Yazar kasa, mevzuattaki ismiyle ödeme kaydedici cihaz (ÖKC) kullanmak zorunda olan mükelleflere, geçtiğimiz yıl “yeni nesil ödeme kaydedici cihaz” kullanma zorunluluğu getirildi. Bu kapsama giren mükelleflerin kafası da oldukça karışmış durumda. Ancak bu zorunluluk hemen bugünden yarına başlamıyor. Geçiş dönemi söz konusu. Öncelikle belirlenen bazı mükellefler 1 Ekim’den itibaren bu cihazları kullanma başlayacaklar. Genel uygulama ise 2016 başında başlayacak.

Bu yazımızda yeni nesil ödeme kaydedici cihazlar, bu cihazların kullanım zorunluluğu ve geçiş sürelerine ilişkin düzenlemeleri toparlamaya çalıştık.

Ödeme kaydedici cihaz

Yasada ödeme kaydedici cihazlar, Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen şartları taşıyan;

► Elektronik yazar kasa,

► Yazıcı tertibatı bulunan elektronik terazi,

► Elektronik terminal,

gibi cihazlar olarak tanımlanıyor.

Ödeme kaydedici cihaz modellerinin belirlenen şartlara uygunluğu, Maliye Bakanlığınca onaylanıyor. Bunun için ödeme kaydedici cihazların üretimi ya da ithalatını yapan firmalar Maliye Bakanlığına başvurarak cihazlarının onaylanmasını talep ediyorlar. Cihazın onaylanması durumunda onay üç yıl için geçerli oluyor. Gerekli görülürse onay süresinin uzatılması da mümkün.

ÖKC kullanmak zorunda olanlar

Nihai tüketicilere perakende olarak mal satan veya hizmet veren tüccar ödeme kaydedici cihaz (ÖKC) kullanmak zorunda. Bu zorunluluk ilgili yasada; satışı yapılan malları aynen veya işlendikten sonra satışını yapanlar dışındaki kimselere satan veya aynı kimselere hizmet veren birinci ve ikinci sınıf tüccarlar olarak tanımlanıyor.

Bir satışın perakende satış sayılabilmesi için, malın aynen veya işlendikten sonra tekrar satışa arz edilmemesi, tüketilmesi veya sarf malzemesi olarak kullanılması ve satın alan kişilerin normal ihtiyacından fazla olmaması gerekir.

Tüccarlar nihai tüketicilere yaptıkları satışların tutarı 2013 yılı için 800 lirayı aştığı durumda fatura kesmek zorundalar. Bu tutardan daha küçük satışlar için ise yazar kasa fişi düzenleyebiliyorlar. Bu belgeler fatura yerine geçiyor.

Eski cihazların onay ve satışı

Üretici veya ithalatçı firmalar, daha önceden geliştirdikleri ödeme kaydedici cihaz modellerini 2013 yılı sonuna kadar Maliye Bakanlığına onaylatabilecekler. Ayrıca önceki mevzuata istinaden onaylanan ödeme kaydedici cihazlar 2015 yılı sonuna kadar satılabilecek.

Yeni nesil ödeme kaydedici cihazlar

“Yeni Nesil Ödeme Kaydedici Cihazlar”ın üretilebilmesi veya ithal edilebilmesi için öncelikle Maliye Bakanlığından onay alınmış olması gerekiyor. Bu onay için yeni nesil ödeme kaydedici cihazların, teknik ve fonksiyonel bakımlardan “Yeni Nesil Ödeme Kaydedici Cihazlar Teknik Kılavuzları”nda belirtilen özellikleri taşıması gerekiyor. Bu cihazları imal veya ithal etmeyi düşünen firmalar söz konusu kılavuzlara Gelir İdaresi Başkanlığı’nın www.gib.gov.tr adresli web sitesinden ulaşılabilirler.

Bakanlıkça yapılan idari incelemeler ile TÜBİTAK’a yaptırılan teknik incelemelerin olumlu sonuçlanması durumunda ilgili firmaya, cihazların marka ve modelleri itibarıyla onay belgesi veriliyor. Bakanlıktan onay alan firmalar ile yeni nesil ödeme kaydedici cihazların marka ve modelleri Gelir İdaresi Başkanlığının internet sitesinin yararlı bilgiler bölümünde ilan ediliyor. Sitede, 4 Temmuz tarihi itibarıyla yeni nesil ödeme kaydedici cihaz onayı alan sadece bir firma olduğu görülüyor.

Bakanlık erişebilecek

Yeni nesil ödeme kaydedici cihazların, anlık ya da dönemsel olarak, elektronik yolla Gelir İdaresi Başkanlığı Bilgi İşlem Merkezine veri gönderebilecek özelliklere sahip olması gerekiyor. Bu cihazlar aynı zamanda Gelir İdaresi Başkanlığınca erişilebilecek özellikleri de taşımalı. Bu özelliklerine bakıldığında, Maliye Bakanlığının yeni nesil ödeme kaydedici cihazlarla yapılan satışlara ilişkin tüm bilgilere ulaşabileceği görülüyor.

Mali hafıza

Yeni nesil ödeme kaydedici cihazlarda mali hafızanın, cihaz şasisine, şasi tahrip edilmedikçe çıkartılamayacak tarzda korumalı olarak sabitlenmiş olması gerekiyor. Hiçbir şekilde değiştirme veya çıkarılma gibi bir işleme tabi tutulmayacaktır. Mali hafızaların arızalanması halinde, yeni mali hafıza aynı şekilde korumalı olarak cihaza sabitlenecektir.

