I-GİRİŞ

İşverenler işe aldığı her sigortalının 5510 Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık sigortası kanunun Sigortalı Bildirimi ve Tescili başlıklı 8. Maddesinde belirlenen şekle ve usule göre işe girişini yapmak zorundadır. İşveren aynı kanunun 4 üncü ve 5 inci maddesine ve Sosyal Güvenlik Destek Primine tabi olarak çalıştırmış olduğu bu kişileri 86. Maddenin birinci fıkrasında yapılan tanıma göre; örneği Sosyal Güvenlik Kurumunca çıkarılan yönetmelikte belirlenen asıl veya ek aylık prim hizmet belgesi ile belirlenen sürenin sonuna kadar bildirmekle mükelleftir.

Makalemizde bildirimlerin yapılması sırasında belge veya kanun türü hatalı seçilen APHB (Aylık Prim Hizmet Belgesi) düzeltme işlerinde hangi hallerde idari para cezasının uygulanıp, uygulanmayacağını anlatmaya çalışacağız.

II-  AYLIK PRİM HİZMET BELGESİNİN TÜRLERİ, VERİLMESİ USUL VE ESASLARI

İşverenler bir ay içinde çalıştırmış olduğu 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık sigortası kanunun 4 üncü, 5 inci maddesine ve Destek primine tabi sigortalıları, örneği Kurum tarafından çıkarılan, üzerinde sigortalının Ad ve Soyadı, T.C. kimlik numarası, 80. Maddeye göre hesaplan Prime Esas Kazancı ve prim ödeme gün sayıları ile prim günlerinin olduğu belgeyi kurumca belirlenecek günün sonuna kadar yine kurum tarafından belirlenen şekle (e-bildirge) uygun olarak vermek zorundadır.

İşverenler çalıştırdığı sigortalıları 4857 sayılı iş kanunun 7. Maddesi uyarınca başka bir işverene de geçici olarak devretmesi halinde, sigortalıyı devir alan kişiler bildirgeyi aynı süre içerisinde esas işverenin işyerinden bildirmekle mükelleftir. Bu uygulamada devreden işveren devir alan işverenle birlikte müteselsilen sorumlu olacağı unutulmamalıdır. Sosyal Güvenlik Kurumuna verilecek APHB 12.05.2010 tarih 27579 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Sigorta İşlemleri Yönetmeliği Aylık Prim ve Hizmet Belgesinin verilmesi ve saklanması başlıklı 102. Maddesinde detaylıca anlatılmıştır. Ayrıca 01.09.2012 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanan İşveren Uygulama Tebliğin 2-2. maddesi Aylık Prim ve Hizmet Belgesinin Kuruma verilmesi başlıklı maddesinde 5510 Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası kanunun 4 üncü maddesinin (a) bendi kapsamında (eski adıyla SSK lı çalışan)

- Özel nitelikteki işyeri işverenleri cari aya ilişkin olarak düzenleyecekleri asıl, ek veya iptal nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerini, en geç belgenin ilişkin olduğu ayı izleyen ayın 23’ünde,

- Resmi nitelikteki işyeri işverenleri ise, cari aya ilişkin olarak düzenleyecekleri asıl, ek veya iptal nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerini, en geç belgenin ilişkin olduğu dönemi izleyen takvim ayının 7’sinde,

saat 23.59’a kadar e-Sigorta kanalıyla Kuruma göndermek zorundadırlar. Belgenin gönderilmesi gereken sürenin son gününün resmi tatile rastlaması halinde, aylık prim ve hizmet belgesi, son günü izleyen ilk iş günü saat 23:59 a kadar, Kuruma, e-Sigorta kanalıyla gönderilebilecektir.

