I- GİRİŞ Vazife malûllüğü, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu(1) ile 5434 sayılı Kanun’a göre daha geniş bir şekilde tanımlanmış ve sigortalıların vazifelerini yaptıkları sırada veya vazifeleri dışında idarelerince görevlendirildikleri herhangi bir kamu idaresine ait başka işleri yaparken bu işlerden veya kurum menfaatini korumak maksadıyla bir iş yaparken ya da idarelerince sağlanan bir taşıtla işe gelişi ve işten dönüşü sırasında veya işyerinde meydana gelen kazadan doğan malûllükler nedeniyle emeklilik yaş şartının aranmamasının yanında belirli bir sigortalılık süresinin ve 5,10,15 veya 25 yıl gibi hizmet süresinin de varlığının aranmadan aylık bağlanmasına imkan tanıyan bir hak olarak karşımıza çıkmaktadır(2). www.ozdogrular.com Bu çalışmamızda yukarıda tanımı yapılan sosyal haktan faydalanan memurların yani vazife malûllerinin 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerine tabi çalışmaları durumunda aylıklarının kesilip kesilmeyeceği; daha geniş bir ifadeyle sosyal güvenlik açısından durumlarının ne olacağı irdelenecektir. www.ozdogrular.com II- KONUNUN MEVZUATTAKİ YERİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ 5510 sayılı Kanun’un geçici 14. maddesinin (c) bendine göre; bu Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten önce vazife malûllüğü aylığı bağlananlar ve bu Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihte sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışmaya devam edenler hakkında sosyal güvenlik destek primine tabi olma bakımından bu Kanunla yürürlükten kaldırılan ilgili kanun hükümlerinin uygulanmasına devam edileceği, harp malûlleri ile 12.04.1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu, 03.11.1980 tarih ve 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun’a göre aylıkları hesaplanarak ödenen veya asayiş ve güvenliğin sağlanması ile ilgili kanunlara göre vazife malûllüğü aylığı almakta iken; bu Kanun’un yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla çalışmaya devam edenler ile sonradan bu Kanuna tabi çalışmaya başlayacaklar için sosyal güvenlik destek primi uygulanmaksızın bu Kanun’un 5. maddesinin (c) bendi hükümleri uygulanacağı belirtilmiştir. Kanun’un 5. maddesinin (c) bendinde, “Harp malûlleri ile12.04.1991 tarih ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu, 03.11.1980 tarih ve 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun’a göre vazife malûllüğü aylığı bağlanmış malûllerden, 4. maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamında sigortalı olarak çalışmaya başlayanların aylıkları kesilmez. 3713 sayılı Kanun’a göre aylık bağlanmış malûller ile aynı Kanun kapsamına giren olaylar sebebiyle vazife malûllüğü aylığı alan er ve erbaşların, 4. maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı olmaları halinde de aylıkları kesilmez. Aylıkları kesilmeksizin 4. maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında çalışanlar hakkında uzun vadeli sigorta kolları, 4. maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamında çalışanlar hakkında ise iş kazası ve meslek hastalığı sigortası hükümleri uygulanır. İş kazası ve meslek hastalığı sigortası hükümleri uygulananların uzun vadeli sigorta kollarına tabi olmayı istemeleri halinde, bu isteklerini Kuruma bildirdikleri tarihi takip eden ay başından itibaren, haklarında uzun vadeli sigorta kolları da uygulanır. Bu fıkra kapsamına girenlerden ayrıca genel sağlık sigortası primi alınmaz.” denilmektedir. www.ozdogrular.com Yer verilen Kanun maddeleri incelendiğinde şu tespiti yapmak mümkündür. harp malûlü, 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu, 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun’a göre vazife malûllüğü aylığı bağlanmış olanlar ile diğer vazife malûlü aylığı alanların, 5510 sayılı Kanun’un 4. maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri kapsamında çalışmaları durumunda bu sigortalıların, aylıklarının kesilmesi, sosyal güvenlik destek primine, uzun ve kısa vadeli sigorta kollarına tabi olarak çalışabilmeleri ve bunlardan genel sağlık sigortası alınması konularında farklılıklar söz konusudur. 