I- GİRİŞ

Anonim şirketlerin genel kurul toplantılarında, Kanunda ve anasözleşmeye yetki verilen özel durumlarda anasözleşme ile düzenlenmiş hususi nisaplar dışında, kararlar şirket sermayesinin en az yarısının temsil edildiği ve toplantıda mevcut bulunan oyların çoğunluğu ile alınmaktadır. Buna genel toplantı ve karar nisabı denmektedir.

Bu nisap ancak, ilk genel kurul toplantısında (daha doğrusu toplantı girişiminde) nisabın sağlanamaması halinde yapılacak olan ikinci genel kurul toplantısı girişiminde aranmayacaktır. Aksi halde, hiçbir kararın genel toplantı ve karar nisabının altında alınması mümkün değildir.

Söz konusu uygulama gerek mülga 6762 sayılı TTK gerekse 6102 sayılı TTK bakımından da aynı olup ilk genel kurul toplantısına çağrıda, toplantının yapılamaması halinde ikinci genel kurul toplantısının tarihi, zamanı, yeri ve aynı gündemle yapılacağı hususları da belirtilerek işlem yapılmaktaydı. www.ozdogrular.com

Hal böyleyken, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın 6102 sayılı TTK’ da yer alan düzenleme yetkilerini kullanarak çıkarmış olduğu, “Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarının Usul ve Esasları ile Bu Toplantılarda Bulunacak Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Temsilcileri Hakkında Yönetmelik”([1]) uyarınca, artık yapılacak olan ikinci toplantılar için de, aynı şekilde çağrı işlemlerinin baştan yapılması gerekmektedir.

Hatta Yönetmelik, ilk toplantıya çağrı yazısında ve ilanlarında, ikinci toplantıya ilişkin bilgilerin geçersiz olacağını vurgulamıştır. Bu bakımdan, yeniden çağrı yapılmadan gerçekleştirilen ikinci genel kurul toplantılarının, çağrıya ilişkin hükümlere uyulmadan yapıldığı, bu nedenle iptal edilebilir (md.446/1/b) bir toplantı olacağı bilinmelidir.

Ancak kanımızca, ikinci toplantıya yapılacak çağrının, aynı ilk toplantıya çağrıdaki usulü izlemesi, gereken tüm pay sahiplerine ilan, mektup, anasözleşmede belirtilen başka bir usul ve/veya internet sitesi açma zorunluluğu olan şirketlerde internet sitesinde bilgi vermek suretiyle yapılması, en önemlisi toplantı gündeminin değiştirilmeden aynı gündem maddeleri ile yapılmasıdır. Aksi takdirde bazı gündem maddelerinin eklenmesi veya çıkarılması durumunda ikinci toplantıdan söz edilmeyeceğini ve nisabın aranmayacağı yönündeki hüküm uygulanamayacağını düşünmekteyiz.

Bu düşüncemizin sebebi ise aksi durumun, ilk toplantının bir şekilde yapılmamasını sağlayarak bazı gündem maddelerinin ilk toplantıda olmadığı halde, ikinci toplantı gündemine alınarak görüşülmesi suretiyle, asgari nisapların altında bir nisapla kabul edilerek çoğunluk pay sahiplerinin haklarının zedelenmesi yönünde girişimlere yol açacağıdır. www.ozdogrular.com

Diğer taraftan, ikinci toplantı için yeni bir çağrı yapılmasının maliyet bakımından dezavantajı olsa da, ilk çağrıyı bir şekilde duymayan, ilanları okumayan, kendisine mektup gönderilen ancak ulaşmayan pay sahiplerinin ikinci toplantıdan haberdar edilmesi bir avantajdır.

II- TOPLANTININ ERTELENMESİ

Yönetmeliğin 28. maddesinde toplantının, başlamadan önce, Kanun ve esas sözleşmede öngörülen asgari toplantı nisabının sağlanamaması veya toplantı sırasında yapılan yoklama sonucunda toplantı açılmadan önceki hazır bulunan pay listesine göre hesaplanan karar nisabı kadar payın temsil edilmediğinin anlaşılması halinde erteleneceği ifade edilmiş olup kanımızca ikinci durumda toplantının ertelenmesinden söz edilemez.

