I- GİRİŞ

Sosyal Güvenlik uygulamalarında, Sigortalı kadının veya sigortalı erkeğin sigortalı olmayan eşinin, kendi çalışmalarından dolayı gelir veya aylık alan kadının ya da kendi çalışmalarından dolayı gelir/aylık alan erkeğin sigortalı olamayan eşinin gebeliğin başladığı tarihten itibaren doğumdan sonraki ilk sekiz haftalık çoğul gebelik halinde ise ilk on haftalık süre analık hali olarak değerlendirilmektedir. www.ozdogrular.com

Yazımızda analık sigortasından yapılan geçici iş görmezlik ödemeleri ile istirahate ayrılan kadının işinden ayrılması durumunda bu ödeneğin ödenip ödenmeyeceği izah edilecektir.

II- ANALIK SİGORTASINDAN YARARLANMA ŞARTLARI

Analık sigortasından emzirme ödeneği ve geçici iş görmezlik ödeneği ödenmektedir. Sigortalı kadına veya kendi sigortalı olmayıp eşi sigortalı olan kadına her çocuk için yaşaması kaydıyla doğum tarihinde geçerli olan tutarda[1] emzirme ödeneği ödenir. Emzirme ödeneğinin ödenebilmesi için;

- 4/a sigortalıları için doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olması,

- 4/b sigortalıları için 120 günlük prime ilave olarak prim ve prime ilişkin tüm borçlarının ödenmiş olması gerekmektedir.

Sigortalılığı sona eren kişilerin bu tarihten itibaren 300 gün içinde çocuklarının doğması durumunda doğum tarihinden önceki 15 ay içinde en az 120 gün primi bulunması şartıyla bu kişilere de emzirme ödeneği ödenir.

Analık sigortasından, doğumdan önceki ve sonraki sekizer haftalık sürede, çoğul gebelik hâlinde ise doğumdan önceki sekiz haftalık süreye iki haftalık süre ilave edilerek çalışmadığı her gün için geçici iş görmezlik ödeneği ödenir. www.ozdogrular.com

Analık sigortasından 4/a sigortalıları ile şirket ortakları/yönetim kurulu üyeleri[2] hariç diğer 4/b sigortalılarına geçici iş görmezlik ödeneği ödenir.

Analık sigortasından geçici iş görmezlik ödeneği ödenebilmesi için doğumdan önceki bir yıl içinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması gerekmektedir.

Sigortalı kadının isteği ve hekimin onayı ile doğuma üç hafta kalıncaya kadar çalışılması hâlinde doğum öncesinde kullanılmayan sürenin beş haftaya, çoğul gebelik hâlinde de yedi haftaya kadar olan kısmı sigortalının bu sürede çalışmamış olması şartı ile doğum sonrasına ilave edilir. www.ozdogrular.com

4/b kapsamında analık sigortasından geçici iş görmezlik ödemesinden yararlanacak sigortalının genel sağlık sigortası dâhil prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması gerekmektedir.

III- DOĞUM ÖNÜ İZNİNE AYRILAN KADIN SİGORTALININ İSTİRAHATLİ OLDUĞU SÜRE İÇİNDE İŞTEN AYRILMASI DURUMUNDA İŞ GÖRMEZLİK ÖDEMESİ

4857 Sayılı İş Kanunun[3]  74. maddesine göre “Kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltı haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır. Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenir. Ancak, sağlık durumu uygun olduğu takdirde, doktorun onayı ile kadın işçi isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu durumda, kadın işçinin çalıştığı süreler doğum sonrası sürelere eklenir. Kadın işçinin erken doğum yapması halinde ise doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılmayacak süreler, doğum sonrası sürelere eklenmek suretiyle kullandırılır.”

Kadın işçinin doğum nedeniyle çalışmadığı süreler için gelirden mahrum kalmamasını teminen 5510 sayılı yasada[4]  iş kanununda belirtilen süreler için analık sigortasından geçici iş görmezlik ödeneği ödeneceği belirtilmiştir.

