Gider pusulası; vergiden muaf esnaf ile yapılan ticari işlemlerin yanı sıra nihai tüketicilerden alınan mal ve hizmetler, iadeler, telif ödemeleri vb. gibi çok sayıda işlem için de kullanılmaktadır. Ancak, Maliye Bakanlığı özelgelerinde gider pusulası düzenlenmesini öngörmekle birlikte, bahsi geçen bazı işlemlerde, banka dekontu, noter senedi vb. gibi belgelerin de vergi hukukunda belirlenen serbest delil sistemine binaen tevsik edici niteliği olduğu yönünde düşünceler bulunmaktadır.

Gerçek Kişilere İşyeri Kira Ödemesi İşyeri kiralarına ilişkin olarak da benzer bir durum söz konusudur. İşyeri kiralarına yönelik, yakın zamanda verilen bir özelgede, işyeri kira ödemelerine ilişkin olarak banka dekontunun tevsik edici niteliği yeterli görülmeyerek gider pusulası düzenlenmesi yönünde görüş belirtilmiştir(7). Durum böyle olmakla birlikte, bizimde katıldığımız pek çok görüşe göre gider pusulası düzenlenmesi zorunluluğu, yapılacak bir düzenleme ile çözüme kavuşturulacak ve mükelleflerin bu hususta ceza ile karşılaşmasının önüne geçilecektir.

Tüketicilerle Olan İlişkiler Uygulamada gider pusulası; tüketicilerin satın aldıkları mal veya hizmetleri satıcıya iade edip ödedikleri bedelleri geri almak veya iade edilen mal veya hizmetin, bir başka mal veya hizmetle değiştirmek istediklerinde de satıcı tarafından düzenlenmektedir.

a- İade Edilen Mallar

- 54 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği’nin B/1 bölümünde, tüketiciler tarafından satın alınan malların çeşitli nedenlerle iade edildiği durumlarda satıcılar tarafından iade edilen mal nedeniyle gider pusulası düzenleneceği ve tüketiciden iade edilen mala ait belgenin geri alınacağı açıklanmıştır. Ancak, Bakanlığımıza yansıyan olayların yeniden değerlendirilmesi sonucunda, yukarıda bahsedilen işlemlerde fiili imkansızlıklar nedeniyle satın alınan mallara ait belgelerin satıcılara geri verilemediği anlaşılmıştır. Bu durumda da satıcılar, tüketicilerin iade ettikleri mallar için yine gider pusulası düzenleyecekler ve pusulada alış belgesinin ibraz edilemediğini açıkça belirteceklerdir.

- Faturası düzenlenerek satılan makinenin iade edilmesi halinde satın alanın vergi mükellefiyetinin bulunmaması durumunda şirketinize yapılan iade karşılığında daha önce düzenlenen belge ile ilişki kurmak suretiyle gider pusulası düzenlenerek kayıt altına alınması mümkün bulunmaktadır.

b- Şirket Tarafından Otomobil Alımı Şirket tarafından nihai tüketiciden alınan otomobil için gider pusulası düzenlenmesi ancak, vergi tevkifatının yapılmaması gerekmektedir.

Satış Sözleşmesi ile Alınan Araçlar Araç satış sözleşmesinin Vergi Usul Kanunu’nda yer alan vesikalardan biri olmaması nedeniyle,  vergi mükellefiyeti olmayan kişiden araç satış sözleşmesi ile satın aldığınız taşıt için gider pusulası düzenlemeniz gerekmekte olup, Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesinde, esnaf muaflığından yararlanmayan ve vergi mükellefiyeti bulunmayan şahıslardan yapılan alımlar için tevkifat yapılacağına dair hüküm bulunmadığından gelir vergisi tevkifatı yapmanıza gerek bulunmamaktadır.

