1. Giriş
Çalışanların 30 günden az bildirilmesi halinde işverenlere eksik gün bildirim nedenini belgeler ile ispatlama yükümlülüğü ilk defa 08.09.1999 tarihli 4447 sayılı Yasa ile getirilmiştir. Bu yükümlülük 2000 yılı başından itibaren uygulanmaya başlanmıştır.
Uygulamanın esasları yönetmelikler ile düzenlenmiş olup eksik gün bildirim nedenlerinin Kuruma bildirilmesine ilişkin olarak yapılan ilk düzenleme toplu iş sözleşmesi imzalanan işyerleri hariç tüm özel sektör işverenlerini kapsamıştır.
Zaman içinde yapılan değişiklikler ile eksik gün bildirimi yapması gereken işverenlerin sayısı daraltılmıştır.
Makalenin konusu eksik gün bildiriminde yapılan değişiklikler ve uygulamanın son hali ile puantaj kayıtlarında dikkat edilmesi gereken hususlardan oluşmaktadır.
2. Daha Önce Olmayan Eksik Gün Bildirim Yükümlülüğü Neden Getirildi?
4447 sayılı Kanunun 11''''inci maddesi ile 506 sayılı Kanunun 79''''uncu maddesine birinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkralar eklenmiştir.
"Ay içinde bazı işgünlerinde çalıştırılmadığı ve ücret ödenmediği beyan edilen sigortalıların otuz günden az çalıştıklarını açıklayan bilgi ve belgelerin işverence prim bildirgelerine eklenmesi şarttır.
Sigortalıların otuz günden az çalıştığını gösteren bilgi ve belgelerin Kuruma verilmemesi veya verilen bilgi ve belgelerin Kurumca geçerli sayılmaması halinde, otuz günden az bildirilen sürelere ait primler Kurumca resen tahakkuk ettirilerek 80''''inci madde hükümlerine göre tahsil olunur. Uygulamanın usul ve esasları altı ay içinde yürürlüğe konulacak yönetmelikle belirlenir."
506 sayılı Kanuna yapılan bu ekleme ile işverenlere 30 günden az bildirimde bulunması halinde bu eksik bildirimin nedeninin de Kuruma bildirilmesi şartı getirilmiştir.
Maddenin gerekçesi şu şekildedir. "Bazı işyerlerinde işçi otuz gün çalıştığı halde, işverence prim gün sayısı eksik bildirilmektedir. Bu uygulamada, Kurum gelir kaybına uğradığı gibi gerçekten otuz gün çalışan işçi, düşük gün sayısı üzerinden sigortalanmaktadır. Yapılan düzenleme ile işverenlerin istihdam ettikleri işçilere ait prim ödeme gün sayısının eksik bildirilmesinin önlenmesi ve bir oto kontrol sistemi getirilmesi amaçlanmıştır." (1)
Kanun gerekçesine bakıldığında Kurumun prim gelirlerini artırmak ve işçilerin 30 gün çalıştığı halde daha az gün üzerinden bildirilmelerini önlemek amacıyla bu uygulamanın başladığı görülmektedir.
Aynı uygulama 5510 sayılı Yasa ile de devam etmiştir. İşverenlerden gelen talepler ile Kurumun iş yükü dikkate alınarak, 2011 yılında eksik gün bildirimi yapması gereken işverenler hakkında SGK''''ya yetki verilmiştir.
5510 sayılı Kanunun 86''''ncı maddesinin 4''''üncü fıkrası "Ay içinde bazı işgünlerinde çalıştırılmadığı ve ücret ödenmediği beyan edilen sigortalıların, otuz günden az çalıştıklarını ispatlayan belgelerin işverence ilgili aya ait aylık prim ve hizmet belgesine eklenmesi şarttır. Kamu idareleri ile toplu iş sözleşmesi imzalanan işyerlerinde bu şart aranmaz." şeklindeyken, 6111 sayılı Kanunun 40''''ıncı maddesi ile yukarıdaki ikinci cümle "Kurumca belirlenen işyerlerinde bu şart aranmaz." şeklinde değiştirilmiştir.
Kanunda yapılan bu değişiklikten sonra bazı özellikli işyerleri ile 50 işçinin üzerinde işçi çalıştıran işyerleri eksik gün bildirim formu ile dayanağı belgeleri SGK''''ya vermekten muaf tutulmuştur. En son 21.08.2013 tarihinde yapılan yönetmelik değişikliği ile 30 olan işçi sayısı 10''''a düşürülmüştür.
Sosyal Güvenlik uzmanları eksik gün bildirimi yapması gereken işverenlerin daraltılmasını, "gelişen sosyal güvenlik bilinci, hem çalışanların, hem de işverenlerin (çok az kötü niyetli istisnalar olsa da) genel olarak SGK bildirimlerinde, en azından gün sayılarının çalışıldığı kadar süreyle bildirilmesine özen gösterilmesini sağlamıştır." (2) gerekçesi ile açıklamaktadırlar.
3. Eksik Gün Bildirim Formunu Kimler Verecek?
Aylık prim ve hizmet belgesi ile birlikte ay içinde otuz günden az çalışan veya eksik ücret ödenen sigortalılara ilişkin;
a) Kurumca elektronik ortamda alınabilenler hariç, Kurumca yetkilendirilmiş sağlık hizmeti sunucularından veya işyeri hekimlerinden alınmış istirahatli olduğunu gösteren raporu,
b) Ücretsiz veya aylıksız izinli olduğunu kanıtlayan izin belgesi,
c) Disiplin cezası uygulaması, gözaltına alınma ile tutukluluk hâline ilişkin belgeleri,
ç) Kısmi süreli çalışmalara ait yazılı iş sözleşmesi,
d) Sigortalının imzasını taşıyan puantaj kayıtları,
e) Grev, lokavt, genel hayatı etkileyen olaylar, doğal afetler nedeniyle işyerinde faaliyetin durdurulduğunu veya işe ara verildiğini gösteren ilgili resmî makamlardan alınan yazı örneği,
sigortalıların eksik gün bildirimine ilişkin bilgi formu (Ek-10) ekinde Kuruma verilir veya Acele Posta Servisi, iadeli taahhütlü ya da taahhütlü olarak gönderilir.
