I- GİRİŞ

Finansal tabloların amacı, çeşitli kullanıcıların (mevcut ve potansiyel yatırımcılar, çalışanlar, borç verenler, satıcılar, müşteriler, tedarikçiler, hükümetler ile genel olarak bütün kamu) ekonomik kararlar verirlerken, faydalanmaları için işletmenin finansal durumu (Bilanço), performansı (Faaliyet sonuçları-Gelir tablosu) ve nakit akışları hakkında bilgi sunmaktır. www.ozdogrular.com

Ayrıca finansal tablolar; yöneticilerin kendilerine emanet edilen kaynakları ne etkinlikte kullandıklarını da gösterir.

Finansal tabloların Sunuluşu (TMS-1) standardına göre muhasebenin iki temel varsayımı bulanmaktadır. Birincisi, işetmenin sürekliliği, diğeri ise tahakkuk esasıdır.

İşletmenin sürekliliği kavramı; “Yönetimin şirketi tasfiye etme veya ticari faaliyetini sona erdirme niyeti veya mecburiyeti yoksa finansal tablolar süreklilik kavramına göre düzenlenir.” www.ozdogrular.com

Tahakkuk esası ise, finansal tablo unsurlarının (Varlıklar, borçlar, özkaynaklar, gelir ve giderler),

finansal tablolara alınma kriterlerini karşılaması ve tablolara alınma sürecidir.

 Kavramsal çerçevede bu kriterler;

1- Unsur tanımına giren kalemler muhtemelen ileride işletmeye ekonomik yarar sağlayacak veya işletmeden ekonomik yarar çıkışına neden olacaktır.

2- Söz konusu kalemin maliyeti veya değeri güvenilir bir şekilde ölçülebilmelidir.

Vergi mevzuatımızda ise ticari kazancın tespitinde iki temel ilke söz konusudur.

Birincisi; TMS/TFRS’nin de öngörüsü olan tahakkuk esası, diğeri ise dönemsellik esasıdır. Bu iki ilke birbirinin tamamlayıcısı niteliğindedir.

Dönemsellik kavramı; Finansal Tabloların Sunuluşu Standardına göre; “İşletmenin sürekliliği kavramı uyarınca sınırsız kabul edilen ömrünün, belli dönemlere bölünmesi ve her dönemin faaliyet sonuçlarının diğer dönemlerden bağımsız olarak saptanmasıdır. Gelir ve giderlerin tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilmesi, hasılat, gelir ve karların aynı döneme ait maliyet, gider ve zararlarla karşılaştırılması bu kavramın gereğidir.” şeklinde açıklanmıştır.

TMS/TFRS’de vergilendirmede dönemsellik esas olup, yıllara yaygın olma durumu söz konusu değildir. Muhasebe standartlarında asıl olan, döneme ait bütün gelir ve giderlerinin karşılaştırılarak, dönem kazancının tespiti ve vergilendirilmesidir.

Borçlanma Maliyetleri Standardı (TMS-23) çerçevesinde açıklanan özellikli varlıklar tanımı ile (kullanımı ve satışa hazır hale getirilmesi birden fazla yıl süren varlıklar) yıllara yağın inşaat onarım işleri aynı kapsamda değerlendirilmemelidir.

 TMS/11 uyarınca dönem kazancı, tamamlanma yüzdesi yöntemine göre tespit edilerek raporlanacaktır. www.ozdogrular.com

Dönem kazancının vergilendirilmesi ve vergi kanunlarına uyumlaştırılmasına ilişkin esaslar ise 12.no.lu Gelir Vergileri Standardının konusunu oluşturmaktadır.

Özellikle belirtilmesi gereken bir konu da, TMS/TFRS sadece ve sadece kurum kazançlarının vergilendirilmesi ile ilgilenmektedir. Kurumlar dışındaki şahıs işletmeleri ile kolektif ve adi şirketlerin vergilendirilmesinde şahsilik gereği bu standartlar kapsamında değildir.

