Çalışamayacak derecede yaşlı ve yoksul durumda olan bu kişilere verilen sosyal güvenlik hizmeti aynı zamanda ülkenin ne derece sosyal refah devleti olabildiklerinin de önemli bir göstergesidir. Ülkemizde bu konudaki ilk ciddi adım, 1976 yılında atılmış ve kimsesiz, 65 yaşını doldurmuş Türk vatandaşlarına yardım eli uzatılmıştır. Başbakanımızın özürlülere yönelik hassasiyeti nedeniyle özürlü vatandaşlarımız da 65 yaş aylığı kapsamına alınmıştır.

65 yaş aylığı alınmasına yönelik uygulama usul ve esaslarına ilişkin daha önce çok sayıda yönetmelik değişikliği olmuş ve son olarak Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından 25 Ocak 2013 tarihinde yeni bir yönetmelik yayımlanmıştır. Yönetmelik hükümlerine göre;

-65 yaşını tamamlamış muhtaç yaşlılar,

-Tüm vücut fonksiyonlarını %40 ile %69 arasında kaybeden özürlülerle tüm vücut fonksiyonlarını %70 veya üzerinde kaybeden ve başkasının yardımı olmaksızın hayatını devam ettiremeyecek derecede özürlü olanlar,

-Kanunen bakmakla yükümlü olduğu ve fiilen bakımını gerçekleştirdiği 18 yaşını tamamlamamış %40 ve üzerinde özürlü yakını bulunanlara 2022 sayılı Kanun kapsamında aylık bağlanmakta ve sağlık yardımı sunulmaktadır. Belirtelim ki; 2022 sayılı Kanun kapsamında yardım yapılanlar gelirleri ve konumları itibariyle toplum içinde en fazla korunmaya ihtiyaç duyan vatandaşlardır.

MUHTAÇ OLMAYAN ALAMAZ

2022 sayılı Kanunda belirtilen gösterge rakamının devlet memurlarının aylıklarına uygulanan katsayı ile çarpılması ile bulunacak tutardan daha az geliri olanlar 2022 sayılı Kanunun uygulanmasında muhtaç sayılır. Buna göre, 1 Ocak 2013 tarihi itibariyle 1620 olarak belirlenen gösterge rakamının, memur maaşlarına uygulanan katsayı ile çarpımında bulunacak miktarda yani 1.620x0,073837=119,62 TL aylık ortalama geliri bulunanlar muhtaç sayılmazlar ve kendilerine aylık bağlanmaz. Başka bir ifadeyle aylık geliri 119,62 TL’den daha fazla olanlar 2022 sayılı Kanuna göre muhtaç sayılmadığından 65 yaş aylığı alma hakları doğmaz. 

Daha önceki uygulamalarda muhtaçlığın belirlenmesinde objektif kriterler yokken yeni yayımlanan yönetmelikte muhtaçlığın puanlama formülü ile belirleneceği hüküm altına alınmıştır.  Ancak yönetmelikte puanlama formülü uygulamasına geçilmesi öngörülmekle birlikte puanlama formülünün ne şekilde uygulanacağına açıklık getirilmemiş bunun yerine puanlama formülü uygulamasına geçinceye kadar muhtaçlığın, gelir, servet ve harcamalar esas alınarak hesaplanacağı belirtilmiştir.

MUHTAÇLIĞIN TESPİTİ

Muhtaçlığın tespiti hanenin gelir ve gider durumu araştırılarak yapılmaktadır. Hanenin gelir durumu;

*Tespit/beyan edilen aylık net maaş, ücret, nafaka, yevmiye ve diğer gelirlerin yıllık tutarının aylık ortalaması,

*Hanenin; mülkiyeti hane bireylerinden birine ait olan ikamet ettiği konutu ile mülkiyeti başka birine ait olmakla birlikte kira ödemediği konutu için konutun (takdir edilen/ beyan edilen) rayiç bedelinin 240’ta biri,

