I- GİRİŞ

56 yıllık uzun bir geçmişe sahip 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun yerine 6102 sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu yürürlüğe girmiş olup ticaret hayatına ilişkin önemli düzenlemeler getirmiştir. Yapılan önemli düzenlemelerden bir tanesi de asgari içeriği Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenen faaliyet raporunun hazırlanması ve genel kurula sunulmasıdır. www.ozdogrular.com

Faaliyet raporuna ilişkin olarak genel çerçevesi, zorunluluğu, hazırlamak zorunda olanlar, hazırlanma zamanı ve dayanılacak finansal bilgiler konusunda aşağıdaki hususlar önemlidir:

II- FAALİYET RAPORU NEDİR?

Yeni TTK’nın 516. maddesine göre Yönetim Kurulunun yıllık faaliyet raporu, şirketin, o yıla ait faaliyetlerinin akışı ile her yönüyle finansal durumunu, doğru, eksiksiz, dolambaçsız, gerçeğe uygun ve dürüst bir şekilde yansıtır.

YTTK md. 409’a göre olağan genel kurul toplantısı her faaliyet dönemi sonundan itibaren üç ay içinde yapılır. Anılan Kanun’un 408 ve 616. maddesine göre yıllık faaliyet raporunun onaylanması genel kurulun devredilemez yetkileri arasında sayılmıştır. www.ozdogrular.com

Bu raporda finansal durum, finansal tablolara göre değerlendirilir. Raporda ayrıca, şirketin gelişmesine ve karşılaşması muhtemel risklere de açıkça işaret olunur. Bu konulara ilişkin yönetim kurulunun değerlendirmesi de raporda yer alır. Yönetim kurulunun faaliyet raporu ayrıca aşağıdaki hususları da içermelidir:

a) Faaliyet yılının sona ermesinden sonra şirkette meydana gelen ve özel önem taşıyan olaylar.

b) Şirketin araştırma ve geliştirme çalışmaları.

c) Yönetim Kurulu üyeleri ile üst düzey yöneticilere ödenen ücret, prim, ikramiye gibi mali menfaatler, ödenekler, yolculuk, konaklama ve temsil giderleri, ayni ve nakdî imkânlar, sigortalar ve benzeri teminatlar.

Yeni Türk Ticaret Kanunu’nun 514. maddesi anonim şirketlerin finansal tabloları ve yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporunun nasıl hazırlanacağı hususunu düzenlemiştir. Buna göre Yönetim Kurulu, geçmiş hesap dönemine ait, Türkiye Muhasebe Standartlarında öngörülmüş bulunan finansal tablolarını, eklerini ve yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporunu, bilanço gününü izleyen hesap döneminin ilk üç ayı içinde hazırlayıp genel kurulun kararına sunacaktır. 2012 yılı için ise Vergi Usul Kanunu’na göre hazırlanan mali tablolar esas alınacaktır. 

III- HAZIRLAMAK ZORUNLU MUDUR?

Anılan faaliyet raporunun hazırlanması ve hissedarların incelemesine hazır bulundurulması gerekir. YTTK’ nın 437. maddesine göre finansal tablolar, konsolide finansal tablolar, yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu, denetleme raporları ve yönetim kurulunun kâr dağıtım önerisi, genel kurulun toplantısından en az onbeş gün önce, şirketin merkez ve şubelerinde, pay sahiplerinin incelemesine hazır bulundurulur. Kanun’un 408 ve 616. maddesine göre yıllık faaliyet raporunun onaylanması genel kurulun devredilemez yetkileri arasında sayılmıştır. Kanun’un 409. maddesine göre olağan genel kurul toplantısı her yıl hesap döneminin kapanmasından sonraki ilk üç ay içinde yapılır. Kanun’da özellikle “yapılmalıdır” ya da “yapılabilir” yerine “yapılır” ifadesi kullanılmıştır. Bu ifade genel kurulun bu süre içinde yapılmasını öngören ve bu konuda seçimlik bir hak veya tercih sunmayan bir zarureti ifade etmektedir. www.ozdogrular.com

Genel kurul toplantılarına ilişkin usul ve esaslar “Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarının Usul ve Esasları ile Bu Toplantılarda Bulunacak Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Temsilcileri Hakkında Yönetmelik”(1)te yayımlanmıştır. Yönetmeliğin 5. maddesine göre toplantı çeşitleri olağan, olağanüstü ve imtiyazlı pay sahipleri özel kurulu toplantılarıdır. 13/1-b maddesine göre yönetim kurulunca hazırlanan yıllık faaliyet raporunun okunması ve müzakeresi gündem maddelerinden bir tanesi olup 15/1-ç maddesine göre de yönetim kurulunca hazırlanan yıllık faaliyet raporu toplantıda hazır bulundurulacak belgelerden bir tanesidir.  www.ozdogrular.com

Sonuç olarak söz konusu faaliyet raporunun hazırlanması yasal bir zorunluluktur. Bu durumda genel kurul yıllık faaliyet raporu hazırlanıp yönetim kurulunca onaylamadıkça ve genel kurulun kararına sunulmadıkça, genel kurul yapılmış sayılmayacaktır.  

