I- GİRİŞ

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu(1) ile işyerlerine risk değerlendirmesi yapma yükümlülüğü getirildi. Kanun’da risk değerlendirmesi, işyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmalar olarak tanımlanıyor.

Bu yazımızda; 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile getirilen risk değerlendirmesini, değerlendirmenin nasıl yapılacağını, yükümlülükleri ve yükümlülüklere uymayanlar hakkında uygulanacak olan para cezalarını açıklamaya çalışacağız. www.ozdogrular.com

II-  RİSK DEĞERLENDİRMESİ

A- RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPACAK İŞYERLERİ 

6331 sayılı İş sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre risk değerlendirmesi;

• Türk Silahlı Kuvvetleri, genel kolluk kuvvetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığının faaliyetleri,
• Afet ve acil durum birimlerinin müdahale faaliyetleri,
• Ev hizmetleri,
• Çalışan istihdam etmeksizin kendi nam ve hesabına mal ve hizmet üretimi yapanlar,
• Hükümlü ve tutuklulara yönelik infaz hizmetleri sırasında, iyileştirme kapsamında yapılan iş yurdu, eğitim, güvenlik ve meslek edindirme faaliyetleri

dışında kalan bütün işyerlerini kapsıyor. www.ozdogrular.com

Örneğin bir kapıcı çalıştıran apartmanda, 1000 işçi çalıştıran işyeri de risk değerlendirmesi yapmak zorunda. İşyerinin tehlike sınıfı ne olursa olsun bir çalışanın olması risk değerlendirmesi yapılması için yeterli oluyor(2). İşyerinde bir çırak çalıştıran berberin bile risk değerlendirmesi yapması gerekiyor. Ayrıca kamu kurum ve kuruluşlarının da risk değerlendirmesi yapması İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile zorunlu hale geldi. www.ozdogrular.com

B- RİSK DEĞERLENDİRMESİ NASIL YAPILACAK?

Risk değerlendirmesi ile ilgili olarak bir yönetmeliğin çıkarılması gerekiyor. Bu yönetmeliğin risk değerlendirmesinin hangi işyerlerinde ne şekilde yapılacağı, değerlendirme yapacak kişi ve kuruluşların niteliklerinin belirlenmesi, gerekli izinlerin verilmesi ve izinlerin iptal edilmesi konularında düzenleme yapması gerekiyor. Yönetmelik henüz yayınlanmadı. Ancak mevcut düzenlemeye göre risk değerlendirmesi yapılırken;

• Belirli risklerden etkilenecek çalışanların durumu,
• Kullanılacak iş ekipmanı ile kimyasal madde ve müstahzarların seçimi,
• İşyerinin tertip ve düzeni,
• Genç, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar gibi özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanların durumu
• dikkate alınacak.

C- RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAP-MA YÜKÜMLÜLÜĞÜ NE ZAMAN BAŞLIYOR?

İşverenler, iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla yükümlü. Risk değerlendirmesi yapma yükümlülüğü 01.01.2013 tarihinden itibaren yukarıda istisna olarak belirtilen işyerleri dışında kalan bütün işyerlerini kapsıyor. www.ozdogrular.com

D- UYGULANACAK CEZA

Risk değerlendirmesi yapmayan veya yaptırmayan işverene 3.000 lira ceza uygulanacak. Bu ceza aykırılığın devam ettiği her ay için 4.500 lira olarak uygulanacak.

Örnek: Ocak/2013 ayında risk değerlendirmesi yapmayan işverene 3.000 lira idari para cezası uygulanacak. Bu işverenin 2013 yılında risk değerlendirmesi yapmadığını varsayarsak ödeyeceği ceza miktarı 11 x 4500= 49.500 ilk aya ait 3.000 lira cezayı da eklersek 2013 yılında uygulanacak toplam ceza miktarı 52.500 lira olacak.

Görüldüğü üzere ceza miktarları oldukça fazla. Cezalar işyeri büyüklükleri dikkate alınmadan uygulanıyor. 1 işçinin çalıştığı işyeri ile 500 işçinin çalıştığı işyerinin ödeyeceği ceza miktarı aynı. Bu durumun gözden geçirilmesinde fayda var. www.ozdogrular.com

E- CEZALARI KİM UYGULAYACAK?

Risk değerlendirmesi yapmayan işverenlere cezayı işyerinin bağlı bulunduğu çalışma ve iş kurumu il müdürlüğü uygulayacak. Cezalara ilişkin usul ve esaslar hakkında 5326 sayılı Kabahatler Kanunu uygulanacak. www.ozdogrular.com

III- SONUÇ 

Risk değerlendirmesini yukarıda belirtilen işyerleri dışında kalan ve çalışanı/stajyeri/çırağı bulunan bütün işyerleri yapmak zorundadır. Risk değerlendirmesi yapma yükümlülüğü 01.01.2013 tarihinden itibaren işçi veya memur çalışanı bulunan ya da çırak/stajyeri olan bütün işyerlerini kapsamaktadır. Kanun’un risk değerlendirmesine ilişkin öngördüğü yönetmelik henüz çıkmadığı için risk değerlendirmesini kimlerin nasıl yapacağı konusunda bir açıklık bulunmamaktadır. Risk değerlendirmesi yapmayan veya yaptırmayan işverene 3.000 lira ceza uygulanacak. Bu ceza aykırılığın devam ettiği her ay için 4.500 lira olarak uygulanacaktır. Cezaları Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nu hükümlerine göre uygulayacak.

Arif TEMİR*

Yaklaşım

*           İş Başmüfettişi, Kamu Yönetimi Uzmanı

(1)        30.06.2012 tarih ve 28339 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(2)        Arif TEMİR, “İşyerleri Risk Değerlendirmesi Yapmak Zorunda”, Güneş, 10.12.2012

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, www.ozdogrular.com.tr işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.