Nitekim toplantı yeter sayısına ulaşıldıktan ve toplantı açıldıktan sonra usulüne uygun bir genel kuruldan söz edilmekte olup artık karar alabilecek bir organ oluşmuştur. Bu organ gündem maddelerini görüşmeye devam ederken çeşitli sebeplerle toplantı nisabı veya gündemin özelliğine göre karar nisabı bulunmamakta ise ve bu durum tüm toplantı boyunca sürecekse artık toplantıya son verilmelidir. Bu halde yine de geçerli bir genel kurul yapılmış ancak gündemde yer alan tüm konular görüşülememiştir. Pay sahipleri gündemi bildikleri ve yeterli nisabı oluşturdukları halde daha sonra genel kurul toplantısını terk ederek karar alınmasını engellemişlerdir. Bu durumda toplantının ertelenmesinden söz edilemez. Zaten Kanunun da ertelenen toplantıda nisap aramamasında amacı, genel kurul organının sürekli bir biçimde oluşumunu ve şirketin devamlılığını engelleyen asgari nisap uygulamasının, düzenleme kasdını aşmasını engellemektir. www.ozdogrular.com

Yönetmelikte konuya ilişkin olarak değinilecek diğer bir husus, Kanun ve esas sözleşmeye uygun olarak çağırılmış genel kurul toplantısı ancak gündeme geçilmeden önce ve genel kurul tarafından alınacak bir karar ile ertelenebilmesidir. Yönetmeliğin 13. maddesinde ise açılış ve divan başkanlığının oluşturulması, bir gündem maddesi olarak dikkate alındığından, açılış ve başkanlık divanı oluşturulduktan sonra toplantının ertelenemeyeceği sonucuna varılmaktadır. Ancak buradaki yanlışlık, açılış ve divan başkanlığının bir gündem maddesi olmamasından kaynaklanmaktadır. Bu, toplantıya ilişkin bir usul, toplantının doğal bir parçasıdır, gündeme yazılmasa dahi bu işlemler yapılmazsa toplantı gerektiği gibi yapılmamış olur. Bu nedenle, bu konunun açılış ve divan başkanlığı oluşturulduktan sonra, divan başkanının gündeme madde eklenmesi veya toplantının ertelenmesi ile ilgili istemin bulunup bulunmadığını sorması üzerine erteleme kararı alınabileceği şeklinde yorumlanması gerekmektedir.

Finansal tabloların müzakeresi ve buna bağlı konular sermayenin en az onda birine, halka açık şirketlerde yirmide birine sahip azlık pay sahiplerinin istemi üzerine genel kurul kararına gerek olmaksızın, toplantı başkanı tarafından bir ay sonraya ertelenmesi zorunludur. Burada, azlık isteminin ilgili gündem maddesinde mi, yoksa genel kurul sırasında mı yapılacağı hususuna değinilmemiştir. Örneğin, finansal tablolar oylandıktan ve kabul edildikten sonra, azlık istemi görüşme ertelenebilir mi sorusu akla gelebilir. Kanımızca, bu hak, ancak ilgili gündem maddesi görüşülürken ve tablolar onaylanmadan önce ileri sürülebilir. Bununla birlikte azlığın isteminin, toplantı tutanağına yazılması zorunlu olup bu hakkın kullanılmasına müsaade edilmemesi durumunda ilgili kararın iptali yönünde mahkemeye gidilebileceği açıktır.

Erteleme üzerine yapılacak toplantıda aynı veya farklı gerekçelerle azlık pay sahipleri tarafından finansal tabloların müzakeresinin tekrar ertelenmesi talep edilemez. Ancak, finansal tabloların itiraza uğrayan ve tutanağa geçmiş noktaları hakkında ilgililer tarafından dürüst hesap verme ilkeleri uyarınca cevap verilmemiş olması sebebiyle azlık tarafından yapılacak erteleme talebi üzerine de toplantı yeniden bir ay sonraya ertelenir.