II- TMS 12 / GELİR VERGİLERİ STANDARDI UYARINCA VERGİLENDİRME

A- STANDARDIN AMAÇ VE KAPSAMI

İşletmelerin, bir faaliyet döneminde yapmış olduğu gelir ve giderlerin karşılaştırılması sonucunda elde etmiş olduğu kara, ticari kar (muhasebe karı) denilmekte olup, bu kar üzerinden hesaplanan vergilerin muhasebeleştirilmesi ise TMS-12 amacını oluşturmaktadır.

TMS-12’ye göre standardın amacı,” gelir vergilerinin (kurum kazancı üzerinden hesaplanan vergilerin) muhasebeleştirilmesini düzenlemektir.”

Standardın uygulamasında, gelir vergileri vergiye tabi gelirler üzerinden hesaplanan bütün yurt içi ve yurt dışı vergileri kapsamaktadır.

Vergi yasaları ise bazı gelir ve gider unsurlarının, vergi matrahının tespitinde dikkate almaz veya bazı koşulların gerçekleşmesi halinde dikkate alır.

Bu nedenle, ticari (muhasebe) kardan mali kara geçerken bazı indirim ve eklemelerin yapılmasını gerekli kılar. Bu gereklilik ise, ticari kar ile mali kar arasında, ileriki yıllarda kapanan veya hiçbir zaman kapanmayacak olan farklılıkların doğmasına neden olmaktadır.

Söz konusu farklılıklar ise , ertelenmiş vergi gelir/gider etkisi yaratmaktadır. (Bu kavramın açıklaması ileride yapılacaktır.)

Standarda göre vergi, ortaklara dağıtılabilir karı azaltması nedeniyle bir gider olarak nitelendirmektedir. Çünkü, standardın amacı, ortaklara dağıtılabilir dönem karının doğru ve gerçekçi bir biçimde tespitidir. Bu anlamda verginin diğer gider ve maliyet unsurlarından herhangi bir farkı bulunmamaktadır.

Bazı gider kalemlerinin, vergi mevzuatınca matrahtan indiriminin kabul edilmemesi ve bazı gelirlerinde çeşitli nedenlerle vergi matrahına dahil edilmemesi ticari kar ile mali kar arasında farklılıkların doğmasına neden olmaktadır. Bu farklılıklar, bir veya bir-kaç dönem sonra ortadan kalkabilir olduğu gibi, hiç bir zaman kalkmayacak nitelikte de olabilir.

Anılan kalemlerin neden olduğu ve bir veya bir-kaç dönem sonra ortadan kalkabilir olanlara geçici farklar, hiç bir zaman ortadan kalkmayacak olanlara ise sürekli farklar denilmektedir.

Ertelenen vergi faktörüne geçici farklar neden olmaktadır. Geçici farklar ise niteliğine göre ertelenen vergi borcu ve ertelenen vergi varlığı etkisi yaratmaktadır.

Hangi hallerde ertelenen vergi borcu ve hangi hallerde ertelenen vergi alacağını hesaplanması gerektiği ayrıntılı olarak analiz edilecektir.

B- KAVRAM VE AÇIKLAMALAR

Muhasebe Karı (Muhasebe Zararı): Muhasebe kayıtlarına göre hesaplanan, vergi öncesi kar/zararı ifade etmekte olup, ticari kar olarak da adlandırılmaktadır.

Mali Kâr (Zarar): Vergi mevzuatınca belirlenen kurallara göre her bir hesap dönemi için tespit edilen ve üzerinden kurumlar vergisi hesaplanan karı ifade eder.

 Vergiye Esas Değer: Standarda göre, bir varlık veya borcun vergisel açıdan taşıdığı tutarı/değeri ifade etmektedir.

Varlıkların Vergiye Esas Değeri: İşletmenin gelecekte söz konusu varlığın defter değeri tutarında sağlayacağı vergiye tabi ekonomik yarardan, vergisel açıdan gider olarak indirilebilecek tutar olarak tanımlanmaktadır.

