I- GİRİŞ 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda (YTTK) halka açık olmayan anonim şirketler için iki çeşit sermaye rejimi öngörülmüştür. Bunlardan ilki 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda (ETTK) olduğu gibi esas sermaye sistemidir. Diğeri ise daha önce sermaye piyasası mevzuatında yer alan ve sadece halka açık şirketler için uygulanan kayıtlı sermaye sistemidir. YTTK’da yapılan bu düzenleme ile bu sistemin halka açık olmayan şirketlerde de uygulanabilmesine olanak sağlanmıştır. Ayrıca 6103 sayılı Türk Ticaret Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun’un 20. maddesinin üçüncü fıkrası ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığına bu konuda düzenleme yetkisi verilmiştir. Bakanlığın bu yetkiye dayanarak hazırladığı Halka Açık Olmayan Şirketlerde Kayıtlı Sermaye Sistemine İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ (Tebliğ) yürürlüğe girmiştir(1). Bu Tebliğde Bakanlık kayıtlı sermaye sistemine giriş ve girişin şartları, Bakanlık izni, bu sistem içinde sermaye artırımı ile sistemden çıkma ve çıkarılma hususlarını düzenlemiştir. Bu çalışmada, halka açık olmayan bir anonim şirketin kayıtlı sermaye sistemine geçmesi için yapması gereken işlemler ve sisteme giriş için aranan şartlar üzerinde durulacaktır. www.ozdogrular.com II- BAŞLANGIÇ SERMAYESİNİN TAMAMEN ÖDENMESİ Başlangıç sermayesi, kayıtlı sermaye sistemini kabul eden şirketlerde, kuruluşta veya kayıtlı sermaye sistemine ilk geçildiğinde sahip olunması zorunlu sermayeyi ifade etmektedir (YTTK md. 332/1, Tebliğ md. 4/1-a). YTTK’ya göre kayıtlı sermaye sistemini kabul eden şirketlerde başlangıç sermayesi yüzbin Türk Lirasından aşağı olamaz (YTTK md. 332/1). Dolayısıyla kurulacak bir anonim şirket, kayıtlı sermaye sistemini kabul etmek istiyorsa sermayesinin asgari yüzbin TL olması zorunludur. Öte yandan, bilindiği üzere YTTK’ya göre, bir anonim şirket kuruluşunda nakden taahhüt edilen payların itibari değerlerinin en az %25’inin tescilden önce, geri kalan %75’lik kısmın ise şirketin tescilini izleyen 24 ay içerisinde ödenmesi gerekmektedir. Bu nedenle, esas sözleşmede, esas sermayeyi oluşturan payların nakden ödenmesi taahhüt edilmiş ise taahhüt edilen payların itibari değerlerinin en az % 25’inin bir bankaya, kurulmakta olan şirket adına ve sadece şirket tarafından kullanılabilecek şekilde açılacak özel hesaba yatırılması ve bu durumu teyit eden ve yetkili ticaret sicili müdürlüğüne hitaben ilgili banka tarafından düzenlenen banka mektubunun alınması gerekmektedir (YTTK md. 344, 345). Ancak kurulacak olan şirket kayıtlı sermaye sistemini kabul etmişse asgari yüzbin TL olan başlangıç sermayesinin tamamının ödenmiş olması şarttır (Tebliğ md. 5/2). www.ozdogrular.com Esas sermaye sistemini benimsemiş olan bir şirketin esas sözleşme değişikliği yapmak suretiyle kayıtlı sermaye sistemine geçişinde ise çıkarılmış sermayesinin tamamının ödenmiş olması ve sermayenin karşılıksız kalmamış olması şartları aranmaktadır (Tebliğ md. 5/2). Dolayısıyla buradan daha önce esas sermaye sistemini kabul ederek kurulmuş olan bir şirketin kayıtlı sermaye sistemine geçmek istemesi durumunda, şirketin esas sermayesinin çıkarılmış sermayeye dönüşeceği ve bu sermayenin