kurumu’na intikal ettiği tarihtir. Prime esas kazanç beyanı ay içinde bir kez verilebilir. Belirtilen şekilde yapılan ve başlangıcı gösterilen bu beyan, değiştirilmediği sürece sonraki aylar için de yapılmış sayılır. Yapılan beyana istinaden üst üste oniki aydan fazla prim ödemesinde bulunulmaması halinde, bu oniki aylık sürenin sonundan itibaren beyanın geçerliliği ortadan kalkar.

Beyanda bulunmayan, beyanının geçerliliği ortadan kalkan veya beyanları 5510 sayılı Kanun’un 82. maddesine göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz katının altında kalan sigortalının aylık prime esas kazancı, prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz katı olarak dikkate alınır.

Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı sayılmayı gerektirecek birden fazla durumun söz konusu olması halinde, yapılan açıklamalar çerçevesinde tek beyanda bulunulur.

III- İŞVERENLERİN PRİMLERİNİN ÖDENME SÜRESİ

5510/4-1-(b) maddesi kapsamında sigortalı olanların, her aya ait primlerini takip eden ayın sonuna kadar Sosyal Güvenlik Kurum’a ödemeleri gerekmektedir.

Aynı Kanun’un 4. maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilenler (10.07.1953 tarih ve 6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanun’a tabi jokey ve antrenörler) ile aynı Kanun’un 5. maddesinin (c) bendinde belirtilip (Harp malûlleri ile 12.04.1991 tarih ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu, 03.11.1980 tarihli ve 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun’a göre vazife malûllüğü aylığı bağlanmış malûller) 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında çalışanlar da, Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı sayıldıklarından, bu sigortalıların ödeyecekleri primler de aynı süre içinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na ödenmesi gerekmektedir. www.ozdogrular.com

5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendine tabi olarak tarımsal faaliyette bulunanların, genel sağlık sigortası primi ile kısa ve uzun vadeli sigorta kolları primlerini ait oldukları ayı takip eden ayın sonuna kadar SGK’ya ödemeleri gerekmektedir.

IV- İŞVERENLERİN PRİME ESAS KAZANÇLARI

5510 sayılı Kanun’un 80. maddesi gereğince, 4. maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalıların aylık prime esas kazançları, aynı Kanunun 82. maddesine göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırı ile üst sınırı arasında kalmak şartı ile kendileri tarafından beyan edilecek günlük kazancın otuz katı olması gerekmektedir. Prime esas kazanç beyanı ay içinde bir kez verilebilmektedir. İlişkin olduğu aya ait primin oniki ay süresince ödenmemesi halinde, söz konusu prim tutarı oniki aylık sürenin sonundan itibaren prime esas günlük kazanç alt sınırı üzerinden tahakkuk ettirilir.

İş kazasının olduğu veya meslek hastalığı dolayısıyla iş göremezliğin başladığı tarihte, verilecek ödenek veya bağlanacak gelirin hesabına esas tutulan son aya ait prime esas kazanç beyanında bulunulmamış ise, varsa son aydan bir önceki ay için prim tahakkuku yapılan prime esas kazanç, yok ise prime esas günlük kazanç alt sınırı esas alınır.

5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı sayılan kişi, aynı zamanda işveren ise beyan edeceği aylık kazancı, çalıştırdığı sigortalıların prime esas günlük kazancının en yükseğinin otuz katından az olamaz. Aylık prime esas kazancı, çalıştırdığı sigortalılardan günlük kazancı en yüksek olan sigortalının otuz günlük prime esas kazancından düşük olduğu tespit edilen sigortalıların aylık prime esas kazançları, tespit edilen kazanç düzeyine çıkartılarak aradaki prim farkı, 5510 sayılı Kanun’un 89. madde hükümlerine göre gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanmak suretiyle tahsil edilir. www.ozdogrular.com

Ancak şirket ortaklarının beyan edeceği aylık kazancı, çalıştırdığı sigortalıların prime esas günlük kazancının otuz katından daha az olabilir. Ancak şirket ortağı dışındaki işverenlerin beyan edeceği aylık kazancı, çalıştırdığı sigortalıların prime esas günlük kazancının otuz katından daha az olamaz.