Diğer taraftan, bazı özel nitelikteki işyeri işverenleri ayın 15’i ila müteakip ayın 14’ü arasında; bazı resmi nitelikteki işyeri işverenleri ise ayın 1’i ila 30’u arasında ücret alan sigortalılar çalıştırdığından, bu nitelikteki işyeri işverenlerince;

- Ayın 1’i ila 30’u arasındaki çalışmaları karşılığı ücret alan sigortalılar için düzenlenecek olan aylık prim ve hizmet belgeleri, en geç belgenin ilişkin olduğu ayı izleyen ayın 23’ünde,

- Ayın 15’i ila müteakip ayın 14’ü arasındaki çalışmaları karşılığı ücret alan sigortalılar için düzenlenecek olan aylık prim ve hizmet belgeleri, en geç belgenin ilişkin olduğu dönemi izleyen takvim ayının 7’sinde kuruma vermekle mükelleftirler.

İşverenler yapmış olduğu işlere ve çalışanların sosyal güvenlik durumlarına göre belirlenen süreler içerisinde belge türlerini seçmek ve bu belge türlerinden kuruma bildirim yapmak zorundadır.

BELGE TÜRLERİ

 -01 TÜM SİGORTA KOLLARINA TABİ ÇALIŞANLAR

-02 SOSYAL GÜVENLİK DESTEK PRİMİNE TABİ ÇALIŞANLAR

-07 3308 SAYILI KANUNDA BELİRTİLEN ADAY ÇIRAK, ÇIRAK VE MESLEKİ İŞLETMELERDE EĞİTİM GÖREN ÖĞRENCİLER

-12 GEÇİCİ 20. MADDEYE TABİ OLANLAR

-13 TÜM SİGORTA KOLLARINA TABİ OLUP İŞSİZLİK SİGORTASI PRİMİ KESİLMEYENLER

-14 LİBYA’DA ÇALIŞANLAR

-19 CEZA İNFAZ KURUMLARI İLE TUTUKEVLERİ BÜNYESİNDE OLUŞTURULAN TESİS ATÖLYE VE BENZERİ ÜNİTELERDE ÇALIŞTIRILAN HÜKÜMLÜ VE TUTUKLULAR

-20 İSTİSNA AKDİNE İSTİNADEN ALMANYA’YA GÖTÜRÜLEN TÜRK İŞÇİLER

-21 TÜRK İŞVERENLER TARAFINDAN SOSYAL GÜVENLİK SÖZLEŞMESİ İMZA ÜLKELERE GÖTÜRÜLEREK ÇALIŞTIRILAN TÜRK İŞÇİLERİ

-22 MESLEK LİSELERİNDE OKUMAKTA İKEN VEYA YÜKSEKÖĞRENİMLERİ SIRASINDA ZORUNLU STAJA TABİ TUTULAN ÖĞRENCİLER

-23 HARP MALÜLLERİ İLE 3713 VE 2330 SAYILI KANUNLARA GÖRE VAZİFE MALÜLLÜĞÜ AYLIĞI ALANLARDAN KISA VADELİ SİGORTA KOLLARINA TABİ OLANLAR

-24 HARP MALÜLLERİ İLE 3713 VE 2330 SAYILI KANUNLARA GÖRE VAZİFE MALÜLLÜĞÜ AYLIĞI ALANLARDAN KISA VE UZUN VADELİ SİGORTA KOLLARINA TABİ OLANLAR

-25 TÜRKİYE İŞ KURUMU TARAFINDAN DÜZENLENEN EĞİTİMLERE KATILAN KURSİYERLER

-28 4046 SAYILI KANUNUN 21 İNCİ MADDESİ KAPSAMINDA İŞ KAYBI TAZMİNATI ALANLAR

-29 TÜM SİGORTA KOLLARINA TABİ ÇALIŞIP 60 GÜN FİİLİ HİZMET SÜRESİ ZAMMINA TABİ ÇALIŞANLAR

-30 İŞSİZLİK SİGORTASI HARİÇ 60 GÜN FİİLİ HİZMET SÜRESİ ZAMMINA TABİ ÇALIŞANLAR

-31 HARP MALÜLLERİ İLE 3713 VE 2330 SAYILI KANUNLARA GÖRE VAZİFE MALÜLLÜĞÜ AYLIĞI ALANLARDAN KISA VE UZUN VADELİ SİGORTA KOLLARINA TABİ OLUP 60 GÜN FİİLİ HİZMET SÜRESİ ZAMMINA TABİ ÇALIŞANLAR

