I - GİRİŞ

Sağlık; sadece bireyin vücudunda hastalık ve sakatlığın olmayışını değil, kişinin bedenen, ruhen ve sosyal yönden tam bir iyilik halinde olmasını ifade etmektedir.  Halen yürürlükte bulunan 1982 Anayasası tıpkı İnsan hakları Evrensel Bildirgesi'nde olduğu gibi “yaşam hakkı”nı temel alan bir düzenlemeyi 17. maddesinde yapmıştır. “Herkes, yaşama, maddî ve manevî varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir…” Buna göre tüm yurttaşların yaşama hakları devlet güvencesi ve onun pozitif yükümlülüğü kapsamı içinde koruma altındadır. www.ozdogrular.com

Bilindiği üzere daha önceleri ayrı kanunlara göre kurulu olan üç sosyal güvenlik kuruluşu 1 Ekim 2008’de yürürlüğe giren Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile tekleştirilmiş ve tüm yurttaşlar için sağlık hizmetleri yeknesaklaştırılmıştır. Herkes için zorunlu tutulan GSS uygulaması iki kez ötelenmiş ve zorunlu genel sağlık sigortası uygulaması 1 Ocak 2012’de yürürlüğe sokulmuştur. Ancak aradan geçen yaklaşık bir yıllık sürede uygulamadaki sıkıntılar ve yasanın tam olarak anlaşılamaması nedeniyle sigortalı ve vatandaşlar yönünden bazı aksaklıklar göze çarpmaktadır. Şimdi bu sorunları başlıklar halinde inceleyelim;

II - YEŞİLKARTLILARIN DURUMU

Uygulama öncesi ilçe kaymakamlıklarına başvurarak ilçe idare kurullarından aldıkları yeşilkartları ile sağlık hizmetlerinden faydalanan vatandaşlarımız, mevcut yeşilkartlarının vize tarihi sonlanıncaya kadar hiçbir işleme gerek kalmaksızın 5510 sayılı Kanun’un 60 c/1 maddesi kapsamında değerlendirilerek sağlık hizmeti almaya devam etmişlerdir. Sosyal Güvenlik Kurumuna devir tarihinden itibaren vize süresi sona erenler adrese dayalı nüfus kayıt sisteminde bağlı bulundukları yerdeki Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarına giderek yeniden gelir testi yaptırmaları gerekmektedir. Yapılan gelir testi sonucunda aile içindeki kişi başına düşen gelir miktarı asgari ücretin üçte birine kadar ise yine eski tabirle yeşilkart vize süreleri (60 c/1 kapsamındaki tescilleri) 1 yıl daha uzatılacaktır. Ancak aile içinde kişi başına düşen gelirleri asgari ücretin üçte biri ile asgari ücret arasında gelir tespit edilenler 37,62 TL tutarında, gelirleri asgari ücretle asgari ücretin iki katı tutarı arasında gelir tespit edilenlerde 112,86 TL tutarında, yine aylık aile içindeki kişi başına düşen gelirleri asgari ücretin iki katı ve daha fazla olduğu tespit edilenlerde 225,72 TL ödemek sureti ile genel sağlık sigortasından yararlanabileceklerdir.

Dikkat edilecek olursa ödenecek prim miktarları her yıl belirlenecek olan asgari ücrete göre artış gösterecektir. www.ozdogrular.com

III- BAKMAKLA YÜKÜMLÜ OLUNAN KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARININ DURUMU

18 yaşın üzerindeki bekâr ve çalışmayan kız çocuklarında durum eskiden olduğu gibi bakmakla yükümlü olunan kişi kapsamında ana ve/veya babasından sağlık hizmeti almaya devam etmektedirler. Yani erkek çocuklar; okudukları sürede, lise ve dengi okullar için 20, yükseköğrenim için 25 yaşını dolduruncaya kadar, kız çocukları ise; bekar oldukları ve çalışmadıkları sürece ana/babası üzerinden sağlık hizmeti alabilecektir. Zorunlu genel sağlık sigortası uygulamasının başladığı 1 Ocak 2012 sonrası ise; okumayan ve çalışmayan 18 yaşın üzerindeki erkek çocukların 18 yaşın doldurulduğu günde 60 ıncı maddenin (g) maddesi kapsamında tescilleri sağlanacağından gelir testi yaptırmaları gerekmektedir. www.ozdogrular.com