*Hanenin ikamet ettiği konut haricinde diğer konutları için (takdir edilen/beyan edilen) rayiç bedelinin 240’ta biri ve (takdir edilen/beyan edilen) kira getirisinin toplamı,

*İkamet edilen konut haricindeki konut için kira geliri elde edilmiyorsa veya kira geliri beyan edilmiyorsa konutun rayiç bedelinin 120’de biri,

*Dükkânlar için rayiç bedelin 240’ta biri ve (takdir edilen/beyan edilen) kira getirisinin toplamı,

*Dükkân için kira geliri elde edilmiyorsa veya kira geliri beyan edilmiyorsa dükkânın rayiç bedelinin 120’de biri,

*Hanenin arazi, tarla ve benzeri için rayiç bedelin 240’ta biri ve (takdir edilen/beyan edilen) aylık (zirai/ticari/kira ve benzerleri) getirisinin toplamı,

*Hanenin binek aracı için aracın kasko/rayiç bedelinin 120’de biri,

*Hanenin ticari/zirai amaçlı aracı için aracın kasko bedelinin 120’de biri, kasko bedelinin belirlenememesi halinde ise rayiç bedelinin 120’de biri ile bu araçların (takdir/ beyan edilen) aylık (zirai/ticari/kira ve benzerleri) getirisinin toplamı,

*Hanenin büyük ve küçükbaş hayvanları için il/ilçe gıda tarım ve hayvancılık müdürlüklerinden temin edilen yıllık getiri miktarının aylık tutarı,

*Hanenin tespit/beyan edilen banka mevduatları için aylık faiz getirisinin iki katı tutar,

*Evde bakım ödemeleri ve 2022 sayılı Kanun kapsamında bağlanan aylıklar hariç olmak üzere sürekli ve düzenli olarak alınan şartlı eğitim yardımı, şartlı sağlık yardımı, eşi vefat etmiş kadınlara yönelik yardım, burs, harçlık gibi nakdî sosyal yardımların aylık ortalaması,

*Aynı hanede ikamet etmemesine rağmen nafaka yükümlüleri tarafından sağlanan destek tutarı,

*Tarımsal destek geliri tutarı,

*Uzun vadeli sigorta kolları açısından zorunlu olarak sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışanların gelirleri,

*Diğer gelirlerin toplamının aylık ortalaması, dikkate alınarak yapılacak hesaplama ile belirlenir. Hanenin gelir durumuna ilişkin yukarıda yer alan taşınır ve taşınmazların tespit edilen rayiç bedellerine ilişkin değerlendirmeyi Kaymakamlıklardaki Vakfın Mütevelli Heyeti yapar. 

HAYIR İÇİN TAHSİS EDİLEN EV(!)

Burada, mülkiyeti başka birine ait olmakla birlikte kira ödemediği konutu için konutun rayiç bedelinin 240’ta birinin gelir olarak esas alınmasının hatalı olduğunu belirtmek istiyorum.  65 yaş üzerinde olan, bakacak kimsesi bulunmayan bir karı ve koca’ya hayırsever bir vatandaş tarafından rayiç bedeli 60,000 TL olan bir evin bedelsiz olarak kullanıma açıldığını varsayalım. Bu durumda 60,000 TL’nin 240’ta biri olan 250,00 TL gelir olarak kabul edileceğinden, başka hiçbir geliri olmayan 65 yaş üzerindeki bu karı ve koca için 125,00’er TL kişi başına düşen gelir hesaplanacak, hesaplanan 125,00 TL, 65 yaş aylığı için  aranan 119,62 TL’nin üzerinde olduğundan bu karı-kocaya siz muhtaç değilsiniz denilecek ve 65 yaş aylığı bağlanmayacaktır. Lütfi Köksal

http://www.tg.com.tr/makaledetay.aspx?id=569073#.UVf89jfcCxU

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.