IV- TEMEL ESPRİSİ NEDİR?

Yıllık faaliyet raporlarının hazırlanması YTTK md. 375’e göre “devredilemez görev ve yetkilerden” bir tanesidir. YTTK ve anılan Yönetmelikte yer alan hususlara ilaveten, önemli sayılabilecek hisse/sermaye değişikliklerinde (md. 198), bağlı ve hâkim şirket raporlarında (md. 199), yıllık faaliyet raporunun bağımsız denetimi (md. 397) önemli hususlardır. www.ozdogrular.com

Yıllık faaliyet raporları her ne kadar sadece YTTK çerçevesinde bir kanuni zorunluluk gibi görülse de firmaların kurumsal yönetim ilkelerine sahip olmak, etkin bir iç kontrol ve denetim sistemi kurmak, geleceğe ilişkin riskleri tespit etmek ve kurumsal vizyon tasarımı ve stratejik olarak firmanın orta ve uzun vadeli hedeflerini belirlemesi açısından önemli bir çalışmadır. Bu çerçevede hazırlanan tüm hedef ve bulgular asgari içeriği sağlamak zorunda olmakla birlikte ticari icaplar ve şirket politikalarına uygun görülmeyenler faaliyet raporunda yer almayabilecektir. Kanuni bir zorunluluk olan faaliyet raporu zorunluluğu şirket yönetimine çok önemli bir durum tespit raporu sunmuş olur. Benzeri bir uygulama 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile kamu idarelerinde çok daha önce yapılmış olup temel amaç paydaşların kamu kaynaklarının etkin, ekonomik ve verimli kullanmalarını temine olanak sağlayan bir yönetişim alt yapısı kurulmasına yönelik olduğu görülmektedir. Şirketler için getirilen bu zorunluluk da benzeri bir mantık ile şirketle ilgili bilgi sahibi olması gerekenlerle şirketin mevcut durum analizi, geleceğe yönelik hedefler ve vizyonuna ilişkin bilgi ve verilerin paylaşılmasını hedeflemektedir.

V- KİMLER HAZIRLAMAK ZORUNDADIR?

Faaliyet raporlarının içeriğine ilişkin olarak 28 Ağustos 2012 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “Şirketlerin Yıllık Faaliyet Raporunun Asgari İçeriğinin Belirlenmesi Hakkında Yönetmelik” geçerli olacaktır. Bu Yönetmelik 2012 yılı için dayanılacak mali tablolar anlamında geçiş hükmü öngörmekle birlikte 2012 yılına ilişkin olan faaliyet raporları dahil olmak üzere anonim, limited ve paylı komandit şirketler için yıllık faaliyet raporunun hazırlanması zorunluluğunu getirmektedir. www.ozdogrular.com

Anılan Yönetmeliğin geçici 1. maddesine göre 2012 yılı hesap dönemine ait yıllık faaliyet raporunda yer verilecek finansal bilgiler, 6762 sayılı eski Türk Ticaret Kanunu uyarıca düzenlenen mali tablolara dayandırılır.

VI- NE ZAMAN HAZIRLANMASI GEREKİR?

YTTK madde 514’te hesap döneminin ilk üç ayı denilse de “Şirketlerin Yıllık Faaliyet Raporunun Asgari İçeriğinin Belirlenmesi Hakkında Yönetmelik”te faaliyet raporlarının ilgili olduğu hesap döneminin bitimini izleyen iki ay içinde hazırlanacağı ifade edilmiştir. Buna göre 31 Aralık 2012 tarihinde kapanan yıl için faaliyet raporunun 2013 yılı Şubat ayının sonuna kadar hazırlanması gerekmektedir. Anılan faaliyet raporu şirketin yönetim organı başkanı ve üyeleri tarafından imzalanarak onaylanır. Yönetim organı üyelerinden herhangi birinin yıllık faaliyet raporunda yer alan bilgilerle ilgili farklı görüşte olması halinde, itiraz ettiği hususları gerekçeleri ile birlikte yıllık faaliyet raporunda belirtilmesi gerekir. www.ozdogrular.com