Kullanılmış cihazların el değiştirmesinde de mali hafıza değişimi olmayacak, ödeme kaydedici cihaz servisi nezdinde gerçekleştirilecek devir sırasında satıcıya ait mali hafıza raporunun ilgili vergi dairesine gönderilmesi suretiyle işlem tamamlanacaktır. Alıcı mükellef satıcının bıraktığı yerden mali hafıza kaydına devam edecektir.

Çeşitleri

Yeni nesil ödeme kaydedici cihazlar temel olarak;

► Basit/Bilgisayar Bağlantılı

► EFT-POS özelliği olan

cihazlar olmak üzere iki gruba ayrılıyor.

1 Ekim’de başlıyor

Ödeme kaydedici cihaz kullanmak zorunda olan mükelleflerden, faaliyetlerinde seyyar EFT-POS cihazı kullananlar 1 Temmuz 2013 tarihinden itibaren yeni nesil ödeme kaydedici cihazlardan EFT-POS özellikli cihazları kullanmak zorunda idi. Bu süre geçtiğimiz günlerde 1 Ekim 2013’e kadar uzatıldı.

Yol kenarı otopark hizmetleri

Bu mükellefler de, seyyar EFT-POS cihazı kullananlar gibi 1 Ekim 2013 tarihinden itibaren yeni nesil ödeme kaydedici cihazlardan EFT-POS özelliği olanlarını kullanmak zorundalar.

Diğerleri 2016’da

Basit/Bilgisayar bağlantılı yeni nesil ödeme kaydedici cihazları kullanmak zorunda olan mükelleflerin bu mecburiyetleri ise 1 Ocak 2016 tarihinde başlayacak. Mükellefler, bu tarihten önce de yeni nesil ödeme kaydedici cihazları alarak kullanabilecekleri gibi, isterlerse EFT-POS özelliği olan yeni nesil ödeme kaydedici cihazları da kullanabilirler.

Ancak eski cihazın malî hafızasının 1 Ocak 2014 tarihinden itibaren dolması halinde bunlara yeni malî hafıza takılamayacak. Bu cihazların hurdaya ayrılarak yerine yeni nesil ödeme kaydedici cihaz alınması gerekiyor.

Akaryakıt pompalarına bağlanan ödeme kaydedici cihaz kullanmak zorunda olan mükelleflerin, bu cihazlarla ilgili Bakanlıkça belirlenmiş şartlara uygun yeni nesil ödeme kaydedici cihazları kullanmaları zorunludur.

Ayrıca ihtiyari olarak sinema giriş bileti veya yolcu taşıma bileti düzenleyen cihaz kullanan mükelleflerin de, 1 Ocak 2016 tarihinden itibaren yeni nesil ödeme kaydedici cihaz kullanmaları gerekiyor.

Hurdaya ayırma

Cihazların hurdaya ayrılması için mükelleflerin öncelikle Bakanlıktan onay almış olan üretici veya ithalatçı firmaların herhangi birinin yetkili servisine başvurmaları gerekiyor. Yetkili serviste cihazın hafızalarında kayıtlı bilgiler tespit edilecek ve cihazın kullanılmaya başlandığı tarihten son güne kadar (son gün dahil) mali hafıza raporu alınacak. Söz konusu rapor servis tarafından düzenlenecek bir tutanağa iliştirilerek mükellefe verilecek.

Yetkili servis cihazın mali hafızasını söküp, saklanmak üzere mükellefe vererek cihazı çalışamaz hale getirmek zorunda. Mükelleflerin, servis tutanağının düzenlendiği tarihten itibaren 30 gün içerisinde; servis tutanağı, mali hafıza raporu ve ödeme kaydedici cihaz levhası ile birlikte vergi dairesine başvurarak cihazlarının kaydını sildirmeleri gerekiyor.

Vergi dairesine kayıt

Yeni nesil ödeme kaydedici cihaz kullanmak mecburiyetinde olan mükellefler aldıkları cihazları bağlı bulundukları vergi dairesine bir dilekçeyle müracaat ederek kayıt ettirmek zorundalar. Bu zorunluluğun; belirli bir tür cihaz kullanma mecburiyeti getirilenlerce alış faturasının düzenlendiği tarihten itibaren 90 gün içerisinde, diğer mükellefler tarafından ise 30 gün içerisinde yerine getirilmesi gerekiyor. Dilekçeye alış faturası örneği, cihaz sicil numarası, cihazdan alınan bir fiş örneği de dâhil olmak üzere gerekli belgeler ekleniyor.

Örneğin faaliyetlerinde seyyar EFT-POS özellikli cihaz kullanma mecburiyeti bulunan mükelleflerin en geç 1 Ekim 2013 tarihi itibarıyla düzenlenmiş faturalarını almak şartıyla bu cihazlarını fatura tarihinden itibaren en geç 90 gün içerisinde bağlı bulundukları vergi dairesine kaydettirerek kullanmaya başlamaları gerekiyor.

Ayrıca mükelleflerin kayıt işlemi ile birlikte, söz konusu süre içerisinde her bir cihaz için ayrı ayrı olmak üzere ödeme kaydedici cihazlara ait levhayı vergi dairelerinden alarak işyerlerinde muhafaza etmesi de gerekiyor. M. Fatih Köprü/E&Y

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.