Borçların Vergiye Esas Değeri: borcun defter değerinden, bu borçla ilgili olarak gelecek dönemlerde vergi açısından indirilebilir tutarlar düşüldükten sonra kalan tutardır.” şeklinde ifade edilmiştir.

GEÇİCİ FARKLAR: Muhasebe karı ile vergiye tabi kar arasında oluşan ve bir veya bir kaç dönem sonra ortadan kalması beklenen farklardır.

Bir dönemin ticari ( muhasebe) karına dahil edilen gelir veya giderlerin , mali karın tespitinde farklı dönemlerde dikkate alınmasından ileri gelmektedir.

 Geçici farklar iki biçimde ortaya çıkmaktadır. Birincisi, zamanlama farklılıklarından, ikincisi ise, değerleme farklılıklarından kaynaklanmaktadır.

-Zamanlama Farklılıkları; Muhasebe standartları ile vergi yasaları arasında gelir ve giderlerin tanınma dönemlerinin farklı olmasından ileri gelmektedir.

Gelir ve gider kalemlerinden bazılarının ortaya çıkma zamanları ile vergi kanunlarınca tanınma zamanları farklı yıllarda gerçekleşmektedir.

Anılan bu tür gelir ve giderler bir dönemin muhasebe karına dahil edilmiş olmasına rağmen, vergiye tabi karın tespitinde farklı dönemlerde dikkate alınabilmektedir.

Bu farklar; gelecek dönemlerde varlığın tahsili veya giderleşmesi ya da borcun ödenmesi ya da gelir kaydedilmesi ile ortadan kalkıyor ise zamanlama kaynaklı geçici fark olarak addedilir. www.ozdogrular.com

-Değerleme farklılıkları: Muhasebe standartları ile vergi yasaları arasında varlık ve borçların değerleme ölçülerinin aynı olmamasından ileri gelmektedir.

Standartta; “bir varlık veya borcun bilançodaki defte değeri (kayıtlı değer) ile bunların vergi açısından taşıdıkları değerler arasındaki farklar “ olarak tanımlanmaktadır.

Geçici farklar, vergiye tabi geçici farklar, indirilebilir geçici farklar olmak üzere iki şekilde tanımlanmaktadır.

 1-Vergiye tabi geçici farklar : “Bir varlığın ya da borcun defter değeri (muhasebe değeri) ile vergi mevzuatı uyarınca belirlenen vergiye esas değeri arasında ortaya çıkan ve sonraki dönemlerde mali kar (zarar) hesabında dikkate alınacak farklardır. “

“Vergiye tabi geçici farklar, gelecek dönemlerde işletmenin ödeyeceği verginin artmasına sebep olacaklarından, vergiye tabi geçici farklar üzerinden ertelenmiş vergi borcu (yükümlülüğü) hesaplanarak, muhasebeleştirilmelidir.”

Vergilendirilebilir geçici farklar üzerinden hesaplanan, ertelenmiş vergi borcu (yükümlülüğü) bilançonun pasifinde gösterilecek olup, mali kara geçişte, ticari (muhasebe) karından düşülecektir. www.ozdogrular.com

2-İndirilebilir geçici farklar : Gelecek dönemlerde bir varlığın kayıtlı değeri (muhasebe değeri) geri kazanıldığında, borcun kayıtlı değerinin ise ödendiğinde, vergiye tabi kar/zarar belirlenirken vergi matrahından indirilecek tutarlar olarak dikkate alınırlar.

“Ortaya çıkan indirilebilir geçici farklar, gelecek dönemlerde işletmenin karşı karşıya kalacağı vergi yükünü azalttıklarından, bu geçici farklar üzerinden ertelenmiş vergi varlığı hesaplanır ve muhasebeleştirilir. “

İndirilebilir geçici farklar üzerinden hesaplanan, ertelenmiş vergi varlıkları bilançonun aktifinde gösterilir ve mali kara geçişte, muhasebe karına eklenir. www.ozdogrular.com

Her dönemin sonunda, ertelenmiş vergi borçları (EVB) ile ertelenmiş vergi varlıkları (EVV) birbirinden mahsup edilir. Şayet; farklılık pozitif ise, (EVB, EVV’dan büyük) ertelenmiş vergi gideri olarak cari dönem vergi karşılıklarına eklenecektir.

