4857 sayılı İş Kanunu’nun 25. maddesinin (II) numaralı bendinin (ı) fıkrasında; “İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması” işverenin iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedilebileceği haller arasında sayılmıştır. Zararın işçinin kasıtlı davranışından ya da taksirli eyleminden kaynaklanmasının hukukî sonuca etkisi bulunmamaktadır. Bununla birlikte, işçinin kusuru ve zararı, ayrı ayrı uzman kişilerce belirlenmelidir. İşçinin kusursuz olduğunun ortaya çıkması durumunda, işverenin haklı fesih imkânı olmadığı gibi işçinin kusuru belli bir yüzde ya da belli bir oran olarak saptanmışsa; zararın miktarının bu kusur nispetinde azaltıldıktan sonra otuz günlük ücreti aşıp aşmadığına bakılmalıdır. Zarar tutarı ile karşılaştırılacak olan işçinin otuz günlük ücretinin brüt ya da net olarak dikkate alınması gerektiği noktasında 4857 sayılı Kanun’da herhangi bir açıklık bulunmamakla birlikte, işçi lehine yorum ilkesi uyarınca brüt ücretin esas alınması gerektiği düşünülmektedir. Otuz gün, bir aydan farklı bir kavramdır. İşçiye aylık olarak ödenen ücret yerine, günlük yevmiyesinin otuz katı tutarı dikkate alınmalıdır.

Ayrıca, bahse konu hükümde sözü edilen ücret dar anlamda ücrettir. İkramiye, prim, fazla çalışma ücreti ve benzeri ödemeler bu maddede yer alan otuz günlük ücret içerisinde değerlendirilmemelidir. Ancak, ücretin garanti ücret üzerine yapılan işe göre ilave ücret veya satış pirimi olarak belirlendiği hallerde, gerçek ücretin bu ödemelerin toplamı olarak değerlendirilmesi uygun olacaktır. Zararın otuz günlük ücreti aşması durumunda işverenin fesih hakkı doğmaktadır. Ayrıca, işçinin zararı derhal ödemiş ya da ödeyecek olması ya da işverence zarar tutarının işçiden talep edilmemiş olması işverenin fesih hakkını ortadan kaldırmamaktadır.4857 sayılı Kanun’un 26. maddesinde, “24 ve 25. maddelerde gösterilen ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallere dayanarak işçi veya işveren için tanınmış olan sözleşmeyi fesih yetkisi, iki taraftan birinin bu çeşit davranışlarda bulunduğunu diğer tarafın öğrendiği günden başlayarak altı iş günü geçtikten ve her halde fiilin gerçekleşmesinden itibaren bir yıl sonra kullanılamaz. Ancak işçinin olayda maddi çıkar sağlaması halinde bir yıllık süre uygulanmaz.” hükmü yer almaktadır. 4857 sayılı İş Kanunu’nun bahse konu hükmünde yer alan bir yıllık hak düşürücü süre, zarara neden olan olayın oluşumu tarihinden itibaren başlamaktadır. Ancak, altı işgünlük ikinci süre, zarar miktarının belirlenmesinin ardından, bu durumun feshe yetkili makama iletilmesiyle işlemeye başlayacaktır. Fesih hakkının kullanılması bakımından zarar miktarının belirlenmesi ve işçinin ücreti ile kıyaslanması zorunluluğu vardır.

Buraya kadar yapılan değerlendirmeler Yargıtay kararı ışığında örnekleme suretiyle özetlenecek olursa, özel işi için kullandığı şirket aracıyla kaza yapan işçinin sözleşmesinin feshedilebilmesi için, öncelikle trafik ve hasar konusunda rapor alınarak araçta meydana gelen hasar miktarının, işçinin olaydaki kusurunun, bu kusur oranına isabet eden zarar miktarının, bu miktarın işçinin otuz günlük brüt ücretini aşıp aşmadığının tespit edilmesi gerekmektedir. Şayet meydana gelen zarar işçinin otuz günlük brüt ücretini aşıyorsa iş sözleşmesinin işveren tarafından altı iş günlük hak düşürücü süre içinde feshedilebilecektir. Aksi halde, yapılan fesih geçerli bir fesih olmayacaktır(1). Cem Baloğlu Yaklaşım / Eylül 2013 / Sayı: 249

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.