Kadın sigortalının doğuma sekiz hafta kala hekim raporu ile doğum önü iznine ayrılması esastır. Ancak kadın sigortalı isterse ve hekim tarafından çalışmasına onay verilirse doğuma üç hafta kalıncaya kadar çalışabilir. Bu durumda doğum önü kullanmadığı izinler doğum sonuna aktarılır. Erken doğum olması durumunda da doğum önünde kullanılması gereken izin süreleri doğum sonuna aktarılır. Doğum önü kullanılmayıp doğum sonuna aktarılan izinlerin geçici iş görmezlik ödemeleri de aynı şeklide doğum sonuna aktarılır. Kadın sigortalıya iş yerinde veya başka bir işte çalışmamış olması koşuluyla doğum nedeniyle toplam 112 gün, çoğul gebeliklerde ise 126 gün geçici iş görmezlik ödeneği ödenmektedir. www.ozdogrular.com

Kadın sigortalının doğum önü izne ayrılmasından sonra her hangi bir nedenle sigortalılık niteliğinin sona ermesi durumunda doğum önünden kalan günler ve doğum sonu için ödenmesi gereken günler için geçici iş görmezlik ödeneği ödenmesine devam edilir[5].

Örnek: Kadın sigortalı doğuma sekiz hafta kala 12.12.2012 tarihinde doğum önü iznine ayrılmıştır. Kadın sigortalı izinli olduğu süre içinde 15.12.2012 tarihinde işinden ayrılmıştır. Kadın sigortalı geçici iş görmezlik ödeneği almasına esas rapordan sonra işten ayrıldığından kendisine doğun önü için sekiz hafta doğum sonu için sekiz hafta olmak üzere toplam on altı hafta geçici iş görmezlik ödeneği ödenecektir. www.ozdogrular.com

IV- SONUÇ

Kadın sigortalılara doğum önü sekiz ve doğum sonu sekiz olmak üzere toplam on altı hafta (çoğul gebelikte doğum önü on hatfa) süreyle analık sigortasından geçici iş görmezlik ödeneği ödenmektedir.  Doğum önü izne ayrıldığı tarihte sigortalılık niteliğinin devam etmesi ve istirahatli olduğu süreler için işyerinde veya başka bir işyerinde çalışmamış olması, doğum önü istirahate ayrıldığı tarihte 90 gün kısa vadeli sigortalar primi bulunması, 4/b sigortalıları için prim ve prime ilişkin tüm borçlarının ödenmiş olması, analık sigortasından yapılacak geçici iş görmezlik ödemeleri için aranan şartlardır.

İstirahate ayrıldığı tarihte sigortalılık niteliğinin devam ediyor olması gerekmekle birlikte, istirahat raporu aldığı tarihten daha sonra herhangi bir nedenle sigortalılık niteliği sona eren kadın sigortalılara, sigortalılık niteliğinin sona erdiği tarihten sonraki doğum önü ve doğum sonu geçici iş görmezlik ödemeleri ödenmektedir.

S. Mehmet KELEŞ*

E-Yaklaşım

*  Sosyal Güvenlik Denetmeni, Bozüyük Sosyal Güvenlik Merkezi Müdür V., İşletme Bilim Uzmanı

[1]  2012 ikinci yarısı için emzirme ödeneği 89,00 TL’dir.

[2]  5510 sayılı Yasa’nın 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (3) numaralı alt bendi kapsamında sigortalı olanlara geçici iş görmezlik ödemesi yapılmamaktadır.

[3]  10.06.2003 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.

[4]  5510 sayılı Yasa’nın 18. maddesinin birinci fıkrası (c) ve (d) bentlerinde analık halinde yapılacak geçici iş görmezlik ödemeleri düzenlenmiştir.

[5]  12.05.2010 tarihli 27579 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin 40. maddesinin 10. bendinde “Sigortalının, geçici iş göremezlik ödeneği almasına esas istirahat raporu süresi içinde, sigortalılık hâlinin herhangi bir nedenle sona ermesi hâlinde istirahat süresince geçici işgöremezlik ödeneği ödenmeye devam edilir.” denilmektedir.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.