Farklılık olumsuz ise, (EVB, EVV’dan küçük) ertelenmiş vergi geliri olarak ifade edilecek ve cari dönem vergi karşılıklarından indirilecektir.

Böylelikle; vergiden sonraki muhasebe karının ( dağıtılabilir kar) işetmenin gerçek performansını

göstermesi sağlanmış olacağı gibi, dönemler arası veya diğer işletmelerle karşılaştırılabilirliği de sağlanmış olacaktır.

Vergilendirilebilir geçici farklar X vergi oranı = Ertelenmiş Vergi Borcu,

İndirilebilir Geçici farklar X Vergi oranı = Ertelenmiş Vergi Varlığı

“Ertelenmiş vergi varlığının (alacağının) bilançoya alınabilmesi için, ileriki yıllarda bu alacağı mahsup edebilecek kadar mali karın ve verginin doğmasının muhtemel olması gerekir. Şayet ileriki tarihlerde söz konusu vergi alacağını mahsup edebilecek kadar kar üzerinden vergi doğması beklenmiyorsa vergi varlığı hesaplanmaz ve raporlanmaz. Hesaplanmış ise iptal edilir.

Kısmen mahsup yapılabileceği bekleniyorsa, bu tutar kadar vergi varlığı hesaplanır.

 Keza; yeterli kar sağlanamayacağı beklentisi ile vergi alacağı (varlığı) hesaplanmamış ise ve de kar beklentisi tahminleri de artmış ise, bu durumun doğduğu dönemde vergi alacağı hesaba alınır. www.ozdogrular.com

Ancak, ertelenmiş vergi borcunun her dönemde kayda alınması, muhasebenin ihtiyatlılık ilkesi gereğidir ve zorunludur. “ (Örten, Kaval, Karapınar. TMS/TFRS, 2007 Sf.150)

Diğer önemli bir hususta; “Ertelenmiş vergi borcu/alacağı olarak hesaplanan tutar geçmiş yıl/yıllara ait etkiyi içeren kümülatif nitelikte bir tutardır. Ertelenmiş verginin dönem sonucu üzerindeki etkisinin ayrıca hesaplanması gerekir. Bunun için tamamen döneme ait kümülatif olmayan net bir ertelenmiş vergi değeri bulmak gerekir. Bu nedenle de cari dönemde hesaplanan ertelenmiş vergi borcu/alacağı tutarı ile bir önceki döneme ait tutarın farkı alınır. Söz konusu fark cari dönemde ertelenmiş verginin gelir/gider etkisi olarak dönem sonucunu arttırır veya azaltır.”( Doç.Dr.Handan S. Göğüş, Mali Çözüm.)

(Dönemsonu ertelenen vergi borcu (alacağı) - Dönembaşı ertelenen vergi borcu (alacağı)) =

=Dönem ertelenen vergi borcu (alacağı)

Ayrıca; diğer bir konuda; muhasebe standartlarının ilk uygulandığı yıl hesaplanan ertelenmiş vergi borcu/alacağının geçmiş yıllar karları ile ilişkilendirilmesinin uygun olacağıdır. (N.Akdoğan, O.Sevilengül.) www.ozdogrular.com

SÜREKLİ FARKLAR : Ticari (muhasebe) karı ile mali kar arasında bir vergi döneminde ortaya çıkan ve gelecek dönemlerde ortadan kalkmayacak olan farklara sürekli farklar denilmektedir.

Diğer bir anlatımla, vergi Kanunlarına göre hiçbir zaman gider kabul edilmeyen ödemeler ile hiçbir zaman gelir yazılamayan istisna kazançlar mali kar ile ticari kar arasında ileriki yıllarda da kapanmayacak olan farklılığa neden olurlar.

