I. GİRİŞ

Gerek mülga 506 ve 5434 sayılı sosyal güvenlik kanunlarında[1], gerekse de 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası kanununun[2] 40ıncı ve 49uncu maddelerinde fiili hizmet ve itibari hizmet konuları kanuni düzenlemeyle hüküm altına alınmıştır. Bilindiği üzere belirli meslek ve işkolu kollarında fiili çalışan sigortalılara çalışmış olduğu her bir yılın karşılığında belirli oranlarda ilave hizmet günü verilmekte ve eklenmiş olan bu sürelerin yarısı tabi olduğu yaş hadlerinden düşürülmektedir. Yine anılan uygulamalar paralelinde 5510 sayılı kanun ile başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malûl çocuğu bulunan kadın sigortalılar içinde 01.10.2008 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yeni bir düzenleme getirilmiştir.[3] Çalışmamızda, kanun ve ikincil mevzuat dikkate alınarak bu kapsamdaki kadın sigortalıların uygulamadan ne şekilde faydalanacağı konusu üzerinde durulmuştur.

II. DÜZENLEMEDEN KİMLER FAYDALANABİLECEK?

Başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malûl çocuğu bulunan kadın sigortalıların 01.10.2008 tarihi sonrası prim ödeme gün sayılarının dörtte biri, toplam güne eklenmekte ve bu süreler emeklilik yaş hadlerinden düşürülmektedir. Bu nedenle aşağıda sayılan kapsamlarda 01.10.2008 sonrası uzun vade sigorta kollarından malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi bildirilmiş olan başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malûl çocuğu bulunan kadın sigortalılar uygulamadan faydalanabilecektir.

A) Kanunun 4\1-a (SSK), 4\1-b (BAĞ-KUR) ve 4\1-c (Emekli Sandığı)) bentleri kapsamında çalışan kadın sigortalılar,

B) 5434 sayılı Kanunun mülga 12nci, ek 71, ek 76 ve geçici 192inci maddeleri gereği emekli sandığı iştirakçiliği isteğe bağlı olarak devam eden kadın sigortalılar,

C) İsteğe bağlı sigortalılar olarak sıralayabiliriz.

III. UYGULAMADAN FAYDALANACAK KADIN SİGORTALILAR HANGİ PROSEDÜRLERİ TAKİP ETMELİLER?

Kadın sigortalılar başka birinin sürekli bakımına muhtaç durumda malul çocuğu olması nedeniyle anılan uygulamadan faydalanmak istemesi halinde en son çalışmamasının geçtiği Sosyal Güvenlik İl\Merkez Müdürlüklerine başvurmaları gerekmektedir. Sigortalının talebine istinaden çocuğunun, başka birinin sürekli bakımına muhtaç durumda malul olup olmadığın tespiti için gerekli şartlara haiz sağlık hizmet sunucularına sevk edilmektedir.[4] Prim ödeme gün sayıları toplamına eklenecek ve emeklilik yaş hadlerinden indirilecek süre, başka birinin sürekli bakımına muhtaç olma halinin başladığı tarih ile sona erdiği tarih arasında süreye göre tespit edileceğinden, yaşlılık aylığı bağlanacağı tarihi beklemeden sevk talebinde bulunulabilmektedir. Bakımına muhtaç derecede malul çocuğun birden fazla olması halinde her çocuk için ayrı ayrı sevk yapılmaktadır. Sevk talebinde sigortalının çalışıp, çalışmadığına bakılmamakta ancak uzun vade sigorta kolları kapsamında sigortası bildirilmemiş olanların sevkleri yapılmamaktadır. Çocukları için sağlık hizmeti sunucuları tarafından düzenlenen raporlar ilgili Müdürlükler tarafından Ankara Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü Kocatepe Sağlık Sosyal Güvenlik Merkezine incelenmek üzere gönderilmektedir.

IV. UYGULAMA KAPSAMINDA DİKKATE ALINACAK SÜRELER

Kadın sigortalılardan başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğu bulunanların aşağıdaki durumlar dikkate alınarak 01.10.2008 tarihi sonrası prim ödeme gün sayılarının dörtte biri toplam prim ödeme gün sayısına eklenmekte ve eklenen bu sürelerin emeklilik yaş hadlerinden indirilmektedir.