-32 TÜM SİGORTA KOLLARINA TABİ ÇALIŞIP 90 GÜN FİİLİ HİZMET SÜRESİ ZAMMINA TABİ ÇALIŞANLAR

-33 İŞSİZLİK SİGORTASI HARİÇ 90 GÜN FİİLİ HİZMET SÜRESİ ZAMMINA TABİ ÇALIŞANLAR

-34 HARP MALÜLLERİ İLE 3713 VE 2330 SAYILI KANUNLARA GÖRE VAZİFE MALÜLLÜĞÜ AYLIĞI ALANLARDAN KISA VE UZUN VADELİ SİGORTA KOLLARINA TABİ OLUP 90 GÜN FİİLİ HİZMET SÜRESİ ZAMMINA TABİ ÇALIŞANLAR

-35 TÜM SİGORTA KOLLARINA TABİ ÇALIŞIP 180 GÜN FİİLİ HİZMET SÜRESİ ZAMMINA TABİ ÇALIŞANLAR

-36 İŞSİZLİK SİGORTASI HARİÇ 180 GÜN FİİLİ HİZMET SÜRESİ ZAMMINA TABİ ÇALIŞANLAR

-37 HARP MALÜLLERİ İLE 3713 VE 2330 SAYILI KANUNLARA GÖRE VAZİFE MALÜLLÜĞÜ AYLIĞI ALANLARDAN KISA VE UZUN VADELİ SİGORTA KOLLARINA TABİ OLUP 180 GÜN FİİLİ HİZMET SÜRESİ ZAMMINA TABİ ÇALIŞANLAR

-38 SOSYAL GÜVENLİK SÖZLEŞMESİ İMZALANMIŞ ÜLKE VATANDAŞI OLUP TÜRKİYEDE ÇALIŞANLAR, BİRLEŞİK KRALLIKTA İKAMET EDENLER VE İŞVİÇRE VATANDAŞI OLANLARDAN UZUN VADELİ SİGORTA KOLUNU TERCİH EDENLER

-39 BİRLEŞİK KRALLIKTA İKAMET EDENLER VE İŞVİÇRE VATANDAŞI OLANLARDAN UZUN VADELİ SİGORTA KOLUNUN UYGULANMASINI TALEP ETMEYENLER

-41 KAMU İDARELERİNDE İŞ AKDİ ASKIDA OLANLAR

Belge türleri farklıda olsa yukarıda APHB ile alakalı olarak 5510 Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık sigortası kanunun ve ilgili yönetmelikler çerçevesinde izah etmeye çalıştığımız uygulamalar evrakların usulüne uygun ve zamanında Kuruma verilmesi halinde yapılacak uygulamalardır. İşverenler APHB’sini usulüne uygun şekilde kuruma verirken belge veya kanun türünü hatalı seçerek işlemlerde yapmaktadır.

III- BELGE VEYA KANUN TÜRÜ HATALI VERİLEN APHB VE YAPILAN UYGULAMALAR

İşverenler çalıştırdıkları sigortalılar için 5510 Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık sigortası kanunu 86.maddesi, Sigortalı işlemleri Yönetmeliği 102.maddesi, İşveren Uygulama Tebliği 2.maddesinde belirtilen usullere göre bildirim yapılması sırasında belge türünü veya kanun numarasını hatalı seçebilmektedir.

Örnek: Pendik Sosyal Güvenlik Merkezine bağlı A limited şirketi 2012 yılı Temmuz ayı APHB sisteme e-bildirge kanalı ile giriş yaptığı sırada emekli olarak Sosyal Güvenlik Destek primine (2A Belge türü) tabi çalışan personellerini, tüm sigorta kollarından yani 1A belge türünden bildirmiştir.

