I- GİRİŞ

6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanunu’nun(YTTK) yürürlüğe girmesine sayılı günler kala, söz konusu kanun metninde değişiklik öngören 6335 sayılı yasa 30.06.2012 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Böylece 6335 sayılı yasa ile birlikte 6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanunu 01.07.2012 tarihinde gündelik yaşamda yerini aldı.

Yeni Türk Ticaret Kanunu’nun 6335 sayılı yasa ile eklenen geçici 7 inci maddesi, şirketler ve kooperatiflerin tasfiye işlemlerini ve ticaret sicilinden kayıtlarının silinmesini hızlandırarak kolaylaştırmıştır. Tasfiye, sona erme sebebinin ortaya çıkması ile başlayan ve şirket malvarlığının paraya çevrilmesi, alacakların tahsil edilmesi ile borçların ödenmesi süreciyle devam eden, olumlu bakiye kalmışsa bunun tasfiye payı hükümlerince pay sahiplerine dağıtılarak şirket tüzel kişiliğinin sicilden silinmesi suretiyle son bulan süreçten oluşmaktadır. YTTK’nın 124. maddesinde ticaret şirketleri; kolektif, komandit, anonim, limited ve kooperatif şirketler olarak sayılmıştır. Yine aynı madde de anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirket sermaye şirketi olarak belirtilmiş ancak kanunda kooperatifler, ne şahıs şirketi nede sermaye şirketi sınıfına sokulmamıştır.

Söz konusu çalışmamızda, YTTK’da yapılan son değişiklikler kapsamında şirketler ve kooperatiflerin hızlı tasfiyesinin hangi şartlarda ve durumlarda sağlanacağına ilişkin detaylı ve açıklayıcı bilgiler verilecektir. www.ozdogrular.com

II-TASFİYE HALİNDEKİ ŞİRKETİN HUKUKİ STATÜSÜ

Ticaret şirketleri, ilgili kanunlarda yer alan herhangi bir sebeple son bulduğunda tasfiye haline girer. Tasfiye halinde olan bir şirketin tüzel kişiliği son bulmaz, tüzel kişiliğin hak ve fiil ehliyeti terkin işlemi gerçekleşene kadar devam eder. Tasfiye halindeki şirket ticaret unvanını “tasfiye halinde” ibaresi eklenmiş olarak kullanır.[1] YTKK’nın 643. maddesinde limited şirketlere ilişkin olarak, tasfiye usulü ile tasfiyede şirket organlarının yetkileri bakımından anonim şirketlere ilişkin hükümlerin uygulanacağı belirtilmiştir. Tasfiye halinde iken, organların görev ve yetkileri tasfiyenin yapılabilmesi için zorunlu olan, ancak nitelikleri gereği tasfiye memurlarınca yapılamayan işlemlere özgülenmektedir.(YTTK 535/1) www.ozdogrular.com

Tasfiye haline giren şirketin amacında değişiklik olacağından, bu amaç dışında kalan iş ve muameleler tüzel kişiliğin hukuki ehliyeti dışında kalacak ve şirketi bağlamayacaktır. Dolayısıyla da tasfiye amacı dışında kalan iş ve muamelelerin gerçekleştirilmesi halinde yapılan işlemler tüzel kişiliği değil bu işlemleri yetkisiz temsilci olarak yapanları bağlayacaktır.[2] Borçlar Kanunu’nda (BK) yetkisiz temsile ilişkin düzenlemeye yer verilmiştir. Buna göre bir kimse yetkisi olmadığı halde temsilci olarak bir hukuki işlem yaparsa, bu işlem ancak onadığı taktirde temsil olunanı bağlar. Temsil olunanın açık veya örtülü olarak hukuki işlemi onamaması halinde, bu işlemin geçersiz olmasından doğan zararın giderilmesi yetkisiz temsilciden istenebilir.(BK. 46,47)

III- HIZLI TASFİYE ŞARTLARI NELERDİR?

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı verilerine göre 2012 yılı sonu itibariyle; fiilen hayatta olmayan 210 bini gayri faal veya münfesih sermaye şirketi ve 40 bini kooperatif olmak üzere yaklaşık 250 bin işletme bulunmaktadır.[3] Mevzuatımıza giren YTTK ile fiilen yaşamayan bu şirketlerin tasfiye edilebilmesine ve kayıtlarının sicilden silinmesine kolaylık sağlanmasına yönelik şartlara aşağıda değinilmiştir.