Yukarıda sayılan hâllere ilişkin belgelerin geriye yönelik olarak her zaman düzenlenebilir nitelikte olanları, aylık prim ve hizmet belgesinin verilmesi gereken süreden sonra verilmesi hâlinde işleme konulmaz.
Genel bütçeye dahil dairelerin, özel bütçeli idarelerin, döner sermayelerin, fonların, belediyelerin, il özel idarelerinin, belediyeler ve il özel idareleri tarafından kurulan birlik ve işletmelerin, bütçeden yardım alan kuruluşlar ile özel kanunla kurulmuş diğer kamu kurum, kurul, üst kurul ve kuruluşların, kamu iktisadi teşebbüslerinin ve bunların bağlı ortaklıkları ile müessese ve işletmelerinde ve sermayesinin % 50''''sinden fazlası kamuya ait olan diğer ortaklıklarının, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının ve üst kuruluşlarının, sendikaların, vakıfların, 5411 sayılı Bankacılık Kanunu kapsamındaki kuruluşların işyerleri ve toplu iş sözleşmesi yapılan işyerleri ile 10 ve üzerinde sigortalının çalıştırıldığı aylara ilişkin özel sektör işyerlerinde eksik gün bildirim nedenlerinin aylık prim ve hizmet belgesinde belirtilmesi yeterlidir. Bu işyerleri için ayrıca eksik gün bildirim formu ile eki belgeler aranmaz.
21.08.2013 tarihli Resmi Gazete' de yayınlanan yönetmelik değişikliği ile 10 ve üzeri işçi çalıştıran işverenlerin eksik gün bilgi formu verme yükümlülüğü kaldırılmıştır.
4. Puantaj Kayıtları
21.08.2013 tarihli yönetmelik değişikliğinden önce puantaj kayıtlarında işçi veya işverenin imzasının bulunması yeterli görülürken, yapılan değişiklik ile işçinin imzasının bulunması zorunluluk haline getirilmiştir.
Buna göre 10 kişiden az işçi çalıştıran işverenler, 30 günden az bildirdikleri işçileri için 30 günden az çalışma nedenini puantaj kaydı seçmiş iseler, işçiler tarafından imzalanmış puantaj kayıtlarını SGK' ya vermek zorundadırlar.
Puantaj kayıtlarının işçi tarafından imzalanmamış olması halinde bu belgeler geçersiz sayılacak ve 30 günden az bildirilen işçiler için ek aylık prim hizmet belgeleri işverenden talep edilecektir. Bu durumda işverenlerin SGK tarafından talep edilen ek aylık prim hizmet belgelerini yasal süre içinde verme imkanları kalmayacağından verdikleri belgelerden dolayı kendilerine idari para cezası uygulanacaktır.
Aylık prim hizmet belgelerini Kurumun istemesine rağmen vermemeleri halinde ise bu belgeler SGK tarafından resen düzenlenecek dolayısıyla uygulanacak idari para cezası miktarı da artacaktır.
Puantaj kayıtlarında işçinin imzasının bulunması zorunluluğunun, SGK tarafından yayınlanan 03.09.2013 tarihli genel yazı (3) ile 2013 Ağustos ayından itibaren uygulanmaya başlayacağı duyurulmuştur.
5. Sonuç
2000 yılı ocak ayından itibaren toplu iş sözleşmesi uygulanan işyerleri hariç tüm özel sektör işyerlerinde "Kurum gelirlerini artırmak ve 30 gün çalışan işçilerin haklarını korumak" amacıyla başlatılan eksik gün bildirim formu ve eki belgeleri, verme zorunluluğu "toplumda sosyal güvenlik bilincinin oluşması gerekçesi" ile esnetilmiş, son olarak 1-9 işçi çalıştıran ve istisnalar dışında kalan özel sektör işyerleri zorunluluk kapsamında bırakılmış diğer tüm işyerleri zorunluluk kapsamından çıkarılmıştır. Bu düzenleme 10 ve üzerinde işçi çalıştıran işverenlerin lehine olmuştur.
Eksik gün nedeninin puantaj kaydı seçilmesi durumunda Kuruma verilecek puantaj kayıtlarında işçinin de imzasının bulunması zorunluluğu getirilmiştir. Özellikle eksik gün bildirilen işçiler puantaj kaydı olarak eksik bildirilmekte ve işçi imzasının bulunması zorunlu olmadığından, işçiler çalışma günlerinin eksik bildirildiğinden haberdar olmamaktaydı. Bu düzenleme işçiler açısından yararlı olmuştur.
S. Mehmet KELEŞ *
----------o---------- * Manisa Sosyal Güv. İl Md. Yrd. V. – İşletme Bilim Uzmanı
(1) 4447 sayılı Kanunun 11''''inci maddesinin gerekçesi,
http:⁄⁄www.tbmm.gov.tr⁄sirasayi⁄donem21⁄yil01⁄ss114m.htm, (Erişim tarihi: 09.09.2013).
(2) Resul KURT, Dünya Gazetesi, 23.08.2013.
(3) 03.09.2013 tarihli 14354036 sayılı Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü tarafından İl Müdürlüklerine gönderilen yazı. http://www.mevbank.com.tr/dergi_icerik_p.asp?dicerik_id=287&dergi_id=113 -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz. |