V- DİĞER HUSUSLAR

5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine tabi sigortalılardan tarımsal faaliyetlerde bulunanlar hariç, kendi adına ve hesabına bağımsız çalışan sigortalılardan, Kanun’un yürürlük tarihinden önce sigortalı olarak kaydı ve tescili yapılmış olanların, 01.10.2008 (dâhil) ilâ 31.12.2008 (dâhil) dönemine ilişkin olmak üzere, aynı Kanun’un 80. maddesine göre belirlenen prime esas kazançlarını beyan etmemeleri hâlinde, ödeyecekleri aylık primler, beyanda bulununcaya kadar daha önce bulundukları en son gelir basamaklarına karşılık gelen tutarlar üzerinden alınır. Bu süre içinde beyanda bulunulması hâlinde, beyan ettiği prime esas kazanç üzerinden ilgili ayın prim tahakkuku yapılır. Prim tahakkukuna esas bu tutarlar, Kanun’un 82. maddesinde belirtilen asgari günlük kazanç alt sınırına göre hesaplanan aylık prime esas kazanç tutarından az olamaz.

Bu bağlamda 5510 sayılı Kanun’un 80. maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendi hükmü saklıdır. Söz konusu hüküm uyarınca ayni yardımlar ve ölüm, doğum ve evlenme yardımları, görev yollukları, seyyar görev tazminatı, kıdem tazminatı, iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödeme, keşif ücreti, ihbar ve kasa tazminatları ile Kurumca tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamları, işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin % 30’unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmaz. www.ozdogrular.com

5510/4-1-(b) maddesinde yer alan köy muhtarları ile (4) numaralı alt bendinde belirtilenler tarımsal faaliyette bulunanlar için, ödemeleri gereken prim gün sayısı 2008 yılı için “onbeş” olarak uygulanmakta ve prime esas günlük kazancın otuz katını geçmemek üzere takip eden her takvim yılı için bir puan artırılmaktadır.

VI- SONUÇ

5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı sayılan kişi, aynı zamanda işveren ise, beyan edeceği aylık kazancı, çalıştırdığı sigortalıların prime esas günlük kazancının en yükseğinin otuz katından az olamaz. Aylık prime esas kazancı, çalıştırdığı sigortalılardan günlük kazancı en yüksek olan sigortalının otuz günlük prime esas kazancından düşük olduğu tespit edilen sigortalıların aylık prime esas kazançları, tespit edilen kazanç düzeyine çıkartılarak aradaki prim farkı, 5510 sayılı Kanun’un 89. madde hükümlerine göre gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanmak suretiyle tahsil edilir. www.ozdogrular.com

Ancak tüzel kişiliğe haiz kuruluşların ortakları hakkında bu hüküm uygulanmamaktadır. Burada işveren tabirinden şirket ortakları değildir tüzel kişilik yani şirketin kendisi kastedildiğini değerlendirmekteyim. Bu nedenle şirket ortaklarının beyan edeceği aylık kazancı, çalıştırdığı sigortalıların prime esas günlük kazancının otuz katından daha az olabilir. Ancak şirket ortağı dışındaki işverenlerin beyan edeceği aylık kazancı, çalıştırdığı sigortalıların prime esas günlük kazancının otuz katından daha az olamaz.

Ekrem TAŞBAŞI*

Yaklaşım

*           Sosyal Güvenlik Kurumu Müfettişi, İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Uzmanı

(1)        Bunlar köy ve mahalle muhtarları ile hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardır.

(2)        Merkezde daire başkanlığını, taşrada sosyal güvenlik il müdürlükleri ile sosyal güvenlik merkezlerini ifade etmektedir.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.