Buna göre YTTK’nın yürürlüğe girdiği tarihten 01.07.2014 tarihine kadar aşağıdaki halleri tespit edilen ya da bildirilen şirketler ile kooperatiflerin tasfiyeleri ve ticaret sicilinden kayıtlarının silinmesi, ilgili kanunlardaki tasfiye usulüne uyulmaksızın bu hükümler çerçevesinde yapılacaktır:

a- Sermayelerini 31.12.1998 tarihine kadar 5.000 TL’ye çıkarmayan anonim şirketler ile 500 TL’ye çıkarmayan limited şirketler.

b- YTTK’nın yürürlük tarihinden önce veya yürürlük tarihinden itibaren iki yıl içinde münfesih olan anonim ve limited şirketler.

c- Kooperatifler Kanunu hükümlerine göre herhangi bir nedenle dağılmış olan kooperatifler.

ç- Sebebi ne olursa olsun aralıksız son 5 yıla ait olağan genel kurul toplantıları yapılamayan anonim şirketler ile kooperatifler. www.ozdogrular.com

d- YTTK’nın yürürlüğe girdiği tarihten önce tasfiye işlemlerine başlanılmış ancak genel kurulun toplanamaması nedeniyle ara bilançoları ve son kati bilançosu genel kurula tevdi edilemediği için ticaret sicilinden terkin işlemi yapılamayan şirket ve kooperatifler.

e- Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nca hazırlanan münfesih olmasına veya sayılmasına rağmen tasfiye edilmemiş anonim ve limited şirketler ile kooperatiflerin tasfiyelerine ve ticaret kayıtlarının silinmesine ilişkin Tebliğ’de[4] yer alan hükme göre; Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu’nun 10. ve 32. maddelerine göre adreslerinin ve durumlarının tespit edilememesi nedeniyle ilgili odadaki üyelikleri askıya alınan ve oda yönetim kurulu kararını takip eden yılbaşından itibaren 2 yıl sonunda oda kaydı silinerek, sicil kaydı silinmek üzere ticaret sicil müdürlüklerine bildirilen şirketler ve kooperatifler.

Yukarıda maddeler halinde belirtilen hükümler kapsamındaki şirket ve kooperatifler; ilgili ticaret sicili müdürlüğünce resen tespit edilebileceği gibi herhangi bir kişi, kurum ya da kuruluş tarafından kanıtlarıyla birlikte yapılacak bildirimleri de kapsayacak şekilde, ticaret sicili kayıtları üzerinden yapılacak incelemeyle de tespit edilebilir. Davacı veya davalı sıfatıyla devam eden davaları bulunan şirket veya kooperatiflere hızlı tasfiyeye ilişkin hükümler uygulanmamaktadır. Dolayısıyla hızlı tasfiye için gerekli şartların oluşması durumunda ticaret sicili müdürlüklerine bildirimde bulunanların şirket veya kooperatifin davalı veya davacı sıfatıyla devam eden davalarının bulunmadığına ilişkin yazılı beyanın da ticaret sicili müdürlüğüne verilmesi gerekmektedir.

IV- HIZLI TASFİYE SÜRECİNİN İŞLEYİŞİ

A- TİCAET SİCİL MÜDÜRLÜĞÜNCE YAPILACAK İHTAR VE İLAN

Ticaret sicili müdürlüklerince, resen veya bildirimler üzerine tespit edilen şirket veya kooperatiflerin sicilde kayıtlı son adresleri ile sicil kayıtlarına göre şirket veya kooperatifi temsil ve ilzama yetkilendirilmiş kişilere ihtar yollanır. Bu ihtar sermayelerini 31.12.1998 tarihine kadar 5.000 TL’ye çıkarmayarak münfesih olan anonim şirketlerin ayrıca en son tescil edilmiş denetçisine de gönderilir.