Sürekli farka neden olan gelir ve giderler ne cari dönemde, ne de gelecek dönemlerde herhangi bir ertelenmiş vergi borcu veya alacağı yaratmazlar. Sadece cari dönem vergi borcunu etkilerler. www.ozdogrular.com

Sürekli farka neden olan giderler; GVK’nın 41. maddesinde sayılan, kanunen kabul edilmeyen giderler ile KVK’nın 11. maddesinde belirtilen giderlerden ileri gelmektedir.

Gelirler ise, KVK’nın 5. Maddesinde sayılan istisna kazançlar ile Teknoloji Geliştirme Bölgeleri,

Serbest Bölgeler ve Türk Gemi Siciline kayıtlı gemilerin işletilmesinden sağlanan kazançlar örnek olarak verilebilir.

Sürekli farka neden olan gelir ve giderler sadece cari yıl kar ve zararını etkilemekte olup, gelecek yıllar vergi matrahlarını etkilemezler. Bu nedenle herhangi bir muhasebe işlemi yapılmasını gerektirmez. Geçici farklar ise, meydana geldikleri dönemlerden sonraki dönemlerin vergi matrahını etkiler ve muhasebeleştirmeyi gerektirir.

Vergi Gideri: Cari dönem vergisi ile ertelenmiş vergi giderlerinin toplamını ifade eder.

Dönemde meydana gelen vergilendirilebilir geçici farkların neden olduğu vergi etkisinden doğar. www.ozdogrular.com

Vergi Geliri: Cari dönemin vergi geliri ile ertelenmiş vergi gelirlerinin toplamıdır.

Dönemde meydana gelen indirilebilir geçici farkların neden olduğu vergi etkisinden doğar.

Vergilendirilebilir ve indirilebilir farkların doğuş nedenlerini fomüle etmek gerekirse;

Vergilendirilebilir Geçici Farklar :

Varlıklar (Aktifler) : Muhasebe Değeri (defter değeri) > Vergiye esas değer

Borçlar (Pasifler) : Muhasebe Değeri “ < Vergiye esas değer

Gelirler : Muhasebe Değeri “ > Vergiye Esas değer

Giderler……………… : Muhasebe Değeri “ < Vergiye esas değer.

İndirilebilir Geçici Farklar :

Varlıklar (Aktifler) : Muhasebe Değeri (Defter değeri.) < Vergiye esas değer

Borçlar (Pasifler) : Muhasebe Değeri “ > Vergiye esas değer.

Gelirler : Muhasebe değeri (Defter değeri) < Vergiye esas değer

Giderler : Muhasebe değeri “ > Vergiye esas değer.

TOPLAM VERGİ KARŞILIĞI = Dönem Vergi Karşılığı +/- Ertelenmiş Vergi Geliri/ Gideri.

TMS-12 göre ertelenmiş vergi borcu ve alacağının muhasebeleştirilmesi ile bunun TMSGT’nin uyumlaştırmasında bazı yeni hesaplara ihtiyaç duyulacağı ve mevcut bazı hesaplarda değişiklikler yapılması gerekeceği sonucu ortaya çıkmaktadır.

 690 Sürdürülen Faaliyetlerden Dönem Karı ve Zararı

 691 Sürdürülen Faaliyetlerden Dönem Kar Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülükler Karşılığı(-)

 692 Sürdürülen Faaliyetler Ertelenmiş Vergi Gider Etkisi (-)

 693 Sürdürülen Faaliyetler Ertelenmiş Vergi Gelir Etkisi (+)

 694 Sürdürülen Faaliyetler Dönem Net Karı veya Zararı şeklinde bir isimlendirmenin uygun olacağı önerilmektedir. (N.Akdoğan, O.Sevilengül) www.ozdogrular.com

III- İNŞAAT İŞLERİNDEN SAĞLANAN KAZANCIN VERGİLENDİRMESİ

Yukarıdaki bölümde yapılan açıklamalardan da anlaşılacağı üzere, her dönem sonunda tamamlanma yüzdesi yöntemine göre hesaplanan kazanç üzerinden, dönemsellik ilkesi gereği vergi hesaplanacaktır.