Basit Usulde Gider Pusulası Basit usulde vergilendirilen mükellefler tarafından esnaf muaflığından yararlananlardan mal ve hizmet alımları sırasında gider pusulası düzenlenecek, ancak vergi tevkifatı yapılmayacaktır. Öte yandan; basit usulde vergilendirilen mükellefler, yanlarında çalışan işçilerine yaptığı ücret ödemelerini, gider pusulası düzenleyerek kayıtlarına intikal ettirmeleri mümkün bulunmaktadır.

Gayrimenkul Alımı Daire satın aldığınız kişilerin bu işi arızi olarak yapmaları durumunda faaliyetlerinin devamlılığından ve teslimin ticariliğinden söz edilemeyeceğinden bu işlem KDV’ye tabi tutulmayacak ve düzenlenecek gider pusulasında KDV’ye yer verilmeyecektir.

İkinci El Ev Eşyası Alımı Esnaf muaflığından yararlanmayan ve vergi mükellefiyeti bulunmayan şahıslardan ikinci el ev eşyası alımlarında gider pusulası düzenlenmesi gerekmekte olup, Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesinde, esnaf muaflığından yararlanmayan ve vergi mükellefiyeti bulunmayan şahıslardan yapılan alımlar için tevkifat yapılacağına dair hüküm bulunmadığından gelir vergisi tevkifatı yapılmasına gerek bulunmamaktadır.

Çiftçiden Tevkifata Tabi Olmayan Mal Alımı Gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçilerden, küspe, yem gibi zirai faaliyet sonucu elde edilen ürünlerin alımları sırasında müstahsil makbuzunun, toz şeker alımlarında ise gider pusulasının düzenlenmesi gerekir.

Site Yönetimine Gider Pusulası Düzenlenmesi Şirketinizce site yönetiminin vergi mükellefiyetinin bulunmaması halinde devredilen elektrik trafosu için gider pusulası düzenlenmesi ve karşılığında yapılan ödemeler üzerinden tevkifat yapılmaması, ancak site yönetiminin vergi mükellefiyeti bulunması halinde ise devredilen elektrik trafosu için devir bedeli üzerinden site yönetimince fatura düzenlenmesi gerekmektedir.

Mükellef Olmayana Yaptırılan Temizlik İşi Zaman zaman işyerinizin temizlik işlerini yapan kişilere yapacağınız ödemeler üzerinden Gelir Vergisi Kanunu’nun 94/13-d maddesine göre vergi tevkifatı yapılması ve gider pusulası düzenlenmesi gerekir.

Hammaliye Hizmeti Şirketiniz tarafından boşaltma işini yaptırdığınız kimselere ödenen hammaliye ücreti için gider pusulası düzenlenmesi ve düzenlenen bu belgenin işi yapana imza ettirilmesi gerekmekte olup, araç sürücüsü adına gider pusulası düzenlenmesi mümkün bulunmamaktadır.

Arızi Serbest Meslek Kazancında Gider Pusulası Turist rehberlerinin rehberlik faaliyetini arızi olarak yapmaları veya bu faaliyetleri dolayısıyla gelir vergisinden muaf olmaları halinde, serbest meslek makbuzu düzenlemeyecekleri, Şirketiniz tarafından kendilerine yapılan ödemelerin ise gider pusulası ile belgelendirilmesi gerektiği tabiidir.

Telif Ödemeleri Yurt içi ve yurt dışından vergi mükellefi olmayan gerçek kişi yazarlardan satın alının telif hakları karşılığında ödenen bedelin gider pusulası ile tevsik edilmesi gerekmektedir. Ancak, yurt dışında bulunan ve vergi mükellef olmayan gerçek kişi yazarlara telif hakları karşılığında ödenen ücretin gider pusulası ile belgelendirilememesi durumunda o ülke mevzuatına göre muteber bir belgenin alınması halinde bu belge ile tevsik edilmesi mümkün bulunmaktadır. Cem Barlas Arslan Yaklaşım Dergisi Aralık 2013 / Sayı: 252

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti. / www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.