Ticaret sicil müdürlüklerince;

- Sermayelerini artırmayarak münfesih olan şirketler için yapılacak ihtarda; tebliğ tarihinden itibaren 2 ay içinde tasfiye memurunun bildirilmesi, aksi takdirde ticaret sicili kayıtlarından unvanının silineceği, şirkete ait malvarlığının unvana ilişkin kaydın silindiği tarihten itibaren 10 yıl sonra Hazineye intikal ettirileceği ve bunun kesin olduğu açıkça yazılır. www.ozdogrular.com

- Sermayelerini artırmayarak münfesih olan şirketler dışındaki yukarıda maddeler halinde belirtilen şirketler ile kooperatiflere yapılacak ihtarda; tebliğ tarihinden itibaren 2 ay içinde münfesih olma sebepleri de gösterilerek bu sebepleri ortadan kaldıran işlemlerin yapılıp ispat edici belgelerin ticaret sicili müdürlüğüne verilmesi ya da tasfiye memurunun ticaret sicil müdürlüğüne bildirilmesi gerektiği, bildirimde bulunulmaması halinde ise bu sürenin sonunda ticaret sicili kayıtlarından unvanının silineceği, şirket/kooperatife ait malvarlığının unvana ilişkin kaydın silindiği tarihten itibaren 10 yıl sonra Hazineye intikal edeceği ve bunun kesin olduğu yazılır.

- Yapılacak ihtarlarda şirket ya da kooperatifin davalı veya davacı sıfatıyla devam eden davalarının bulunup bulunmadığının yazılı şekilde beyan edilmesi de istenir.

Yapılacak ihtar, ilan edilmek üzere ticaret sicili müdürlüğünce Türkiye ticaret sicili gazetesi müdürlüğüne aynı gün gönderilir. İhtar; ilgilisine ulaştığı durumlarda tebliğ tarihi itibariyle, ulaşmadığı durumlarda ise ihtarın sicil gazetesinde yayımlandığı tarihten itibaren 30. günün akşamı itibarıyla, tebligat kanunu hükümlerine göre yapılmış tebligat yerine geçer. Sicil gazetesinde yapılan ilan bildirici niteliğe sahip olarak ilgili odanın internet sitesinde aynen yayımlanır. İlgili odanın internet sitesinin bulunmaması durumunda ilan TOBB’un internet sitesinde yayımlanır.

B- TASFİYE MEMURUNUN BİLDİRİLMESİ VE TESCİLİ

Tasfiye memurunun bildirimi, ortaklardan herhangi biri veya ticaret siciline kayıtlı en son yetkilileri tarafından yapılabilir. Ayrıca bu bildirim, sermayelerini artırmayan anonim ile ortak sayısı yirmiyi aşan limited şirketlerin denetçileri tarafından da yapılabilir. Tasfiye memuru olarak, ortaklardan herhangi biri, ticaret siciline kayıtlı en son yetkilileri ya da bunların belirleyecekleri üçüncü şahıslar bildirilebilir. Pay sahibi olmayan denetçiler, sadece şirket ortaklarını veya yetkililerini tasfiye memuru olarak bildirebilir. Tasfiye memurunu bildirmeye yetkili olanların kendileri dışında başka birini tasfiye memuru olarak bildirmeleri halinde, bu kişilerin görevi kabul ettiklerine dair beyanın söz konusu bildirime eklenmesi gerekmektedir. Tasfiye memuru olarak üçüncü şahısların bildirilebilmesi için ortakların veya yöneticilerin hiçbirinin tasfiye memuru olarak bildirilmemesi şarttır. Ortaklar veya yöneticiler ile birlikte üçüncü şahısların bildirilmesi halinde, üçüncü şahıslar tasfiye memuru olarak bildirilmiş sayılmazlar. Farklı ortakların veya yöneticilerin ayrı ayrı ya da birlikte tasfiye memuru olarak bildirilmeleri halinde ise bunların tamamı tasfiye memuru olarak bildirilmiş sayılır. www.ozdogrular.com

Tasfiye memuru olarak bildirilen ortakların veya yöneticilerin tamamı tasfiye memuru olarak tescil edilir. Ortaklardan veya yöneticilerden en az birinin tasfiye memuru olarak bildirilmesi halinde üçüncü bir şahıs tasfiye memuru olarak bildirilse dahi üçüncü şahıs tasfiye memuru olarak tescil edilmez. Tasfiye memuru olarak yalnızca üçüncü bir şahsın bildirilmesi halinde bu kişi tasfiye memuru olarak tescil edilebilecektir. İlgililerce 2 ay içinde tasfiye memurunun bildirilmesi halinde tasfiye memuru ve tasfiye adresi ticaret sicili müdürlüğü tarafından tescil ve sicil gazetesinde ve ilgili odanın internet sitesinde ilan edilir. Bu ilanda;

- Şirket veya kooperatifin alacaklıları, alacaklarını kanıtlarıyla birlikte ilan tarihinden itibaren 2 ay içinde alacaklarını tasfiye memurlarına kanıtlarıyla birlikte bildirmeye davet edilir.