Toplantının güvenlik açısından sağlıklı bir şekilde yapılamayacağının anlaşılması üzerine, kolluk güçlerinin ve varsa Bakanlık temsilcisinin görüşü alınmak suretiyle genel kurul, toplantı başkanlığı tarafından ertelenebilir. www.ozdogrular.com

Kanun’un 1527. maddesi uyarınca genel kurul toplantılarına elektronik ortamda katılma sistemini uygulayan şirketlerin genel kurul toplantılarında Elektronik Genel Kurul Sisteminin çalışması için Anonim Şirketlerde Elektronik Ortamda Yapılacak Genel Kurullara İlişkin Yönetmelik hükümlerine uygun şartların sağlanmadığının tespiti üzerine genel kurul, Bakanlık temsilcisinin görüşü alınmak kaydıyla toplantı başkanlığı tarafından ertelenebilir.

Görüleceği üzere, toplantının veya kararların ertelenmesi konusunda yetkinin toplantı başkanlığında olduğu anlaşılmaktadır. Bu konuda toplantı başkanlığının yetkilendirilmesi oldukça yerindedir.

III- TOPLANTI YAPILAMAMASI VEYA BAZI KARARLARIN ALINAMAMASI

Toplantı yapılamaması veya bazı kararların alınamaması durumları gerek Kanun’da gerekse Yönetmelikte belirtilmiştir. Bunlardan ilki, bakanlık temsilcisinin bulunması gereken genel kurul toplantılarında bulunmaması halinde, genel kurul yapılamamasıdır. Bakanlık temsilcisi usulüne uygun çağrılmamış, ödenmesi gereken tutar Maliye veznesine yatırılmamış, toplantı tarihi, saati veya yerinin yanlış bildirilmiş olması gibi şirket kaynaklı olanlar hariç, bakanlık temsilcisinin görevlendiril(e)memesi, görevlendirilen temsilcinin toplantıya katıl(a)maması gibi durumlarda toplantının yapılamayacağının Yönetmelikte söylenmesi yerinde olmamıştır. Nitekim, Kanun’un 407/3. maddesinde bakanlık temsilcisinin toplantıda bulunacağı belirtilmiş, bu konuda emredici hüküm koyulmamıştır. Ancak 422/1. maddede, tutanağın bakanlık temsilcisi tarafından imzalanacağı, aksi halde tutanağın geçersiz olacağı ifade edilmiş olup bunun bakanlık temsilcisinin toplantıya katıldığı durumda dikkate alınması gerektiği düşünülmektedir.

Çağrısız ya da Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi ile çağrısı yapılmadan toplanan genel kurullarda tüm pay sahiplerinin asaleten veya temsilen hazır bulunmaması hallerinde de toplantı yapılamaz. Tüm pay sahipleri bulunsa dahi, çağrı yapılmaması nedeniyle bu toplantının yapılmasına itiraz edilmesi durumunda da toplantı yapılması mümkün değildir.

Her ne kadar katılmasak da, Kanunda düzenlenen ve Yönetmelikte yer almayan diğer bir husus da, çağrısız genel kurulda toplantının başından kapanışına değin aynı nisabın korunması halinde karar alınabileceği belirtilmiştir. Aslında tüm pay sahiplerinin bulunduğu ve bir itirazın olmadığı bir toplantıda, toplantı organı artık usulüne uygun olarak oluşturulmuştur. Dolayısıyla bundan sonra artık genel toplantı ve karar nisaplarına, ayrıca gündem maddesine ilişkin özel toplantı ve karar nisaplarına bakmak daha yerinde bir düzenleme olurdu. www.ozdogrular.com

Toplantının yapılmasının mahkeme kararıyla durdurulması halinde de, toplantı yapılması mümkün değildir. Bu husus Yönetmelikte düzenlenmiş olup mahkeme kararına aykırı olarak toplantı yapılması durumunda, toplantının ve kararların geçerlilik durumunu genel hukuk kuralları çerçevesinde değerlendirmek yerinde olacaktır.