A)  01.10.2008 tarihi öncesi çalışmaları devam eden Kadın sigortalının anılan tarihten önce başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul durumda olan çocuğunun olması halinde anılan haktan faydalanılmaya başlanılan tarih 01.10.2008 tarihi olmakta ve maluliyetin devam ettiği veya emeklilik talebinin bulunulduğu tarihe kadar devam etmektedir.  Ancak çalışmaya 01.10.2008 tarihi başlanılmışsa çocuğun bakıma muhtaç derecede maluliyet tarihi sigortalılıktan önce ise çalışmaya başlanılan tarih, sonra ise maluliyetin başladığı tarihten itibaren uygulamadan faydalanılacaktır.

Örnek) Sigortalı kadın 01.07.2007 tarihinde çalışması ve çocuğun bakıma muhtaç derecede maluliyetinin de 01.07.2008 tarihinden itibaren devam ettiğine karar verilmesi halinde bahse konu haktan sigortalı 01.10.2008 tarihi itibariyle faydalanabilecektir. Ancak bahse konu sigortalının çalışması 2007 değil de 01.07.2011 tarihi olması halinde 01.07.2011 tarihi itibariyle bu haktan faydalanacak. Yine çalışması aralıksız devem eden örnekteki sigortalının çocuğunun bakıma muhtaç derecede maluliyetinin başlangıç tarihi 01.01.2013 tarihi olması halinde bu tarih itibariyle uygulamadan faydalanacak.

B) Kadın sigortalının sigortalılık süresine ilave edilecek ve emeklilik yaşından düşülecek süresi çocuğunun başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olma halinin devam ettiği sürede geçen çalışmalarına göre belirlenmektedir. Bu nedenle yapılacak kontrol muayenesine istinaden veya çocuğun ölmesi nedeniyle başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olma durumu ortadan kalkacağından maluliyetin kalktığına karar verildiği tarih veya ölüm tarihinden itibaren anılan uygulama devam ettirilmeyecektir.

C) Başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğunun birden fazla olması halinde maluliyet tarihi eski olan rapor dikkate alınmakta ve aynı anda birden fazla çocuktan faydalanılmamakta ancak çocuğun maluliyeti bir şekilde sonlanması halinde uygulamadan diğer çocuktan faydalanılmaya devam edilecektir. Yine başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuk evlat edinilmesi halinde de evlat edinilme tarihinden itibaren maluliyet süresince uygulamadan faydalanılabilmektedir. Anılan çocukların maluliyetleri devam ettiği sürece işe girmeleri kadın sigortalının uygulamadan faydalanmalarına engel teşkil etmemektedir. Ancak başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğun 2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu hükümlerine göre korunma, bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden sürekli ve yatılı olarak ücretli veya ücretsiz faydalanması halinde kadın sigortalı uygulamadan faydalanamayacaktır.

V. SONUÇ

Görüldüğü üzere çalışan ve başak birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğu olan kadın sigortalılara kanun koyucu pozitif anlamda bir düzenleme getirerek 01.10.2008 tarihi sonrası prim ödeme gün sayılarının dörtte biri, toplam güne eklenmekte ve bu süreler emeklilik yaş hadlerinden düşürülmektedir. Ancak bildirilen sigortalılık türünün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası olarak nitelendirdiğimiz uzun vade sigorta kollarını mutlaka ihtiva etmesi gerekmektedir. Ayrıca sağlık hizmet sunucuları tarafından başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olduğuna karar verildiğine dair usulüne göre tanzim edilmiş olan sağlık kurulu raporlarının Sosyal Güvenlik Kurumu sağlık kurulunca onaylanması gerekmektedir. Bu şartlar devam ettiği sürece kadın sigortalılar emeklilik tarihine kadar uygulamadan faydalanabilecektir. Kemal AKYOL/Sosyal Güvenlik Denetmeni

Kaynak; Bilgili Denetim

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.