- Anonim şirketler ile kooperatiflerin yönetim kurulu üyeleri ve denetçilerine, limited şirketlerde ise müdürlerine; ilan tarihinden itibaren 1 ay içinde şirket veya kooperatifin mevcut malvarlığı ile alacak ve borçlarını gösterir listenin tasfiye memuruna verilmesi gerektiği ihtar edilir.

C- TASFİYE MEMURUNCA YAPILACAK İŞLEMLER

Tasfiye memurları, alacaklıların alacaklarını bildirmeleri için öngörülen 2 aylık sürenin sonunda, şirket veya kooperatifin durumunu gösterir bir bilanço hazırlarlar. Bu bilançoya göre şirket veya kooperatifin varlığının borçlarından fazla olması halinde, tasfiye memuru tasfiyeyi 6 ay içinde sonuçlandırır. Tasfiye süresi 6 ayı aşmamak üzere tasfiye memurunun başvurması halinde Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nca bir defaya mahsus olmak üzere uzatılabilir. Şirket veya kooperatif borçları ödendikten sonra kalan mal mevcudu ortakların payları oranında ortaklara dağıtılır. Söz konusu bilançoda varlıklar borçları karşılamıyorsa diğer bir deyişle borçların varlıklardan fazla olması durumunda tasfiye memuru durumu alacaklılara bildirir. Bu bildirimde şirket veya kooperatifin iflasına karar verilmesi için mahkemeye başvurulması istenir. Ayrıca bu ihtarda; bildirim tarihinden itibaren 3 ay içinde şirket veya kooperatifin iflası için mahkemeye müracaat edildiğinin tasfiye memuruna bildirilmemesi halinde unvanın sicilden silineceği belirtilir. Alacaklıların mahkemeye başvurusu üzerine iflas kararı verilir ve tasfiye İcra ve İflas Kanunu hükümlerine göre yapılır. www.ozdogrular.com

D- TASFİYENİN SONA ERMESİ

Tasfiye işlemleri tamamlandıktan sonra tasfiye memurunca hazırlanacak son ve kesin bilançonun sicil müdürlüğüne verilmesi ile tasfiye sona ermiş kabul edilir ve unvan sicilden silinerek ilan edilir. İflasına karar verilen şirket veya kooperatifin ise iflas işlemlerinin tamamlandığının bildirilmesi üzerine unvan sicilden silinir ve bu durum ilan edilir. www.ozdogrular.com

Tasfiye memurlarına şirket veya kooperatifin mevcut malvarlığı ile alacak ve borçlarını gösterir listenin verilmemesi yahut tasfiye memurunun bu bilgi ve belgelere ulaşamaması halinde durum sicil müdürlüğüne bildirilerek başka bir işleme gerek kalmaksızın unvan sicilden silinir ve ilan edilir. 01.07.2012 tarihinden önce tasfiye işlemlerine başlanmış şirket veya kooperatiflerin genel kurullarının, kanunun öngördüğü üzere toplantıya çağrılmış olmasına rağmen iki defa üst üste toplanamaması ve bu durumun ispatlanması şartıyla, tasfiye memuru tarafından son ve kesin bilançonun sicil müdürlüğüne verilmesi ile tasfiye sona ermiş kabul edilir ve unvan sicilden silinerek ilan edilir. Yapılan ihtar ve uyarılara rağmen süresi içinde cevap vermeyen veya tasfiye memurunu bildirmeyen yahut durumunu kanuna uygun hale getirmeyen veya faaliyette bulunduğunu adres ve kanıtlarıyla birlikte bildirmeyen şirket veya kooperatiflerin unvanı ticaret sicilinden resen silinir ve ilan edilir.

