Gayrimenkul sahibi olanların, Mayıs ayı vergi gündeminin ilk sırasında hiç kuşkusuz emlak vergisi yer alıyor. Çünkü emlak vergisinin ilk taksitinin bu ayın sonuna kadar ödenmesi gerekiyor. İkinci taksit ise Kasım’da ödenecek.

Bu haftaki yazımızda emlak vergisi mükellefiyeti ile ilgili genel bilgiler verdikten sonra, engelliler ve emekliler ile hiçbir geliri olmayan kişiler, şehitlerin dul ve yetimleri ile gazilere tanınan bir istisnadan bahsedeceğiz.

Türkiye’deki gayrimenkuller

Türkiye sınırları içinde bulunan binalar (konut, işyeri) ile arsa ve araziler emlak vergisine tabidir. Bina tabirinden yapıldığı madde ne olursa olsun gerek karada gerek su üzerinde sabit inşaatların anlaşılması gerekiyor. Yüzer havuzlar veya yüzer yapılar çadırlar ve nakil vasıtalarına takılıp çekilebilen seyyar evler bina kabul edilmiyor.

Bildirim

Yukarıdaki gayrimenkullerin ilk iktisabında (ediniminde) veya inşaatın tamamlanması ya da gayrimenkulün kullanılış tarzının değişmesi gibi vergi değerinde değişikliğe neden olan durumlar ortaya çıktığında, gayrimenkulün bulunduğu belediyeye öncelikle bir bildirimde bulunulması gerekiyor.

Bu bildirimde mükellefe ilişkin bilgilerin yanında, gayrimenkule ait adres ve tapu bilgileri ile gayrimenkulün özelliklerine (kullanılış şekli, kalorifer, asansör veya edinim tarihi gibi) yer veriliyor. Bildirimdeki bilgiler çerçevesinde vergi, belediye tarafından hesaplanıyor.

Belediye kendi kontrol ediyor

Yasaya göre, yukarıdaki hallerde mükellefler sadece bildirim vermek zorunda. Bildirimle birlikte eskiden tapu sureti, kimlik fotokopisi, vergi kimlik numarasını gösteren belge, elektrik ve su abone belgesi veya yapı kullanma izin belgesi gibi birçok bilgi ve belge isteniyordu. Artık mükelleflerin bildirimlerinde yer alan bilgilerin teyidini Belediyelerin kendilerinin yapması gerekiyor. Bunun için mükelleflerden herhangi bir belge talep etmiyorlar.

Büyükşehirler iki kat

Vergi oranı gayrimenkulün türüne göre farklılıklar gösteriyor. Ayrıca büyükşehir belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde olan gayrimenkuller için vergi oranı iki kat olarak uygulanıyor. Yürürlükteki emlak vergisi oranları aşağıdaki tabloda yer alıyor.

2013’te ne kadar vergi ödeyeceğim?

2012 yılında ödediğiniz emlak vergisini biliyorsunuz. Bu tutarı yeniden değerleme oranında, yani % 7,8 oranında artırdığınızda bu yıl ödeyeceğiniz vergiyi bulursunuz. Aslında bu oranın yarısı kadar artması gerekiyordu ama Bakanlar Kurulu tarafından artış oranı % 7,8 olarak belirlendi. Örneğin 2012’nin Mayıs ayında ilk taksit olarak 100 lira ödeyen bir mükellef bu Mayıs ayında 107 lira 80 kuruş ödeyecek.

2014’te değerler yeniden belirlenecek

Emlak vergisi gayrimenkulün vergi değeri üzerinden hesaplanıyor. Binalar için vergi değeri; takdir komisyonları tarafından dört yılda bir, her mahalle, cadde ve sokak bazında belirlenen arsa metrekare birim değerleri üzerinden hesaplanan arsa değeri ile binanın türüne göre hesaplanan inşaat maliyetlerinin toplamından oluşuyor. 2014 yılında uygulanacak olan arsa birim metrekare bedelleri ilgili komisyonlar tarafından bu yıl 1 Temmuz’a kadar belirlenecek.

Dolayısıyla son üç yıldır sadece yeniden değerleme oranında artan vergiler, 2014 yılında binanın bulunduğu arsanın değerindeki artışı da içerecek şekilde hesaplanacak. Son yıllarda arsa fiyatları çok artmış olan bölgelerde gayrimenkulü olanların, 2014 yılında 2013’e göre çok daha yüksek emlak vergisi ödeme ihtimali olduğunu hatırlatmak isteriz.

İtiraz edilebilir

Yukarıda belirttiğimiz komisyonlar tarafından 2014 yılında uygulanacak değerler bu yıl 1 Temmuz’a kadar belirlenmiş olacak. Komisyon kararları yasa gereği, ticaret ve ziraat odaları ile belediye ve muhtarlıklara tebliğ ediliyor. Eski uygulamada takdir komisyonlarının kararlarına karşı, sadece bu daire, kurum ve kuruluşlar tarafından, tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içerisinde vergi mahkemesinde dava açılabiliyordu. Mükelleflerin dava açma hakkı yoktu.

Anayasa Mahkemesi geçtiğimiz yıl bu düzenlemenin Anayasa’ya aykırı olduğuna karar verdi ve iptal etti. Gerekçeli kararında; takdir komisyonu kararlarının taşınmaz sahiplerini ilgilendirmesine rağmen, ilgili düzenlemeyle bu kişilerin dava açma hakkının elinden alınmış olduğunu belirtti. Bu karar çerçevesinde, ilgili komisyonların 2014 yılından itibaren geçerli olacak birim değerlere ilişkin bu yıl verecekleri kararları hakkında mükellef olan gerçek ve tüzel kişilerin dava yoluna gitmeleri mümkün görünüyor.

