İhraç işlemi sonrasında doğan alacağın VUK’un 280. maddesine göre, borsa rayici ile değerlenmesi gerekmektedir. Yasal borsa rayici yoksa değerlemeye uygulanacak kur Maliye Bakanlığı’nca tespit olunur.[7] Borsa rayicinin kullanılabilesi için Ülkemizde bir kambiyo borsasının bulunması ve ilgili borsada yabancı paraların işlem görmeleri gerekmektedir. Maalesef Ülkemizde Kambiyo borsası bulunmadığı için yabancı paraların borsa rayici ile değerlenmesi mümkün değildir. Yabancı paraların değerlemesinde kullanılacak kurlar Vergi Usul Kanunu’nun 280. maddesinden yetki alan Maliye Bakanlığı tarafından tespit edilecektir. 130 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nde belirtildiği üzere; son yıllarda yürütülen serbest kur uygulaması ve para değerinde meydana gelen sık değişiklikler, her defasında yeniden kur tespit ve ilan zorunluluğunu ortaya çıkarmıştır. Bu durumu önlemek ve kolalık sağlamak amacıyla Maliye Bakanlığı’nca herhangi bir kur tespiti yapılmadığı sürece T.C Merkez Bankası tarafından tespit ve ilan edilen kurların değerlemelerde esas alınması uygun görülmüştür. [8] * Yukarıda yapılan açıklamalar ışığında örnek bir ihracat işlemi, ihracatın gerçekleşip alacağından doğmasından ve alacağın tahsil edilip borç/alacak ilişkisinin son bulması aşamasına kadar muhasebeleştirilmeye çalışılacaktır. İhracat İşleminin Gerçekleşmesi ve Muhasebe Kaydı * XYZ A.Ş. 20.12.2012 tarihinde İtalya’ya 50.000 EURO’luk fatura düzenlemiş ihracat işlemini başlatmıştır. Mal Türkiye Cumhuriyeti gümrükleme bölgesinden 26.12.2012 tarihinde çıkmıştır. Fatura Tarihi: 20.12.2012 İntaç Tarihi: 26.12.2012 26.12.2012 Merkez Bankası Alış Kuru: 1.50 TL 50.000 EURO x 1.50 TL = 75.000,00 __________________ 26.12.2012 __________________ 120 ALICILAR HESABI 75.000,00 * 601 YURT DIŞI SATIŞLAR HESABI 75.000,00 _____________________ / ______________________ * 601 YURT DIŞI SATIŞLAR HESABI “Yurt dışına satılan mal ve hizmetler karşılığında alınan ya da alınacak olan toplam değerlerin izlendiği hesaptır.”[9] İhracat İşlemine Ait Alacağın Aynı Dönem İçinde Tahsil Edilmesi ve Muhasebe Kaydı * İhraç edilen mal bedelinin tamamı 28.12.2012 tarihinde şirketin banka hesabına alıcı tarafından ödenmiştir. Döviz Alış Kuru: 1.60 TL 50.000 EURO x 1.60 = 80.000,00 50.000 EURO x 1.50 = 75.000,00 (1.60–1.50) x 50.000 EURO = 5.000,00 __________________ 28.12.2012 __________________ 102 BANKALAR HESABI 80.000,00 120 ALICILAR HESABI 75.000,00 *601 YURT DIŞI SATIŞLAR HESABI 5.000,00 _____________________ / ______________________ * 1 No.lu Muhasebe Uygulamaları Genel Tebliği’ne göre ihracat ile ilgili dönem içinde ortaya çıkan olumlu kur farkları bu hesapta takip edilmelidir. * İhraç edilen mal bedelinin tamamı 28.12.2012 tarihinde şirketin banka hesabına alıcı tarafından ödenmiştir. Döviz Alış Kuru: 1.40 TL 50.000 EURO x 1.40 = 70.000,00 50.000 EURO x 1.50 = 75.000,00 (1.40–1.50) x 50.000 EURO = -5.000,00 __________________ 28.12.2012 __________________ 102 BANKALAR HESABI 70.000,00 * 612 DİĞER İNDİRİMLER HESABI 5.000,00 120 ALICILAR HESABI 75.000,00 _____________________ / ______________________ * Muhasebe uygulamaları genel tebliğinde ihracat ile ilgili dönem içinde ortaya çıkan olumsuz kur farkları