YTTK madde 407’nin 1. fıkrasına göre pay sahipleri şirket işlerine ilişkin haklarını genel kurulda kullanırlar. Şirket işlerine ilişkin en önemli hakları ise yönetime ilişkin faaliyetleri ibra etmektir. Kanun’da faaliyet raporu için üç ay içinde hazırlanma zorunluluğu getirilmişken Yönetmelikte iki aylık bir süre öngörülmesi, anılan faaliyet raporunun yönetim tarafından imzalanması ve onaylanması ve sonrasında genel kurulun bilgisine sunulması ve genel kurulun ilk üç ay içinde yapılması zorunluluğundan kaynaklanmaktadır.

VII- 2012 YILI İÇİN HANGİ DÖNEM VERİLERİ ESAS ALINMALIDIR?

Bu konuda 28 Ağustos 2012 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “Şirketlerin Yıllık Faaliyet Raporunun Asgari İçeriğinin Belirlenmesi Hakkında Yönetmeliğin” geçici 1. maddesine göre 2012 yılı hesap dönemine ait yıllık faaliyet raporunda yer verilecek finansal bilgiler, 6762 sayılı eski Türk Ticaret Kanunu uyarıca düzenlenen mali tablolara dayandırılır.

Sonuç olarak 2012 yılı için 2013 Mart ayı içinde yapılacak Olağan Genel Kurulda görüşülmek üzere 2012 yıllık faaliyet raporu hazırlanacaktır. Faaliyet raporunda yer alacak finansal bilgiler eski Türk Ticaret Kanunu uyarıca düzenlenen mali tablolara dayandırılarak hazırlanacaktır. 

Bu durumda 2012 yılı için eski YTTK uyarınca düzenlenen mali tablolara dayanan faaliyet raporunun hazırlanması ve asgari içeriğinin yukarıda anılan Yönetmelikte yer alan usul ve esaslara uygun olması gerekmektedir. Anılan faaliyet raporunun şirketin yönetim kurulu başkan ve üyeleri tarafından imzalanarak onaylanması gerekir.

VIII- HAZIRLAMAMIŞ OLMANIN YAPTIRIMI VAR MIDIR?

Anılan yıllık faaliyet raporunun hazırlanmaması, eksik hazırlanması veya asgari bilgilere yer verilmemesi durumunda YTTK’da cezai müeyyideler öngörülmüştü. 6335 sayılı Kanunla kaldırılan YTTK md. 524’te yıllık faaliyet raporları yayımlanması ve ilan edilmesi zorunlu olan bir doküman olarak tanımlanmış ve buna uyulmaması durumunda 562/6. maddeye göre iki yüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılmaktaydı. 6335 sayılı Kanun ile 524. madde kaldırıldığı için yıllık faaliyet raporunun ilan ve yayım zorunluluğu ve dolayısıyla bundan doğan ceza hükmü kaldırılmıştır.

Ancak,  6102 sayılı Kanun’un 210. maddesine göre şirketlerin Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından denetlenebileceği, 28.08.2012 tarihli Ticaret Şirketlerinin Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca Denetlenmesi Hakkında Yönetmeliğin 5/k bendine göre yıllık faaliyet raporlarının denetime konu olacağı ifade edilmiştir. Yıllık faaliyet raporu YTTK md. 82’ye göre 10 yıl boyunca muhafaza edilmesi gereken belgeler arasında da sayılmıştır. Yıllık faaliyet raporunun talep edilmesi halinde 10 iş günü içinde denetim elemanına teslim edilmesi gerekir. Uyarı üzerine istenilen belgelerin verilmemesi soruşturma ve 562/4. maddesi gereğince cezalandırılır. www.ozdogrular.com

Anılan maddeye göre bu Kanun hükümlerine göre tutulmakla veya muhafaza edilmekle yükümlü olunan defter, kayıt ve belgeler ile bunlara ilişkin bilgileri, denetime tabi tutulan gerçek veya tüzel kişiye ait olup olmadığına bakılmaksızın, 210. maddenin birinci fıkrasına göre denetime yetkili olanlarca istenmesine rağmen vermeyenler veya eksik verenler ya da bu denetim elemanlarının görevlerini yapmalarını engelleyenler, fiilleri daha ağır cezayı gerektiren başka bir suç oluşturmadığı takdirde, üçyüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılırlar. 

Şaban KÜÇÜK*

Yaklaşım

*           YMM, Director, KPMG Türkiye (Vergi Bölümü)

(1)        28.11.2012 tarih ve 28481 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.