I. Giriş
 
6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun (1) yürürlüğe girmesiyle ülkemizde yaklaşık otuz yıldan bu yana yürürlükte olan 2821 sayılı Sendikalar Kanunu (2) ile 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu2  yürürlükten kaldırılmış ve uygulamada yaşanan sorunların giderilmesi, sendikal örgütlenmenin önündeki engellerin kaldırılması amaçlanarak mevcut durumdaki yasalar tek bir kanunda birleştirilmiştir.  Kanunla endüstri ilişkileri alanında önemli değişiklikler yapılmıştır. Kanunun yürürlük sürelerine ait hükümlerine göre 2013 yılı Kasım ayı itibariyle sendika üyelik başvurusu ve üyelikten ayrılma işlemleri e-devlet kapısı üzerinden yapılacaktır. 
 
Bu çalışmamızda sendika üyeliğinin e-devlet kapısı üzerinden kazanılması ve üyeliğin sona ermesine ilişkin uygulamaları 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu ve yönetmelik hükümleri çerçevesinde değerlendireceğiz.
 
II. Üyeliğin Kazanılması
 
6356 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesiyle birlikte yapılan değişiklikle sendikalara üye olma yaşı on beşe indirilmiştir. Buna göre on beş yaşını dolduran ve kanun hükümlerine göre işçi sayılanlar, işçi sendikalarına üye olabilir. Diğer bir ifadeyle 2821 sayılı Kanundan farklı olarak sendikalara üyelik yaşı 4857 Sayılı Kanunda belirtilen asgari çalışma yaşına paralel bir düzenlemeyle on beşe çekilmiştir. Sendikaya üye olmak serbesttir. Hiç kimse sendikaya üye olmaya veya olmamaya zorlanamaz. 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununa göre işveren sayılanlar, işveren sendikalarına üye olabilirler.
 
Sendika üyeliği konusunda yapılan asıl önemli değişiklik sendika üyeliğinin kazanılmasında ve kaybedilmesinde ulusal ve uluslararası çevrelerde öteden beri eleştirilen "noter koşulu"nun kaldırılmasıdır. Sendikaya üyelik Bakanlıkça sağlanacak elektronik başvuru sistemine e-devlet kapısı üzerinden üyelik başvurusunda bulunulması ve sendika tüzüğünde belirlenen yetkili organın kabulü ile e-devlet kapısı üzerinden kazanılacaktır (3).
 
Buna göre e-devlet üzerinden yapılan üyelik başvurusu eş zamanlı olarak sendikaya ve Bakanlığa bildirilecektir. Üyelik, yetkili organın otuz gün içerisinde e-devlet üzerinden yapacağı kabul işlemi ile kazanılacaktır (4) Yine bu süre içerisinde yetkili organ tarafından reddedilmeyen üyelikler de kabul edilmiş sayılır. Başvuru sahibinin yetkili organ tarafından üyelik başvurusuna işlem yapılıncaya kadar e-devlet kapısı üzerinden üyelik başvurusunu geri alma hakkı bulunmaktadır.
 
Yetkili organın üyelik başvurusunu reddetmesi durumunda ise ret kararı gerekçesiyle birlikte e-devlet ortamına aktarılır ve işçiye yazılı olarak tebliğ edilir. Üyelik başvurusunun haksız olarak reddedildiğini iddia eden işçi, kendisine ret kararının tebliğinden itibaren otuz gün içinde İş mahkemesinde dava açabilir. Mahkemenin bu konuya ilişkin vereceği karar kesindir. Mahkemenin davacı lehine karar vermesi hâlinde, işçi mahkeme kararını Bakanlığa bildirir; bu karar Bakanlık tarafından e-devlet kapısına tanımlanır. Burada bilinmesi gereken önemli bir husus ise mahkeme kararı ile kazanılan üyeliğin başlangıç tarihi, üyelik başvurusunun yetkili organ tarafından reddedildiği tarihtir.
 
İşçi sendikalarının aksine, işveren sendikalarına üyelik konusunda farklı bir yöntem benimsenmiştir. Buna göre sendika üyelik başvurusu, işveren tarafından işyerinin veya işletmenin kurulu bulunduğu işkolunda faaliyet gösteren işveren sendikasına yazılı olarak yapılır. İşveren sendikasına yapılan üyelik başvurusu sendika tarafından e-devlet kapısı üzerinden Bakanlığa bildirilir. Üyelik, yetkili organının başvuruyu kabulünü e-devlet kapısı üzerinden Bakanlığa bildirmesi ile kazanılır. Üyeliğin başlangıç tarihi, yetkili organ tarafından üyelik başvurusunun kabul edildiğinin e-devlet kapısı üzerinden Bakanlığa bildirildiği tarihtir.
 
III. Sendika Üyeliğinin Sona Ermesi
 
Sendika üyeliğinin sona erme halleri üyelikten çekilme (Yön.md.10), üyelikten çıkarılma, çekilme ve çıkarılma dışında nedenlerle sona erme olarak belirlenmiştir. İşçi sendikası üyeliğinden çekilme üyeliğin kazanılmasında olduğu gibi e-devlet kapısı üzerinden yapılacak çekilme bildirimi ile yapılır. Çekilme, sendikaya bildirim tarihinden itibaren bir ay sonra geçerlilik kazanır. Çekilenin bir aylık süre içinde başka bir sendikaya üye olması hâlinde, yeni üyelik bu sürenin bitimi tarihinde kazanılmış sayılır.
 
Sendika üyeliğinden çıkarılma (Yön.md. 11) kararı ise sendika genel kurulu tarafından verilir. Çıkarılma kararı, e-devlet kapısı üzerinden Bakanlığa bildirilir ve üyelikten çıkarılana yazı ile tebliğ edilir. Çıkarılma kararına karşı üye, kararın tebliğinden itibaren otuz gün içinde mahkemeye itiraz edebilir. Mahkeme iki ay içinde kesin olarak karar verir. Burada bilinmesi gereken en önemli husus üyeliğin, çıkarılma kararı kesinleşinceye kadar devam edeceğidir.
 
6356 sayılı Kanunun yürürlüğe ilişkin hükümlerini düzenleyen geçici 4''''üncü maddesine göre sendikalara üye olma ve üyelikten ayrılma işlemlerinin e-devlet kapısı üzerinden yapılması, kanunun yürürlük tarihini takip eden birinci yılın sonunda gerçekleşecektir.
 
IV. Sonuç
 
Sendika üyeliğinin kazanılması ve üyeliğin sona ermesi 2013 yılı Kasım ayı itibariyle e-devlet ortamına aktarılmış olacaktır. Uygulamanın endüstri ilişkileri sisteminde yer alan işçi ve işverenlerin sendika hürriyetine ilişkin haklarına hızlı ve kolay ulaşım imkânı getirmesinin yanı sıra sendikalar tarafından her bir işçi için ödenen noter masrafını da kaldırması ayrıca önem taşımaktadır. Söz konusu düzenlemeyle sendikaların önemli bir mali külfetten kurtulmuş olmaları da sendikal haklar bakımında olumlu bir gelişme olarak değerlendirilmektedir. Arif Türker KIZILOVA
Bursa SGK İl Müdürlüğü

 
----------o----------

1.    http://www.mevbank.com.tr/dergi_icerik_p.asp?dicerik_id=295&dergi_id=116

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti. / www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.