de karşılıksız kalmamış ve tamamının ödenmiş olması gerektiği anlaşılmaktadır. III- KAYITLI SERMAYE TAVANININ TESPİT EDİLMESİ Kayıtlı sermaye ya da kayıtlı sermaye tavanı kavram olarak şirketlerin, Kanunun esas sermaye sistemindeki sermayenin artırılmasına ilişkin hükümlerine tabi olmaksızın yönetim kurulu kararı ile yeni pay çıkarmak suretiyle ulaşabilecekleri azami sermaye tavanını gösteren ve esas sözleşmelerinde yer alan sermayeyi ifade etmektedir. Esasen kayıtlı sermaye, yönetim kurulunun yetkisinin sayısal olarak sınırını, diğer bir ifadeyle sermayeyi artırabileceği maksimum düzeyi gösteren bir değerdir. Bu değere kadar yönetim kurulu alacağı kararlarla sermayeyi artırabilir. Bu sınıra ulaşıldıktan sonra ise yönetim kurulunun sermayeyi artırabilmesi için yeni bir tavan belirlenmesi gerekmektedir. www.ozdogrular.com Tebliğe göre şirketler, başlangıç sermayelerinin beş katını geçmemek üzere, kayıtlı sermaye tavanlarını kendileri belirleyecekler ve izleyen dönemlerde kayıtlı sermaye tavanına ulaşılıp ulaşılmadığına bakılmaksızın kayıtlı sermaye tavanlarını esas sözleşmenin değiştirileceği genel kurul toplantısı sırasındaki çıkarılmış sermayelerinin beş katını geçmemek üzere yükseltebileceklerdir (Tebliğ md. 5/5). IV- ESAS SÖZLEŞMEDE HÜKÜM BULUNMASI Gerek kuruluş sırasında kayıtlı sermaye sistemini kabul edecek gerekse de daha sonradan bu sisteme geçecek olan şirketlerin esas sözleşmelerinde asgari olarak; - Başlangıç sermayesi, - En fazla beş yıl olmak üzere yönetim kuruluna verilen sermayeyi kayıtlı sermaye tavanına kadar artırma yetkisinin süresi, sürenin başlangıç ve bitiş tarihleri, - Kayıtlı sermaye tavanı, - Sermaye artırımına ilişkin yönetim kurulu kararının ne şekilde ilan edileceği hususlarının yer alması zorunludur (Tebliğ md. 5/3). Ayrıca yönetim kurulunun, imtiyazlı ve itibari değerinin üzerinde pay çıkarabilmesi ve pay sahiplerinin yeni pay alma haklarını sınırlandırabilmesi için esas sözleşmeyle yetkilendirilmiş olması şarttır (YTTK md. 460/4, Tebliğ md. 5/4). Dolayısıyla yönetim kuruluna bu yetkilerin biri, bir kaçı ya da hepsi tanınacaksa, yönetim kuruluna tanınan yetkilere ilişkin özel hükümlerin de esas sözleşmede yer alması gerekmektedir. Aksi takdirde yönetim kurulu sermaye artırımına ilişkin karar alabilirken söz konusu hususlara ilişkin karar alamayacaktır. www.ozdogrular.com Öte yandan, yönetim kurulu kendisine tanınan yetki süresi içerisinde sermaye artırımına karar verebilecektir. Bu süre dolduğunda yönetim kurulunun sermaye artırımına karar verebilmesi için esas sözleşmede değişiklik yapılarak yeni bir yetki süresinin belirlenmesi gerekecektir. Yetki süresinin dolduğu yıl yapılan genel kurul toplantısında gerekli esas sözleşme değişikliğini yapmayarak yeni bir yetki süresi belirlemeyen şirketler kayıtlı sermaye sisteminden çıkmış sayılacaktır (Tebliğ md. 5/6). Kayıtlı sermaye sisteminden çıkmış sayılan şirketlerin daha sonra yapacakları sermaye artırımları ise esas sermaye sistemine göre gerçekleştirilecektir (Tebliğ md. 5/8). www.ozdogrular.com Son olarak şu hususu da belirtmek gerekir ki esas sözleşme değişikliği yapmak suretiyle kayıtlı sermaye sistemine geçmek isteyen şirketlerin esas sözleşme değişiklikleri Bakanlıktan kayıtlı