Tamamlanma yüzdesi, bir inşaat sözleşmesinin sonucu güvenilir bir biçimde öngörülebiliyorsa, her bir dönem sonu itibariyle katlanılan maliyetler ve alınan hak edişler, söz konusu inşaatın tamamlanma oranı esas alınmak suretiyle dönem kar veya zararının tespit edilmesidir.

Bu oran, dönemde katlanılan maliyetlerin işin tahmin edilen toplam maliyetlerine bölünmesi suretiyle bulunur. Bulunan bu oran, sözleşme bedeli (ihale bedeli) ile çarpılarak dönemde gelir yazılabilecek tutar tespit edilir. Bulunan bu iki tutar arasındaki fark ise, dönemde raporlanacak kar veya zararı oluşturacaktır.

Bu tespitler yapılırken her bir dönemin sonunda maliyetler ve gelirler kümülatif olarak dikkate alınacağı unutulmamalıdır. www.ozdogrular.com

GVK’nın 42.ve 43. Maddeleri uyarınca, yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinin vergilendirilmesi, işin tamamlandığını gösteren geçici kabul tutanağının düzenlendiği veya fiilen tamamlandığı dönemde yapılmaktadır.

Muhasebe standartları ise, vergi kanunlarının öngördüğü biçimde yıllara yaygın olma durumunu kabul etmemektedir. Döneme ilişkin gelir ve fiili giderler her dönmemin sonunda karşılaştırılmak suretiyle, döneme ilişkin kazanç tespit edilmekte ve tutara vergi oranı uygulanarak dönem karı vergi ve yasal yükümlülükler karşılığı hesaplanmakta ve böylece dağıtılabilir dönem net karına ulaşılmaktadır.

Dolaysıyla, inşaatın yapımı süresince, dönemler itibariyle muhasebe karı ile sıfır olan mali kar (vergiye tabi kar) arasında bir fark doğmaktadır. Bu fark, inşaatın tamamlanmasına müteakip ortadan kalkacağından geçici nitelikte bir fark olup, ertelenmiş vergi etkisi yaratacaktır.

Söz konusu kazancın tanınma dönemlerinin farklılığından (zamanlama farkı) kaynaklanan ve ileriki dönemlerde mali karın tespitinde dikkate alınacak olan bu fark, ertelenen vergi borcu hesaplanması sonucunu doğuracaktır. www.ozdogrular.com

Amaç, finansal muhasebenin ilkeleri doğrultusunda, dönem performansının tam kavranması (tam gösterim ilkesi) ve ortaklara dağıtılabilir dönem net karının tespitidir.

Yeni TTK’ya göre ortakların şirketten borçlanma yasağı ile avans kar dağıtımı hükümleri birlikte dikkate alındığında, standart önerilerinin yerindeliği daha iyi anlaşılacaktır.

Örnek; üç yıl sürecek olan ve sonucu güvenilir bir biçimde öngörülen bir otoyol inşaatında, tamamlanma yüzdesi uygulanmak suretiyle birinci yılın sonunda 10.000.- TL.,

İkinci yıl 5.000.-TL, ve üçüncü yılda ise (işin bitimi) 7.500.- TL muhasebe karı (ticari kar) elde edilmiştir. Vergi oranı %20 dir.

(Açıklandığı üzere, ilk iki yıl söz konusu kar vergi yasaları uyarınca vergilendirilmeyecektir. Ancak, muhasebe standartları uyarınca vergiye tabidir.)

