Özetle aynı sigortalılık hali için birden fazla işte çalışılması nedeniyle bildirilen primlerin toplamının SPEK üst sınırını aşması ve sigortalının da talep etmesi halinde hissesi oranında iade edilebilmektedir. Birden fazla işveren tarafından sigortalı bildirilen ve SPEK üst sınırını aşan primlerin iadesi Kurum tarafından çıkarılan genelge esaslarına göre yapılmaktadır(2). Bu esaslar şunlardır. Kurumca re’sen prim iadesi yapılmamaktadır. Sigortalı tarafından mutlaka yazılı müracaat yapılması gerekir. Müracaat bir dilekçe ile işyerinin bağlı bulunduğu sosyal güvenlik merkezine, işyerlerinin farklı merkezlerde olması durumunda ise bu merkezlerden herhangi birine yapılmalıdır. İşlemlerin daha hızlı sonuçlanabilmesi için dilekçede iade talep edilen aylar ve işyerlerinin belirtilmesi faydalı olacaktır. Prim iadesi en yüksek primin ödendiği işyerinden yapılmaktadır. Prim iadesi talebinin işçi tarafından yapılmış olması gerekir. SPEK üst sınırını aşan primlerden dolayı işverene prim iadesi söz konusu değildir. Prim iadesinin yapılabilmesi için, iadesi talep edilen primlerin tamamının işveren tarafından Kurum’a ödenmiş olması gerekir. Ödenmemiş olan primlerden dolayı prim iadesi yapılamaz. SPEK üst sınırını aşan ve iadesi talep edilen primlerin yasal süresi dışında gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte ödenmiş olması halinde, gecikme cezası ve gecikme zammının sigortalıya veya işverene iadesi mümkün değildir. Prim iadesi talebi on yıllık zaman aşımı süresine tabidir. Primlerin tahsili tarihinden itibaren sigortalı tarafından on yıl içinde talep edilmesi durumunda prim iadesi işlemi yapılır. Örneğin; 2002 yılına ait primler için 10 yıllık süre geçtiği için iade yapılmaz.Primlerin İadesi; 5510 sayılı Kanun’un 82. maddesinde “…sigortalının talebi üzerine en geç talep tarihini takip eden ay içinde hissesi oranında sigortalıya defaten geri ödenir…” denildiğinden prim iadesi en geç sigortalının talep tarihinden sonraki ay içinde yapılması gerekir. İade edilen primler için ayrıca gecikme cezası ve gecikme zammı ile faiz ödenmez.İşsizlik sigortası primi iade edilebilir mi; 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun(3) 46. maddesi hükmü gereği, işsizlik sigortası primi 5510 sayılı Kanun’un 4/a kapsamında sigortalı olan ve Kanun’un geçici 20. maddesinde açıklanan sandıklara tabi sigortalılardan kesilir. 4447 sayılı Kanun’un 49. maddesinde “İşsizlik sigortasının gerektirdiği ödemeleri, hizmet ve yönetim giderlerini karşılamak üzere, bu Kanun’un 46. maddesi kapsamına giren tüm sigortalılar, işverenler ve Devlet, işsizlik sigortası primi öder. İşsizlik sigortası primi, sigortalının 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 80 ve 82. maddelerinde belirtilen prime esas aylık brüt kazançlarından % 1 sigortalı, % 2 işveren ve % 1 Devlet payı olarak alınır… Herhangi bir nedenle işçinin sigortalılık durumunun sona ermesi halinde, o ana kadar işçiden ve işverenden kesilen işsizlik sigortası primleri ile Devlet payı iade edilmez.” denilmektedir. İşsizlik sigortası primlerinin toplanması yönünden yetkili Sosyal Güvenlik Kurumu’dur. Diğer işlemlerin yapılmasından Çalışma ve İş Kurumu sorumludur. İşsizlik sigortası primi de diğer sigorta kollarında olduğu gibi prime esas kazanç alt ve üst sınırları üzerinden % 1 sigortalı, % 2 işveren ve % 1 Devlet payı olarak alınır. Sigortalının herhangi bir nedenden dolayı sigortalılık durumunun sona ermesi halinde işçi ve işverenden kesilen işsizlik sigortası primleri ile Devlet payı iade edilmez. Ancak birden fazla işveren tarafından çalıştırılan sigortalıların SPEK üst sınırını aşan işsizlik sigortası ödemelerinin işçi payının da talepleri halinde işçilere iade edilmesi gerekmekle birlikte SGK tavanı aşan işsizlik sigortası priminin sigortalı hissesini iade etmemektedir. İade edilen primlerin Gelir Vergisi açısından durumu ise; Sigortalıya iade edilen prim tutarları gelir vergisine konu edilmelidir. Zira bu primler ücretin hesabı sırasında her işveren bünyesinde ücretten indirim konusu yapılmak suretiyle gelir vergisi dışında kalmıştır. Dolayısıyla iade edilen prim tutarlarının çalışan kimsenin elde ettiği ve üzerinden vergi kesilmemiş gelir niteliğinde olduğu tartışmasızdır. İade edilen primlerin sigortalı tarafından ne zaman talep edildiği ancak kurum tarafından bilinebilir. Kurum bunları ilgili vergi dairesine bildirerek stopaj kesintisine imkân vermelidir

Sonuç olarak; Sigortalıların birden fazla işyerinde çalışmaları nedeniyle kendileri adına ödenen primlerin SPEK üst sınırını aşması halinde hisseleri tutarında prim iadesi yapılabilmektedir. İade işlemi için işyerinin bağlı bulunduğu Sosyal Güvenlik Merkezine dilekçe ile müracaat edilmesi ve iade yapılacak aylardaki primlerin tamamının işveren tarafından ödenmiş olması gerekir.Bu şekilde yapılacak müracaatlar üzerine ilgili Sosyal Güvenlik Merkezince; iade işleminin SPEK tutarının en yüksek olduğu işyeri dosyası üzerinden yapılması, en son sigortalının talebini takip eden ayın sonuna kadar tamamlanması ve iade işleminde gecikme zammı veya faiz ödenmemesi hususlarının gözetilmesi gerekmektedir. Ahmet KURTULUŞ* Yaklaşım / Mayıs 2013 / Sayı: 245

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.