5510 sayılı Kanun’un yürürlük tarihi olan 01.10.2008 tarihinden önce 5454 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine göre vazife malûlü olan veya bu tarihten önce 5454 sayılı Kanun’a göre iştirakçi olmakla birlikte bu tarihten sonra vazife malûlü olanlarla, belirtilen tarihten sonra sigortalı olarak çalışmaya başlayıp sonradan vazife malûlü olanların 5510/4-1-(a) ve (b) bendine tabi olarak çalışmaya başlamaları halinde aylıkları kesilmemektedir. Ancak, bu sigortalılar, ya sosyal güvenlik destek primi ödemek ya da uzun vade sigorta kollarına tabi olmak suretiyle çalışmak durumundadırlar. Bu noktada tercih sigortalının kendisindedir. Bu tercihlerden, ya oransal olarak daha az olan sosyal güvenlik primi ödemeyi ya da ileride vazife malûlü aylığı ile birlikte yaşlılık aylığı alabilmek için uzun vade sigorta kollarına tabi olarak çalışmayı tercih edeceklerdir. Her iki halde de haklarında iş kazası ve meslek hastalığı sigortası uygulanacak olduğundan kendilerinden ayrıca kısa vadeli sigorta kolları primi alınacaktır. Diğer taraftan söz konusu Kanun maddesinin bu fıkrası kapsamına girenlerden ayrıca genel sağlık sigortası primi kesilmeyecektir. www.ozdogrular.com Bahse konu sigortalılar 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesi birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı olarak çalışmaları halinde ise aylıkları çalışmaya başladıkları tarihi takip eden ödeme dönemi başından itibaren kesilmekte, tercihlerine bakılmaksızın haklarında 5510 sayılı Kanun’un kısa ve uzun vadeli sigorta kolları ve ayrıca genel sağlık sigortası kolları uygulanarak kısa ve uzun vadeli sigorta kolları primi ve genel sağlık sigortası primi alınmaktadır. Harp malûlleri ile 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu, 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun’a göre aylıkları hesaplanarak ödenen veya asayiş ve güvenliğin sağlanması ile ilgili kanunlara göre vazife malûllüğü aylığı almakta iken; bu Kanun’un yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla çalışmaya devam edenler ile sonradan bu Kanuna tabi çalışmaya başlayacaklar için sosyal güvenlik destek primi uygulanmaksızın haklarında sadece kısa vadeli sigorta kolları uygulanacaktır. Bu sigortalılar, 5510 sayılı Kanun’un 4. maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamında sigortalı olarak çalışmaya başlamaları halinde aylıkları kesilmeyecek olup haklarında sosyal güvenlik destek primi de uygulanmayacaktır. Ancak talep etmeleri halinde taleplerinin yazılı olarak Kuruma intikalini takip eden aybaşından itibaren uzun vadeli sigorta kollarına tabi olarak da çalışabileceklerdir. www.ozdogrular.com Konunun diğer bir yönü de 5510/4-1-(c) tabi olarak yani kamu personeli olarak çalışmaktır. Harp malûlleri ile 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanuna göre aylıkları hesaplanarak ödenenlerin 5510/4-1-(c)’ye tabi olarak çalışması halinde, harp malûllüğü zammı hariç aylıkları çalışmaya başladıkları tarihi takip eden ödeme dönemi başından itibaren kesilip, tercihlerine bakılmaksızın haklarında kısa ve uzun vadeli sigorta kolları ve ayrıca genel sağlık sigortası kolları uygulanacaktır. 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu’na göre aylık bağlanmış malûller ile aynı Kanun kapsamına giren olaylar sebebiyle vazife malûllüğü aylığı alan er ve erbaşların, 5510/4-1-(c)’ye tabi olarak çalışmaları halinde aylıkları kesilmemektedir. Aylıkları kesilmeksizin 5510/4-1-(c)’ye tabi olarak çalışanlar hakkında uzun vadeli sigorta kolları uygulanacaktır. Böylelikle ilerleyen zamanda hem vazife malûllüğü aylığını hem de yaşlılık aylığını birlikte alabilecekleridir. www.ozdogrular.com III- SONUÇ 5510 sayılı Kanun’a göre harp malûlleri ile 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu, 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanuna göre vazife malûllüğü aylığı bağlanmış malûllerden, 4. maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamında sigortalı olarak çalışmaya başlayanların aylıkları kesilmemektedir. 3713 sayılı Kanun’a göre aylık bağlanmış malûller ile aynı Kanun kapsamına giren olaylar sebebiyle vazife malûllüğü aylığı alan er ve erbaşların ise 5510/4-1-(c)’ye tabi olarak çalışmaları halinde aylıkları kesilmemektedir. Bu durumlarda sigortalıların tabi olacakları sigorta kolları yukarıda izah edildiği gibidir. www.ozdogrular.com Diğer taraftan, 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu, 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun’a göre vazife malûllüğü aylığı bağlanmış olanlar ve harp malûlleri ile gerekse bunların dışındaki vazife malûllerinin, 5510 sayılı Kanun’un uzun vadeli sigorta kollarına tabi olarak çalışmaları neticesinde, Kanun’un öngördüğü şartların gerçekleşmesi halinde ayrıca yaşlılık aylığı da bağlanacak olup bu durum vazife malûllüğü aylığını almaya da engel değildir. Ancak, bu sigortalıların adi malûliyet aylığına hak kazanmaları durumunda ise, vazife malûllüğü aylığı ile adi malûliyet aylığı birleştirilmeyecek yüksek olanı ödenecektir. Murat ARAZ* E-Yaklaşım * Sosyal Güvenlik Kurumu, Tuzla Sosyal Güvenlik Merkez Müdürü, Sosyal Güvenlik Denetmeni (1) 16.06.2006 tarih ve 26200 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. (2) Akın ŞİMŞEK, Memurların Sosyal Güvenliği, Yaklaşım Yayıncılık, 2010, s.175 ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, www.ozdogrular.com.tr işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz. |