sermaye sistemine geçiş izni alındıktan sonra şirket genel kurulları tarafından Kanunun 421. maddesinin birinci fıkrasındaki nisaplarla karar bağlanacaktır (Tebliğ md. 7/2). Diğer bir deyişle genel kurul şirket sermayesinin en az yarısının temsil edildiği pay sahipleri ile toplanacak ve toplantıda mevcut olan oyların çoğunluğu ile esas sözleşme değişikliğini karara bağlayacaktır. İlk toplantıda bu nisap sağlanamazsa en geç bir ay içinde ikinci bir toplantı yapılabilecek ve esas sözleşme değişikliği için, bu toplantıda şirket sermayesinin en az üçte birini temsil eden pay sahiplerinin toplantıda bulunması gerekecektir. Ayrıca yapılacak esas sözleşme değişikliklerinin imtiyazlı pay sahiplerinin haklarını ihlal edecek mahiyette olması durumunda, alınan genel kurul kararının Kanunun 454. maddesine uygun olarak imtiyazlı pay sahipleri özel kurulunda ayrıca onanması gerekir. V- BAKANLIKTAN İZİN ALINMASI Şirketlerin kayıtlı sermaye sistemine geçmeleri Gümrük ve Ticaret Bakanlığının iznine tabidir. Gerek kuruluştaki ilk esas sözleşme ile gerekse daha sonra esas sözleşme değişikliği yaparak bu sisteme geçmek isteyen şirketlerin, gerekli izni alabilmek için bazı belgelerle birlikte Gümrük ve Ticaret Bakanlığı İç Ticaret Genel Müdürlüğüne başvuruda bulunmaları gerekmektedir (Tebliğ md. 6/1). Ayrıca YTTK’nın 333. maddesine istinaden Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca hazırlanan ve yürürlüğe giren “Anonim ve Limited Şirketlerin Sermayelerini Yeni Asgari Tutarlara Yükseltmelerine ve Kuruluşu ve Esas Sözleşme Değişikliği İzne Tabi Anonim Şirketlerin Belirlenmesine İlişkin Tebliğ”(2)de belirtilen anonim şirketlerin kuruluşu ve esas sözleşme değişiklikleri Bakanlığın iznine tabidir. Bu şirketlerin kayıtlı sermaye sistemine geçmek için Bakanlıktan ayrıca bir izin almalarına gerek yoktur. Bunların kayıtlı sermaye sistemine geçişlerine ilişkin izin, kuruluş veya esas sözleşme değişikliği izni ile birlikte verilir (Tebliğ md. 6/1). Bu çerçevede, kuruluşta kayıtlı sermaye sistemini kabul etmek isteyen şirketlerin, Bakanlığa yapacakları başvuruda aşağıda belirtilen belgeleri başvuru dilekçesine eklemeleri lazımdır. www.ozdogrular.com - Şirket kurucularının imzaları noterce onaylanmış esas sözleşme örneği, - Başlangıç sermayesinin tamamının ödendiğini gösteren banka mektubu, - Eğer esas sözleşme ile yönetim kuruluna, imtiyazlı veya itibari değerinin üzerinde pay çıkarma veya rüçhan hakkını sınırlama yetkileri veriliyorsa, verilen yetkilere ve kayıtlı sermaye sisteminin kabul edilmesine ilişkin gerekçeleri içeren kurucular tarafından imzalanmış bir beyan. Esas sözleşme değişikliği yaparak bu sisteme daha sonradan geçmek isteyen şirketlerin Bakanlığa yapacakları başvuruda ise başvuru dilekçesine; -Yürürlükte bulunan, tüm değişiklikleri içeren ve tek bir metin haline getirilmiş, şirketi temsile yetkili kişilerce onaylanmış esas sözleşme örneği, - Şirket yönetim kurulunca hazırlanmış esas sözleşmede yer alacak kayıtlı sermaye maddesi taslağı ile esas sözleşmesinin kayıtlı sermaye sistemine uyum sağlaması için değişmesi gereken diğer maddelerine yönelik değişiklik taslakları, - Şirket sermayesinin tamamen ödendiğine ve sermayenin karşılıksız kalmadığına ilişkin yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir raporu, - Son üç yıla ait bilanço ve gelir tablosu, - Esas sözleşme ile yönetim kuruluna imtiyazlı veya itibari değerinin üzerinde pay çıkarma veya rüçhan hakkını sınırlandırma yetkilerinin verilmesi halinde, bunların ve kayıtlı sermaye sistemine geçilmesinin gerekçelerini içeren şirketi temsile yetkili kişilerce imzalanmış beyan, - Bağımsız denetime tabi olan şirketlerde denetleme raporu eklenecektir. www.ozdogrular.com VI- ÖZET VE SONUÇ YTTK’da daha önce sermaye piyasası mevzuatında yer alan ve sadece halka açık şirketler için uygulanan kayıtlı sermaye sistemi halka açık olamayan anonim şirketler için de öngörülmüş ve Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’na bu konuda düzenleme yetkisi tanınmıştır. Bakanlığın bu yetkiye dayanarak hazırladığı Halka Açık Olmayan Şirketlerde Kayıtlı Sermaye Sistemine İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ yürürlüğe girmiştir(3). Bu Tebliğ’de kayıtlı sermaye sistemine giriş için aranan şartlar ve şirketler tarafından yapılması gerekenler düzenlenmiştir. Buna göre bir şirketin gerek ilk kuruluş sırasında gerekse esas sözleşme değişikliği yaparak daha sonra kayıtlı sermaye sistemine geçebileceği vurgulanmıştır. Buna karşın sisteme geçiş için bazı şartlar aranmıştır. Nitekim asgari yüzbin TL olan başlangıç sermayesinin (esas sözleşme değişikliği yaparak sisteme daha sonra geçmek isteyen şirketlerde çıkarılmış sermayenin) tamamının ödenmiş olması bu şartlardan ilkidir. Diğer bir şart kayıtlı sermaye tavanının başlangıç sermayesinin beş katını geçmemek üzere şirket tarafından belirlenecek olmasıdır. Ayrıca kayıtlı sermaye tavanı, tavana ulaşılıp ulaşılmadığına bakılmaksızın çıkarılmış sermayenin beş katını geçmemek üzere şirketler tarafından serbestçe belirlenebilecektir. Buna ilaveten kayıtlı sermaye sistemini kabul etmek isteyen şirketlerin esas sözleşmelerinde asgari olarak; başlangıç sermayesi, kayıtlı sermaye tavanı, en fazla beş yıl olmak üzere yönetim kuruluna verilen sermayeyi kayıtlı sermaye tavanına kadar artırma yetkisinin süresi, sürenin başlangıç ve bitiş tarihleri ile sermaye artırımına ilişkin yönetim kurulu kararının ne şekilde ilan edileceği hususlarının yer alması zorunludur. Ayrıca yönetim kuruluna, imtiyazlı ve itibari değerinin üzerinde pay çıkarma ve pay sahiplerinin yeni pay alma haklarını sınırlama yetkileri de tanınacaksa bunlara ilişkin özel hükümlerin de esas sözleşmede yer alması gerekmektedir. Son olarak belirtmek gerekir ki kayıtlı sermaye sistemine giriş ve sistemden çıkma Gümrük ve Ticaret Bakanlığının iznine tabidir. Dolayısıyla bu sistemi kabul etmek isteyen şirketler, başvuruda istenen belgelerle birlikte Gümrük ve Ticaret Bakanlığı İç Ticaret Genel Müdürlüğü’ne müracaat ederek izin almalıdırlar. Hasan TEPELİ* Yaklaşım * Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Müfettişi (·) Bu çalışmada belirtilen görüşler yazarına ait olup, çalıştığı Kurum’u bağlamaz. (1) 19.10.2012 tarih ve 28446 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. (2) 15.11.2012 tarih ve 28468 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. (3) 19.10.2012 tarih ve 28446 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz. |