ile ilgili bir açıklama yapılmamıştır ancak olumlu kur farkları Brüt Satış Kârı veya Zararının hesaplanmasında dikkate alınıyor ise olumsuz kur farklarının da Brüt Satış Kârı veya Zararının hesaplanmasında dikkate alınması gerekmektedir. Bu doğrultuda olumsuz kur farkları 612 Diğer İndirimler Hesabında muhasebeleştirilmelidir. İhracat İşlemine Ait Alacağın 31.12.2012 Tarihi İtibari ile Tahsil Edilememiş Olması ve Muhasebe Kaydı * 31.12.2012 tarihinde 50.000 EURO tutarındaki alacağın VUK’un 280. maddeye göre değerlemeye tabi tutulması gerekmektedir. Döviz Alış Kuru 1.55 TL (1.55–1.50) x 50.000 EURO = 2.500,00 __________________ 31.12.2012 __________________ 120 ALICILAR HESABI 2.500,00 601 YURT DIŞI SATIŞLAR 2.500,00 _____________________ / ______________________ Döviz Alış Kuru 1.45 TL (1.45–1.50) x 50.000 EURO = - 2.500,00 __________________ 31.12.2012 __________________ 612 DİĞER İNDİRİMLER HESABI 2.500,00 120 ALICILAR HESABI 2.500,00 _____________________ / ______________________ İhracat İşlemine Ait Alacağın Sonraki Dönem Tahsil Edilmesi ve Muhasebe Kaydı * İhraç edilen mal bedelinin tamamı 04.01.2013 tarihinde şirketin banka hesabına alıcı tarafından ödenmiştir. Döviz Alış Kuru: 1.60 TL 50.000 EURO x 1.60 = 80.000,00 50.000 EURO x 1.50 = 75.000,00 (1.60–1.50) x 50.000 EURO = 5.000,00 __________________ 04.01.2013 __________________ 102 BANKALAR HESABI 80.000,00 120 ALICILAR HESABI 75.000,00 646 KAMBİYO KARLARI 5.000,00 _____________________ / ______________________ (31.12.2012 tarihinde yapılması gereken değerleme ihmal edilmiştir) * İhraç edilen mal bedelinin tamamı 04.01.2013 tarihinde şirketin banka hesabına alıcı tarafından ödenmiştir. Döviz Alış Kuru: 1.40 TL 50.000 EURO x 1.40 = 70.000,00 50.000 EURO x 1.50 = 75.000,00 (1.40–1.50) x 50.000 EURO = -5.000,00 __________________ 04.01.2013 __________________ 102 BANKALAR HESABI 70.000,00 656 KAMBİYO ZARARI HESABI 5.000,00 120 ALICILAR HESABI 75.000,00 _____________________ / ______________________ (31.12.2012 tarihinde yapılması gereken değerleme ihmal edilmiştir) Kur Farkı Açısından; Brüt Satış Kârı veya Zararının doğru olarak hesaplanabilmesi için ihracat sonucunda ilgili dönemde ortaya çıkan olumlu kur farkları 601 Yurt Dışı Satışlar hesabında, olumsuz kur farkları ise 612 Diğer İndirimler hesabında muhasebeleştirilmelidir. Kur farkları sonraki dönem oluştuğunda olumlu kur farkları 646 Kambiyo Kârları Hesabında, olumsuz kur farkları ise 656 Kambiyo Zararları Hesabında muhasebeleştirilmelidir. Hasılatın Kayıt Edileceği Tarih Açısından; Mal ihracatı açısından hasılatın kayıt edileceği tarih önem arzetmektedir. KDV Kanunu’na göre mal ihracatı nedeniyle oluşan istisna haklarının başlangıcı, ihracata konu malın Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesinden çıktığı tarihtir. Bu açıklama ışığında İhracattan oluşan hasılatın kayıt edileceği tarih de ihracata konu malın Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesinden çıktığı tarihdir. Ayrıca; ilgili hasılatın kayıt edileceği tarih kur farkının oluşup oluşmaması ve hangi tutarda oluşacağı açısından da önem arzetmektedir. Uğur Kam e-Yaklaşım Haziran 2013 / Sayı: 246 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz. |
