Fazla çalışma durumunda, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 41. maddesine göre; işveren tarafından işçiye her bir saat fazla çalışmasının karşılığı olarak normal ücretinin % 50 zamlı tutarında ilave ödeme yapılması gerekmektedir. Ancak, % 50 oranının alt sınır olduğunu ve toplu iş sözleşmesi ya da iş sözleşmesi yoluyla % 50’nin üzerinde bir zam oranının belirlenebileceğini de belirtmek gerekir.

Bunun yanında, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 46. maddesinde belirtildiği üzere, çalışılmayan hafta tatili günü için işveren tarafından bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücreti işçiye tam olarak ödenir. Hafta tatilini çalışarak geçiren işçiye ise ilave bir günlük çalışma ücreti ödenmelidir. Dolayısıyla, haftanın altı günü toplamında kırkbeş saat çalışan ve bunun yanında hafta tatili iznini de çalışarak geçiren işçiye, hafta tatilinde yapmış olduğu fazla çalışmanın karşılığı olarak günlük ücretinin % 50’si oranında değil, % 150’si oranında ilave ücret ödenmelidir. İşçiye fazla çalışma durumunda ödenmesi gereken zamlı ücretin, hangi ücret üzerinden hesaplanması gerektiği ise oldukça önemlidir. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 32. maddesine göre; genel anlamda ücret bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutardır.

4857 sayılı İş Kanunu’nun bahse konu maddesinde tanımlanan ücret; çıplak ücret/temel ücret/dar anlamda ücret olarak da adlandırılmaktadır. Çıplak ücrete ek olarak işçiye sağlanmış olan; ikramiye, prim, komisyon, kârdan pay alma gibi parayla ölçülebilen menfaatler ise giydirilmiş ücret ya da geniş anlamda ücret olarak ifade edilmektedir. Fazla çalışma “saat” olarak belirlenmektedir. Bu nedenle, fazla çalışma ücretinin belirlenebilmesi için öncelikle işçinin saat başı ücretinin bulunması gerekmektedir. Saat başı ücretin belirlenmesinde ise; yol, yemek, prim, ikramiye vs. gibi ücrete ek olan kalemlerden oluşan giydirilmiş ücret değil, çıplak ücret esas alınmalıdır. Yargıtay tarafından fazla çalışma ücretinin kıdem ve ihbar tazminatında olduğu gibi giydirilmiş ücret üzerinden değil, çıplak ücret üzerinden ödenmesi gerektiği şeklinde hüküm tesis edilmiştir. Fazla çalışma ücretinin çıplak ücret üzerinden brüt olarak hesaplanması gerekmektedir. Fazla çalışma ücreti üzerinden, sosyal güvenlik ve işsizlik sigortası primi ile gelir ve damga vergisi kesintileri yapıldıktan sonra elde edilen net tutar fazla çalışma ücreti olarak işçiye ödenmelidir. Cem Baloğlu, Yaklaşım / Ağustos 2013 / Sayı: 248

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.