1.yıl. ------------------------------ / -------------------------------------------------

 690 Sürdürülen faaliyetler dönem kar/zararı 10.000.-

                        692 Sürdürülen Faal.Ertelenmiş Vergi Gider Etkisi 2.000.-

                        694 Sürdürülen Faal.Dönem Net Kar/Zararı 8.000.-

------------------------------------------ / ------------------------------------------------

692 Sürdürülen Faal. Ertelenmiş Vergi Gider Etkisi 2.000.-

694 Sürdürülen Faal. Dönem Net Kar/zararı 8.000.-

                        483 Ertelenmiş Vergi Borcu (yükümlülüğü) 2.000.-

                        590. Dönem Net Karı 8.000.-

------------------------------------------ / --------------------------------------------------

2. yıl ------------------------------------ / --------------------------------------------------

 690. Sürdürülen Faal. Dönem Kar/Zarar 5.000.-

 692. Sürdürülen Faal. Ertelenmiş Vergi Gider Etkisi 1.000.-

 694. Sürdürülen Faal. Dönem Net Kar/Zararı 4.000.-

-------------------------------------------- / ---------------------------------------------------

692 Sürdürülen Faal. Ert. Vergi Gider Etkisi 1.000.-

694. Sürdürülen Faal. Dönem Net Karı/Zararı 4.000.-

                  483 Ertelenmiş Vergi Borcu(Yükümlülüğü) 1.000.-

                  590. Dönem Net Karı                             5.000.-

--------------------------------------- / -----------------------------------------------------

3. Yıl--------------------------------------- / -----------------------------------------------

 690 Dönem Net Karı 7.500.,

                  692 Sürdürülen Faal. Ert.Vergi Gider Etkisi 1.500.-

                  694 Sürdürülen Faal. Dönem Net Kar /Zararı 6.000.-

---------------------------------------- / ----------------------------------------------------

692 Sürdürülen Faal. Ert. Vergi Etkisi.          1.500.-

694 Sürdürülen Faal. Dönem Net Kar/ Zararı 6.000.-

                            483 Ertelenmiş Vergi Borcu  1.500.-          

                            590 Dönem Net Karı 6.000.-

------------------------------------------ / -----------------------------------------

---------------------------------- / --------------------------------------------------

483 Ertelenmiş Vergi Borcu 4.500.-

                            691 Sürdür.Faal.Dönem Karı Vergi ve YY Karş. 4.500.-

--------------------------------- / --------------------------------------------------

691 Sürd. Faal. Dönem Karı Vergi ve YY Karş. 4.500.-

                            370 Dönem Karı Vergi ve Diğer YY Karş. 4.500.-

------------------------------------ / ------------------------------------------------

Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinden elde edilen hak edişler üzerinden; GVK’nın 94. madde yarınca yapılan %3’te stopajında, bu safhada mahsup edileceği hatırlanmalıdır.

IV- SONUÇ

Vergi mevzuatında, yıllara yaygın inşaat ve onarım işleri olarak adlandırılan ve Gelir Vergisi Kanunu uyarınca özel bir vergileme rejimine sahip olan işler, TMS/TFRS uyarınca genel vergileme sistemi içerisinde değerlendirilmiştir.

TMS/TFRS’nin özü gereği, bütün ticari işletmeler için tek bir raporlama sistemi öngörülmüştür. www.ozdogrular.com

Buna rağmen, vergi mevzuatında yıllara yaygın olma durumunun sürdürülmesi halinde, TMS-11 no.lu standardın öngördüğü doğrultuda tamamlanma yüzdesi yöntemi uygulanmak suretiyle her dönem için ertelenmiş vergi borcu (gider etkisinin) hesaplanması ve kayıtlara alınması gerekir.

Döneme ait bütün gelir ve giderlerin karşılaştırılarak, vergi öncesi dönem kazancının tespiti ile dağıtılabilir dönem karının raporlanması sağlanmalıdır.

Vergi Kanunlarında, teşvik ve koruma gibi nedenlerle bazı gelir unsurları ile bazı giderlerin raporlanması ertelenmektedir.

Erteleme ise muhasebe karı (ticari kar) ile mali kar (vergiye tabi kar) arasında ileriki bir veya bir kaç dönemde kapanacak olan farklılıkların doğmasına neden olmaktadır.

