ŞÜPHELİ ALACAKLAR KARŞILIĞI

Şüpheli alacaklar karşılığı 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 323. maddesi ile hüküm altına alınmıştır. İlgili kanun maddesi uyarınca, ticari ve zirai kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olmak şartıyla;

1- Dava veya icra safhasında bulunan alacaklar;

2- Yapılan protestoya veya yazı ile bir defadan fazla istenilmesine rağmen borçlu tarafından ödenmemiş bulunan dava ve icra takibine değmeyecek derecede küçük alacaklar

şüpheli alacak sayılacaktır.

Yukarıda yazılı şüpheli alacaklar için değerleme gününün tasarruf değerine göre pasifte karşılık ayrılabilecektir. Bu karşılığın hangi alacaklara ait olduğu karşılık hesabında gösterilecektir. Teminatlı alacaklarda bu karşılık teminattan geri kalan miktara inhisar edecektir. Şüpheli alacakların sonradan tahsil edilen miktarları tahsil edildikleri dönemde kâr/zarar hesabına intikal ettirilecektir.

İFLASIN ERTELENMESİ NEDENİYLE ŞÜPHELİ HALE GELEN TİCARİ ALACAĞIN VERGİSEL SONUÇLARI

A- ÖNCELİKLE İFLASIN ERTELENMESİ DURUMUNDA TİCARİ ALACAK ŞÜPHELİ HALE GELMEKTE MİDİR?

Bu hususun netleştirilmesi gerekmektedir. Bu konuda gelir idaresi görüşünü özelge bazlı olarak bildirmiştir(2). Yapılan açıklamalar, görüşler ve yukarıda yer alan Yeni TTK, İcra ve İflas Kanunu ve Vergi Usul Kanunu dikkate alındığında,  213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun düzenlemedeki amacı alacağın şüpheli hale geldiğinin ispatı olduğuna göre; alacaklının yasal haklarını sınırlayarak alacağının temini için başvuracağı icra takibini engelleyen İcra İflas Kanunu’nun 179/b maddesi de şartın yerine getirildiğinin ispatı bakımından yeterli olacaktır.

Yukarıda yapılan açıklamalara göre; pasifleri aktiflerinden fazla olan, diğer bir deyişle borca batık olan bir işletmenin belli koşullarla geçici olarak iflasına karar verilmesini önlemek, varlığını ve faaliyetini sürdürmesini sağlamak amacıyla şirketi idare veya temsille görevlendirilmiş olanlar ya da alacaklılar tarafından iyileştirme projesi hazırlanıp mahkemeye ibrazı ve mahkemenin de bu projeyi inandırıcı bulması halinde iflasın ertelenmesi söz konusu olmakta, bu kararın verilmesi firmadan alacağı olanların alacaklarını tahsil etme imkânını ortadan kaldırmamakta, salt icra takipleri engellenmektedir. İcra ve İflas Kanunu uyarınca iflasın ertelenmesi uygulamasında icra takipleri ertelenmekte olup, erteleme kararı dava açsın açmasın tüm alacaklılar bakımından sonuç doğuracağından alacaklıların dava açmalarına ve icra takibi yapmalarına gerek olmayacaktır. Başka bir ifade ile alacaklar şüpheli hale gelmektedir. www.ozdogrular.com

B- BU ŞÜPHELİ ALACAKLARIN VERGİSEL SONUÇLARI NE OLACAKTIR?

Gerek alacaklı olunan şirket hakkında “iflasın ertelenmesi” kararının verilmesi ile iflasa ilişkin şartların varlığının tamamen ortadan kalktığından söz edilemeyecek olması, gerekse iflası ertelenen borçlu şirketin takibi İcra ve İflas Kanunu hükmü uyarınca engellendiği hususları birlikte değerlendirildiğinde iflası ertelenen şirketten tahsil edilemeyen ve kanunen takibine de imkân olmayan alacaklar için mahkemece iflasın ertelenmesine ilişkin kararın verildiği hesap döneminde şüpheli alacak karşılığı ayrılması  mümkün bulunmaktadır. Ancak, iflası ertelenen borçlu şirketin daha sonra iflas veya iflastan kurtulma halleri söz konusu olur ise, ayrılan şüpheli alacakların sonradan tahsil edilen miktarlarının tahsil edildikleri dönemde kâr / zarar hesabına intikal ettirilecektir.www.ozdogrular.com

C- ÖRNEK UYGULAMA

(A) işletmesi (B) işletmesinden olan 354.000 TL tutarında (KDV dahil) mal satmış ve bunun için senet almıştır (8 Mart 2013). Bu senetler 2013 takvim yılı içerisinde ödenmesi gerekirken, borçlu (B) işletmesi tarafından ödenmemiştir. Bu süreçte (A) işletmesi resmi bir takip başlatmadan B işletmesi adına mahkemeden iflas erteleme kararı alınmıştır (25 Kasım 2013).