E- HIZLI TASFİYEDE ÖNE ÇIKANLAR

Tasfiye memurunun ihtarına rağmen süresi içinde şirket veya kooperatifin iflası için mahkemeye müracaat edildiğinin bildirilmemesi, şirket veya kooperatifin mevcut malvarlığı ile alacak ve borçlarını gösterir listenin tasfiye memuruna verilmemesi yahut bu belgelere tasfiye memurunun erişememesi ve yapılan ihtarlara süresi içinde yanıt verilmemesi, tasfiye memurunun bildirilmemesi, durumun kanuna uygun hale getirilmemesi veya faaliyette bulunulan adresin kanıtlarıyla birlikte bildirmemesi hallerinde ticaret sicilinden unvanları silinecek şirket veya kooperatiflerin borçları unvanların silinmesine engel teşkil etmemektedir. Ancak, ticaret sicilinden kaydı silinen anonim şirketler ve kooperatiflerin kanuni temsilcileri ile limited şirket ortaklarının, silinme tarihinden önceki kamu borçlarından doğan sorumlulukları 6183 sayılı amme alacaklarının tahsil usulü hakkındaki kanun hükümlerince devam edecektir. 6102 sayılı YTTK’nın hızlı tasfiyeyi düzenleyen maddesi kapsamında yapılacak tescil ve kayıt silme işlemleri her türlü harçtan, bu işlemler için düzenlenecek kağıtlar damga vergisinden müstesnadır. Bu madde kapsamında sicil gazetesinde yayımlanacak olan ilanlardan ücret alınmayacaktır. www.ozdogrular.com

Ayrıca düzenlenen madde kapsamında tasfiye edilmeksizin unvanı silinen şirket veya kooperatiflerin ortaya çıkabilecek malvarlığı, kaydın silindiği tarihten itibaren 10 yıl sonra Hazineye aktarılır. Hazine ise şirket veya kooperatifin borçlarından sorumlu tutulmayacaktır. www.ozdogrular.com

Kaydı silinen şirket veya kooperatifin alacaklıları ile hukuki menfaatleri bulunanlar haklı sebeplere dayanarak silinme tarihinden itibaren 5 yıl içinde mahkemeye başvurarak şirket veya kooperatifin ihyasını isteyebilecektir.

Öte yandan 6102 sayılı YTTK’nın yürürlüğe girdiği tarihten bu yana tasfiye olan şirket ve kooperatif sayılarına aşağıdaki tabloda yer verilmiştir.

Kaynak: TOBB Kurulan ve Kapanan Şirket İstatistikleri Haber Bülteni

V- SONUÇ

Günümüzde fiilen ticari hayatta olmayan ancak, çeşitli ekonomik ya da başka nedenlerle tasfiye sürecine girememiş olması nedeniyle ticaret sicili kayıtlarından terkini yapılamamış birçok şirket ve kooperatif bulunmaktadır. Bu durum göz önüne alınarak, YTTK ile kanunda belirtilen özel hallerdeki şirket ve kooperatiflerin ilgili kanunlardaki tasfiye usulüne bakılmaksızın tasfiyelerine ve sicilden kayıtlarının silinmesine kolaylık getirilmiştir. İlgili düzenleme ile tasfiye memurunun sicil müdürlüklerine bildirilmemesi halinde dahi unvanın sicilden silinmesine imkan tanınmıştır. Ticaret sicili müdürlüklerince yahut bildirim üzerine tasfiye sürecinin işleyecek olması konunun önemli bir boyutunu oluşturmaktadır. Ayrıca tasfiye memurlarınca tasfiyenin sona erdirilmesi için 6 aylık sürenin belirlenmesi ve ilgili madde kapsamında yapılacak işlemlerin harç ve damga vergisinden hariç tutulması getirilen diğer yeniliklerdir. YTTK’nın yürürlüğe girmesinden itibaren tasfiye olan şirket ve kooperatiflerin durumunu yansıtan yukarıdaki tablodan görüldüğü üzere konunun öneminin anlaşılamadığı kanaatini taşımaktayız. Oysaki fiilen varolmayan şirketler YTTK’nın sağladığı ayrıcalıklardan faydalanmalı ve 01.07.2014 tarihine kadar gösterilen kolaylığı değerlendirmelidirler.

Serbay MORAY*

E-Yaklaşım

*             Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Müfettişi

[1]          Sami KARAHAN, Şirketler Hukuku, Konya, Aralık 2012

[2]          Hasan PULAŞLI, Yeni Şirketler Hukuku, Genel Esaslar, Ankara, 2012

[3]          http://www.gumrukticaret.gov.tr/icerik/703/2479/munfesih-olmasina-veya-sayilmasina-ragmen-tasfiye-edilmemis-anon.html, Erişim: 23.01.2013

[4]          30.12.2012 tarih ve 28513 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.