Bazı kişiler emlak vergisi ödemiyor…

Aşağıda sayılan kişiler Türkiye sınırları içinde brüt yüzölçümü 200 m^2’yi geçmeyen tek meskenlerinin olması durumunda, bu meskenler için emlak vergisi ödemiyorlar:

►  Hiçbir geliri olmadığını belgeleyenler (kendisine bakmakla mükellef kimsesi olup 18 yaşını doldurmamış olanlar hariç),

►  Gelirleri münhasıran kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından aldıkları emekli, dul, yetim, ölüm ve malûliyet aylığından ibaret bulunanlar,

► Gaziler,

►  Engelliler,

► Şehitlerin dul ve yetimleri.

Bu kişilerin birden fazla meskene veya birden fazla meskende hisseye sahip olmaları durumunda söz konusu istisnadan yararlanmaları mümkün değildir. Ayrıca istisna sadece konuta ilişkin olduğu için, bir tane de olsa sahip olunan işyeri için vergi istisnasından yararlanılamıyor. Muayyen zamanlarda dinlenme amacıyla kullanılan meskenler (yazlık gibi) için de bu haktan yararlanılması mümkün değil.

Emekliler

Sosyal güvenlik kurumlarından emekli, dul, yetim, ölüm ve malûliyet aylığı alanlar, bu aylıkları dışında başka gelirlerinin olmaması halinde, Türkiye’de sahip oldukları 200 metrekareyi geçmeyen tek meskenleri için emlak vergisi ödemiyorlar.

Emekli olup da çalışan birçok kişi var. Bunlar ücret alıyorlar. Bazı emeklilerin kira geliri olabiliyor. Hatta bazı emeklilerin ticaret veya serbest meslek faaliyeti dolayısıyla gelir elde ettiklerini görebiliyoruz. Emekli maaşı dışında bu gelirleri elde eden emeklilerin emlak vergisi istisnasından yararlanmaları mümkün olmuyor.

Ancak bu kuralın menkul sermaye iratları (faiz ve temettü gibi gelirler) açısından bir istisnası var. Yıllık tutarı belli bir tutarı aşmayan menkul sermaye iratları emeklilerin emlak vergisi avantajından yararlanmasını engellemiyor. Buna göre 2012 yılında emekli maaşı dışında 25 bin liradan daha az bir faiz geliri elde eden bir emekli 200 metrekareden küçük tek evi için 2013 yılında emlak vergisi ödemeyecek.

Geliri olmayanlar

Hiçbir geliri olmadığını beyan eden kişilerin, Türkiye’de sahip oldukları 200 metrekareyi geçmeyen tek meskenlerine ait emlak vergisini ödememeleri için; hizmet karşılığı elde edilen ücret geliri, ticari, sınai ve mesleki faaliyet geliri, tarımsal faaliyet geliri, gayrimenkul geliri veya benzeri türde bir gelirlerinin bulunmaması gerekiyor.

Bu kişilerin hiçbir gelirlerinin olmadığına dair taahhüt belgesini imzalayarak belediyeye vermeleri yeterli. Ayrıca vergi dairesi veya sosyal güvenlik kurumlarından belge getirmelerine gerek yok.

Menkul sermaye iratları için belirlenen ve emekliler için uygulanan sınır, bu kişiler için de geçerli. Örneğin 2012 yılında 25 bin liradan az bir faiz geliri elde eden ve başkaca bir geliri olmayan bir ev hanımı, sahibi bulunduğu 200 metrekareyi aşmayan tek konut için emlak vergisi ödemeyecektir.

Engelliler

Engellilerin Türkiye’de sahip oldukları 200 metrekareyi geçmeyen tek meskenlerine ait emlak vergisini ödememeleri için, herhangi bir gelirlerinin bulunmaması veya engellilik durumunun belli bir oranın üzerinde olması gibi şartlar aranmıyor. Engelli olduğunun belgelenmesi yeterli.

Engelli kimlik kartı sahibi mükelleflerin, bu haktan yararlanabilmeleri için bu kartlarını belediyede ilgili görevliye ibraz etmeleri ve dolduracakları forma fotokopisini eklemeleri yeterli. Bu durumdaki mükelleflerden ayrıca sağlık kurulu raporu istenmiyor.

Engelli kimlik kartı olmayanların ise tam teşekküllü Devlet hastanesinden alınmış sağlık kurulu raporunun aslını veya onaylı örneğini belediye görevlisine ibraz etmeleri gerekiyor. Ayrıca raporun fotokopisinin de engelliler tarafından, verilmesi gereken forma eklenmesi şart.

Şehitlerin dul ve yetimleri ile gaziler

Bu kişilerin kendi durumlarına ilişkin formu imzalayarak belediyeye vermeleri yeterli. İlgili belediye tarafından mükelleflerin şehit, gazi, dul veya yetim olduklarına ilişkin bilgiler Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığından elektronik ortamda sağlanabilmektedir.

Şartların ihlali

Şartları taşımadığı halde, gerçek dışı beyan ve gerçek dışı belge ibraz etmek suretiyle bu istisnadan yararlanan mükellefler ile durumunda meydana gelen değişikliği bildirmeyen mükelleflerden alınması gereken vergi, cezalı olarak ve gecikme faiziyle birlikte tahsil edilir. M. Fatih Köprü/E&Y

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.