Ayrıca, esas sözleşme değişikliği Bakanlık iznine tabi olan şirketlerde değişikliğe ilişkin iznin alınmamış olması halinde gündemde yer alan esas sözleşme değişikliği görüşülemez.

Diğer taraftan Yönetmelikte sayılmamakla birlikte, Kanunda bazı gündem maddelerinin belirli şartlar altında görüşülemeyeceği veya bunlar hakkında karar alınamayacağı hususları da belirtilmekte olup bunları aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür;

- Denetçiler tarafından yazılan raporlar kapsamında olumsuz görüş yazılan veya görüş verilmesinden kaçınılan durumlarda genel kurul, söz konusu finansal tablolara dayanarak, özellikle açıklanan kâr veya zarar ile doğrudan veya dolaylı bir şekilde ilgili olan bir karar alamaz (md.403/5).

- Gündemde bulunmayan konular genel kurulda müzakere edilemez ve karara bağlanamaz (md.413/2).

- Genel toplantı ve karar nisapları ile gündem maddesinin içeriğine göre özel olarak düzenlenen toplantı ve karar nisaplarının altındaki nisapların konuları görüşmesi ve kararlar alması mümkün değildir.

- Bilgi alma ve inceleme hakkı, esas sözleşmeyle ve şirket organlarından birinin kararıyla kaldırılamaz ve sınırlandırılamaz (md.437/6).

- Genel kurulca, pay sahibinin, genel kurula katılma, asgari oy, dava ve kanundan kaynaklanan vazgeçilemez nitelikteki haklarını sınırlandıran veya ortadan kaldıran, pay sahibinin bilgi alma, inceleme ve denetleme haklarını, kanunen izin verilen ölçü dışında sınırlandıran, anonim şirketin temel yapısını bozan veya sermayenin korunması hükümlerine aykırı olan kararlar alınması halinde bunlar batıldır (md.447).

- Esas sözleşmede yer alan müktesep (kazanılmış) ve vazgeçilemez haklar, genel kurul kararıyla değiştirilemez (md.452). www.ozdogrular.com

- Bedelsiz pay şeklinde sermaye artırımı yapılması halinde, genel kurul kararıyla bedelsiz paylar üzerindeki hak kaldırılamaz ve sınırlandırılamaz; bu haktan vazgeçilemez (md.462/3).

- Kanuni ve esas sözleşmede öngörülen isteğe bağlı yedek akçeler ayrılmadıkça pay sahiplerine dağıtılacak kâr payı belirlenemez (md.523/1).

- İbra kararı genel kurul kararıyla kaldırılamaz (md.558/1).

- Esas sermayenin onda birini, halka açık şirketlerde yirmide birini temsil eden pay sahipleri sulh ve ibranın onaylanmasına karşı iseler, sulh ve ibra genel kurulca onaylanmaz (md.559). www.ozdogrular.com

IV- SONUÇ

Anonim şirketlerde genel kurul toplantılarının ertelenmesini gerektiren sebepler, erteleme halinde uyulacak çağrı esasları, toplantının yapılmasını ve bazı kararların alınmasını engelleyen sebepler, eski Kanuna kıyasla yeni TTK’ da yenilikçi, daha ayrıntılı ve ihtiyaca uygun şekilde ele alınmıştır. www.ozdogrular.com

Bu kapsamda çıkarılan Yönetmelik ise, bazı eksiklikleri taşımakla birlikte, kimi durumlarda inisiyatif alan ve yol gösterici bir kılavuz olacaktır. Zamanla Yönetmelikte bu eksikliklerin giderilmesi ve yanlışlıkların düzeltilmesi halinde daha kusursuz bir anonim şirket genel kurul düzeni oluşturulmuş olacaktır.

Merdan ÇALIŞKAN*

E-Yaklaşım

(·) Bu çalışmada yer alan görüş ve yorumlar yazara ait olup çalıştığı kurumu bağlayıcılığı yoktur.

(*)Gümrük ve Ticaret Başmüfettişi

([1]) 28.11.2012 tarih ve 28481 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.