Bu yaklaşım, IASB ( Uluslar arası Muhasebe Standartları Kurulu) ile US-GAAP (Amerikan Genel Kabul Görmüş Muhasebe Standartları) tarafından da kabul görmektedir.

Yıllara yaygın inşaat işlerinin vergilendirilmesinde tamamlama yüzdesi yöntemi, bugün hemen bütün AB ülkeleri tarafından uygulanmakta olup, önümüzdeki yıllardan itibaren ise bir çok Asya ülkesi ile hatta Afrika ülkelerinde bile uygulanması kararlaştırılmıştır.

TTK ve 660 no.lu Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulunun oluşturan Kanun Hükmünde Kararname uyarınca, muhasebe kayıtlarının TMS/TFRS önerileri doğrultusunda yerine getirilmesi gerekmektedir.

Vergi için muhasebe yerine genel olarak bütün kamu yararı açısından kayıt, belge ve raporlama yapılacaktır. www.ozdogrular.com

Yeni Türk Ticaret Kanunu hükümleri gereğince, ortakların şirketten borçlanma yasağı ile avans kar payı dağıtımı hükümleri, TMS/TFRS’nin asıl argümanı olan dönemsellik ilkesi ile örtüşmektedir.

Salman YILMAZ*

E-Yaklaşım

KAYNAKÇA

1-Prof.R.Örten,H.Kaval,A.Karapınar; Türkiye Muhasebe-Finansal Raporlama Standartları. 2007

2-Yrd.Doç.A.Yereli, N.Kayalı, L.Demirlioğlu; TMS-11 çerçevesinde Yıllara Yaygın İnş.Tahhüt İşlerinin Muhasebeleştirilmesi, D.E.Ü. SBE. Dergisi, Cilt:13, Sayı:3

3-Doç.Dr.T.Susmuş, A.Gör.Y.Zengin, İnşaat Sözleşmeleri Standardı (TMS-11) ve Uygulamaları, İzSMMMO Yayını.

4-Doç.Dr. H.Usul, TMS-11 İnş.Sözleşmeleri Standardına Göre İnş.Muhasebesi.

5-Doç.Dr. Ali Alagöz. İnş.Sözleşmeleri Standardı Çerçevesinde İnş.İşlerinde Sözleşme Maliyet ve  Gelirlerinin Muhasebeleştirilmesi. MUVU,Cilt:2,Sayı:1,Ocak/2009

6-Doç.Dr.H.Sümer Göğüş, Ertelenmiş Vergi ve Muhasebeleştirilmesi. Mali Çözüm. Sayı:101

7-Prof.Ümit Dr.Gücenme,Doç.Dr. A.Poroy, Vergilerin Muhasebeleştirilmesi,Ertelenen Vergi Varlık ve Yükümlülükleri. Muh.ve Denetime Bakış. Ocak/2007

8- Şeref Demir, IAS 12 (Uluslar arası Muh.Standardı 12) yaklaşım, Sayı:104

9- M.Akif Tunç, TMS-11 çerçevesinde Yıllara Sari İnş. İşlerinin Muhasebeleştirilmesi, Ocak/2007,Sayı:142

10- Yrd.Doç.Dr. T.Köse, Yrd.Doç.Dr. E.Ferhatoğlu, Gelir Vergilerine İlişkin TMS-12 Kapsamında Sabit Kıymet Yenileme Fonu Uygulamasının Değerlendirilmesi. Muh.ve Denet.BAKIŞ, Eylül/2009

11-Dr.Ahmet Kavak.TMS-12 Gelir Vergileri Standardı Uygulaması ve Vergi Değeri ile Muhasebe Değeri Arasındaki Farklılıkların Analizi. VI.Muh.Uygulamaları ve Vergi Mevzuatı Sempozyumu.

12- Türkiye Muhasebe Standartları, TMSK yayını,2007

13- Prof.Dr. Y.Özerhan,Yrd.Doç.Dr. S.Yanık.TMS/TFRS-2010 

______________________________

* Finans Muhasebe Uzmanı / SMMM

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.