İşverenler örnekte olduğu gibi gerek kanun türü gerekse belge türünde hata yaparak APHB yanlış giriş yapabilmektedir. Sonradan tespit edilen hata ile ilgili yapılacak iptal, ek belgeye bağlı olarak işverenler 12.05.2010 tarih 27579 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Sigorta İşlemleri Yönetmeliği APHB sonradan verilmesi başlıklı 103. Maddesine göre işlem yapılmaktadır. Yönetmeliğin 103 maddenin dördüncü fıkrasında ‘’Daha önce Kuruma belge türü veya kanun numarası hatalı seçilerek verilmiş olan aylık prim ve hizmet belgelerine ilişkin düzeltme amaçlı olarak yasal süresi dışında verilen aylık prim ve hizmet belgeleri, düzeltme ile fiili hizmet süresi zammı kazandırma hali hariç, belgede kayıtlı sigortalılar ve bu sigortalıların prim ödeme gün sayısı ile prime esas kazanç tutarının aynı olması kaydıyla, ayrıca incelemeye gerek kalmaksızın işleme alınır. Bu nitelikte verilen aylık prim ve hizmet belgelerine idarî para cezası uygulanmaz. Sonradan düzeltme amaçlı verilen belge ile fiili hizmet süresi zammı kazandırılması halinde, söz konusu belgenin işleme alınmasında bu maddenin yukarıdaki fıkralarında belirtilen usul izlenir.’’ İfadeleri geçmektedir.

Burada önemle üzerinde durulması gereken husus belge türünün hatalı seçilmiş olması ve fiili hizmet süresi kazandırma hali hariç, prim ödeme gün sayısı ve prime esas kazançları aynı olması halinde her hangi bir incelemeye gerek kalmadan idari para cezası uygulanmaksızın işleme alınacağıdır.

Örnek: Pendik Sosyal Güvenlik Merkezine bağlı A limited şirketi 2012 yılı Temmuz ayı APHB sisteme e-bildirge kanalı ile giriş yaptığı sırada emekli olarak Sosyal Güvenlik Destek primine (2A Belge türü) tabi 30 gün 4500,00 TL prime esas kazançlı çalışan işçisini, tüm sigorta kollarından yani 1A belge türünden 30 gün 4500,00 TL prime esas kazanç üzerinden kuruma bildirmiştir. İşveren hatalı bildirimini Eylül ayı içerisinde fark ederek hatalı bildirgeye iptal ve doğru bildirgeyi ek olarak kuruma vermesi halinde idari para cezası uygulanmadan, Kurumca inceleme yapılmaksızın işleme alınacaktır.

Prim kazandırma halinde ise işveren aynı örnekteki sigortalıyı Temmuz ayı için 27 gün üzerinden 4500,00 TL kazançla 1A belge türünden bildirmiş olsaydı, daha sonra Eylül ayında iptal ve ek bildirge ile 30 gün üzerinden 4500,00 TL kazançla bildirmesi halinde, Sosyal Güvenlik Kurumu, işyerine, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası kanunu 102/c/2 maddesince aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla belgede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin beşte biri tutarında idari para cezası uygulayacaktır.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası kanunu 86.maddesi gereği verilmesi gereken APHB kurumca belirlenen usul ve şekilde, süresinde ve elektronik ortamda yollanılmaması halinde aynı kanun 102/c maddesindeki idari para cezaları uygulanmaktadır.

IV-SONUÇ

Sosyal Güvenlik Kurumu, Vergi Dairesi, Ticaret Odaları…. Vb. birçok kurumun uygulamaları ve giderek artan maliyetler altında iyice sıkışan işverenler, çalıştırmış olduğu işçilerin işe girişleri, işten ayrılışları, aylık prim hizmet bildirimleri vb. birçok işlemi İdari Para Cezası uygulaması ile karşı karşıya kalmamak için yönetmelikle belirlenen usulde ve zamanında daha dikkatli yapmasının kendileri için daha iyi olacağı kanaatindeyim.

*Burak YÜCEL, Sosyal Güvenlik Denetmeni

Kaynakça:

- Bilgil Denetim

(1)5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası kanunu

(2) 12.05.2010 tarih 27579 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Sigorta İşlemleri Yönetmeliği

(3) 01.09.2012 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanan İşveren Uygulama Tebliği

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.