Uygulamanın en önemli noktası 18 yaşın altındaki çocukların sağlık hizmetlerinin koşulsuz sağlanmasıdır. 18 yaş altı çocuklar; bakmakla yükümlüsü oldukları çocuk olarak Kanunun (60/g) bendi kapsamında tescilli olan ana/babası üzerinden sağlık yardımlarından faydalandırılacaktır. 18 yaşın altındaki tüm çocuklara 30 gün prim ödemiş olma ve prim borcunun bulunmaması şartları aranmaksızın sağlık hizmeti verilecektir.

18 yaşını doldurmadan evlenen çocuklarda ise; Türk Medeni Kanunu’na göre ergin sayıldıklarından genel sağlık sigortalısı olmak üzere Kuruma müracaat edenler, müracaat tarihi itibariyle tescil edilecek ve gelir testi sonucuna göre prim ödeyeceklerdir.

IV- BAĞ-KUR (4/B) BORÇLULARININ DURUMU

Eski adıyla Bağ-Kurlu yeni tabiriyle 4/b’lilerden 60 günden fazla borcu bulunan sigortalıların durumu uygulamada en fazla karşılaşılan sıkıntılardandır. Prim borcu ödenmediği sürece genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişiler sağlık hizmetinden faydalanamazlar. 6183 sayılı Kanun’un 48. maddesi kapsamında borcun 36 aya kadar taksitlendirilmesi ve ilk taksitin ödenmesi halinde de sağlık aktivasyonları gerçekleştirilebilmektedir. www.ozdogrular.com

Borcun ödenmemesi yada taksitlendirilmemesi durumunda; eş yada 18 yaş üstü çocukları Kuruma genel sağlık sigortalısı olmak için başvurabilirler. Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı’ndan alınacak gelir testi sonucuna göre prim ödemek suretiyle veya primleri devlet tarafından karşılanmak suretiyle (eski adıyla yeşilkart) sağlık hizmetlerinden yararlandırılırlar. Gözden kaçırılmaması nokta borcu olduğu sürece Bağ-Kur sigortalısının sağlık hizmeti alamayacağı, sadece eş ve 18 yaş üstü çocuklarının GSS başvurusu yapabilecekleridir.

V- SONUÇ

Sosyal güvenlik sistemi temelde nimet-külfet ilkesini esas alır. Yani sisteme kayıtlı kişinin prim ödemesi, sistemin aktüeryal açıdan sürdürülebilirliği için hayati önem arz eder. Bu bağlamda, 1 Ocak 2012’de uygulamaya konulan genel sağlık sigortası ile tüm vatandaşlarımızın sağlık güvencesi altına alınması amaçlanmış olup, herhangi bir sosyal güvencesi olmayan yada bakmakla yükümle olunan kişi konumunda bulunmayanların gelirleri oranında sağlık primi ödemesi esas alınmıştır. www.ozdogrular.com

Ancak yasanın uygulamasının ülkemiz için yeni olması, vatandaşların genel sağlık sigortası konusundaki bilgi eksikliği nedeniyle geçen yaklaşık bir yıllık sürede yoğun yakınma konusu olmuştur. Burada bilinmesi gereken en önemli nokta, sosyal güvenlik sisteminin tüm uygar ülkelerde sigortalı – işveren – devlet sacayağı üzerine kurulu bir finansman dengesinin olduğudur. Bu itibarla sağlık hizmetini alanın sisteme geliri oranında katkı sağlamasının gerekli olduğu herkesçe kavranmalıdır.

Özgür ÖZKAN*

E-Yaklaşım

_____________________
*  Emirdağ Sosyal Güvenlik Merkez Müdürü

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.