Borçlu B işletmesi 2014 takvim yılında işlerini toparlamış ve alacaklı (A) işletmesinin borçlarına istinaden 354.000 TL ödeme yapmış ve borcunu kapatmıştır (11 Mart 2014).

8 Mart 2013-senet ile yapılan satış işleminin kaydı:

İlgili özelgelerde yapılan açıklamalar da dikkate alındığında, alacaklı (A) işletmesi, iflas erteleme kararına istinaden işlemlerini şu şekilde yapacaktır: Alacağın şüpheli hale geldiğinin ispatı olduğuna göre; alacaklının yasal haklarını sınırlayarak alacağının temini için başvuracağı icra takibini engelleyen İcra ve İflas Kanunu’nun 179/b maddesi de şartın yerine getirildiğinin ispatı bakımından yeterli olacaktır. Yukarıda yapılan açıklamalara göre; pasifleri aktiflerinden fazla olan, diğer bir deyişle borca batık olan bir işletmenin belli koşullarla geçici olarak iflasına karar verilmesini önlemek, varlığını ve faaliyetini sürdürmesini sağlamak amacıyla şirketi idare veya temsille görevlendirilmiş olanlar ya da alacaklılar tarafından iyileştirme projesi hazırlanıp mahkemeye ibrazı ve mahkemenin de bu projeyi inandırıcı bulması halinde iflasın ertelenmesi söz konusu olmakta, bu kararın verilmesi firmadan alacağı olanların alacaklarını tahsil etme imkânını ortadan kaldırmamakta, salt icra takipleri engellenmektedir. İcra ve İflas Kanunu uyarınca iflasın ertelenmesi uygulamasında icra takipleri ertelenmekte olup, erteleme kararı dava açsın açmasın tüm alacaklılar bakımından sonuç doğuracağından alacaklıların dava açmalarına ve icra takibi yapmalarına gerek yoktur. Bu sebeple, gerek alacaklı olunan şirket hakkında “iflasın ertelenmesi” kararının verilmesi ile iflasa ilişkin şartların varlığının tamamen ortadan kalktığından söz edilemeyecek olması, gerekse iflası ertelenen borçlu şirketin takibi İcra ve İflas Kanunu hükmü uyarınca engellendiği hususları birlikte değerlendirildiğinde iflası ertelenen şirketten tahsil edilemeyen ve kanunen takibine de imkân olmayan alacaklar için mahkemece iflasın ertelenmesine ilişkin kararın verildiği hesap döneminde şüpheli alacak karşılığı ayrılması  mümkün olacaktır. Ancak, iflası ertelenen borçlu şirketin daha sonra iflas veya iflastan kurtulma halleri söz konusu olur ise, ayrılan şüpheli alacakların sonradan tahsil edilen miktarlarının tahsil edildikleri dönemde kâr/zarar hesabına intikal ettirilecektir.

Alacak senetlerinin, iflasın ertelenme kararına istinaden, 2013 yılında şüpheli hale gelmesi:

Şüpheli hale gelen Alacak senetleri için karşılık ayrılması (2013 hesap dönemi):

11 Mart 2014 hesabın kapatılması, bankadan yapılan tahsilat:

Bankadan yapılan tahsilatın 2014 hesap döneminde sonuç hesaplarına intikali:

DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR

1- İflasın ertelenmesi kararına istinaden tüm alacaklar için tüm takipler durmaktadır. Devam eden takipler de durmaktadır. Dolayısıyla bu süreçte mahkemenin iflas ertelemesine ilişkin kararını takip edip, bu karara istinaden Vergi Usul Kanunu açısından “Karşılık” ayrılabilecektir.www.ozdogrular.com

2- Şüpheli ticari alacaklar karşılığı, mahkeme kararının alındığı hesap döneminde ayrılacaktır.

3- Alıcılar bu müessesede herhangi bir takip yoluyla alacaklarını takip edemedikleri, haklarını arayamadıkları için tüm zamanaşımı süreleri de bu iflasın erteleme kararı ile durmaktadır. Dolayısıyla hak sahipleri bu zamanaşımı sürelerinin takibini yapıp, ilgili zamanaşımı süreleri içerisinde haklarını arama cihetine gidebilecektir.

4- İflasın ertelenmesi kararı süreci;

a- Borçlu işletmenin tekrar sağlıklı hale gelmesiyle sonuçlanabilir ki, bu müesseseden arzulanan budur.

b- İşler kötü gidebilir ve işletmenin iflası istenebilir.

c- İşletme konkordato sürecine de girebilir. Bu süreçlerin takibi yapılıp bu süreçlere göre yasal prosedürlerin takip edilmesi gerekmektedir.

Mehmet KALKINOĞLU/ Vergi Başmüfettişi (E. Baş Hesap Uzmanı)

Yaklaşım / Nisan 2013 / Sayı: 244

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.