5510 sayılı Kanun’un 5. maddesinin birinci fıkrasının (g) bendine göre, ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri, 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılmıştır. Yine söz konusu bu kişiler hakkında kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası hükümleri uygulanmaktadır. Bu kapsamdaki kişilerin uzun vadeli sigorta kollarına da tabi olmak istemeleri halinde ise haklarında isteğe bağlı sigorta hükümleri uygulanmaktadır. İsteğe bağlı sigortaya prim ödemeyenlerin ise yurt dışında iken ya da yurda döndükten sonra yurt dışında geçen söz konusu sürelerinden diledikleri kadarını 3201 sayılı Kanun’a göre borçlanma hakları vardır. Dolayısıyla 5/g kapsamında çalışılan yurt dışı sürelerinin 3201 sayılı Kanun’a göre borçlandırılmasında, eğer yurt dışında çalışılan süreler SGK’ya “Aylık Prim ve Hizmet Belgeleri” ile “21” belge türünde bildirilmiş ise bu kayıtlar esas alınacağından ayrıca herhangi bir belge ibraz edilmesi istenmez. Ancak bahsi edilen kişilerin yurt dışı çalışmaları “21” belge türü ile SGK’ya bildirilmemiş ise bu sefer aşağıda açıklayacağımız belgelerden durumlarına uygun olanların SGK’ya ibraz edilmesi gerekmektedir (2011/48 sayılı Genelge, 1.3.4). Sosyal Güvenlik Sözleşmesi İmzalanan Ülkelerde geçen Hizmet Sürelerinin Belgelendirilmesi Sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış ülkelerde geçen sigortalılık veya işsizlik süreleri borçlanılırken talep sahiplerinin, aşağıda sayılan belgelerden durumlarına uygun olan bir belgeyi talep dilekçesi ekinde SGK’nın borçlanma işlemini yürütecek olan ilgili ünitesine ibraz etmeleri gerekmektedir. (2011/48 sayılı Genelge, 1.3.1). - Islak mühür ve imza olup olmadığına bakılmaksızın, çalışılan ülkede bağlı bulunulan sosyal sigorta kurumundan alınacak hizmet cetveli veya sigorta kartları. - Sigortalıların çalıştıkları işyerlerinin resmi kuruluşlara ait olması veya resmi kuruluşlarca ya da kamu kurumu olarak kabul edilen kuruluşlarca düzenlenmesi halinde, belgelerin ayrıca tasdikine gerek kalmaksızın, çalışılan ülkede işyerinin ait olduğu belediyelerce düzenlenmiş hizmet belgeleri, vergi dairelerince çalışılan sürelere ilişkin düzenlenmiş belgeler, iş bulma kurumlarınca işsizlikte geçen sürelere ilişkin verilen belgeler, ilgili meslek kuruluşları veya birliklerince veya diğer resmi kuruluşlarca verilen hizmet belgeleri. - Yurt dışında kendi adına ve hesabına çalışanların bağlı oldukları vergi dairesi, ilgili meslek kuruluşu veya birliklerince verilen hizmet belgesi. - Bulunulan ülkelerdeki Türk konsoloslukları, çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlikleri veya ataşelikler gibi temsilciliklerden alınacak ve yurt dışı borçlanma için kullanılacağı belirtilen hizmet belgeleri. Sosyal Güvenlik Sözleşmesi İmzalanmamış Ülkelerde Geçen Hizmet Sürelerinin Belgelendirilmesi Sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde geçen sigortalılık veya işsizlik sürelerinin borçlanılabilmesi için talep sahipleri, aşağıdaki belirtilen belgelerden durumlarına uygun olan bir belgeyi borçlanma talebi sırasında SGK’nın borçlanma işlemini yürütecek olan ilgili ünitesine ibraz etmelidir(2011/48 sayılı Genelge, 1.3.2). - Bulunulan ülkelerdeki Türk konsoloslukları, çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlikleri veya ataşelikler gibi temsilciliklerden alınacak ve yurt dışı borçlanma için kullanılacağı belirtilen hizmet belgeleri. - Yurt dışında çalıştıkları işyerlerinden alacakları hizmet sürelerini gösterir bonservisleri ile birlikte pasaportlarında bulunan çalışma izinlerinin tercümeleri. - Gemi adamları, çalıştıkları geminin bayrağını taşıdıkları ülkelerde bulunan Türk konsoloslukları, çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlikleri veya ataşelikler gibi temsilciliklerden alacakları ve yurt dışı borçlanma için kullanılacağı belirtilen hizmet belgelerini veya işyerlerinden alacakları sigortalılık sürelerini gösterir bonservisleri ile gemilerde çalıştıklarını gösterir belgelerde kayıtlı bulunan çalışma izinlerinin tercümeleri ya da pasaportlarında çalışma süreleri ile örtüşen giriş-çıkış tarihlerini gösterir sayfaların örnekleri. Belirtmeliyiz ki, bazı ülkelerde “oturma vizesi” aynı zamanda “çalışma müsaadesi”ni de içerirken, bazı ülkelerde ise oturma vizesi alınmış olması çalışma müsaadesinin de alındığı anlamına gelmemektedir. Bu nedenle, oturma vizesinin aynı zamanda çalışma müsaadesini de içerdiği ülkelerde geçen sürelerini borçlanmak isteyenler, çalışma izinleri yerine oturma vizelerini bonservisleriyle birlikte ibraz ettiklerinde borçlanma için belgeleme yükümlülüğünü yerine getirmiş sayılırlar. Ancak, oturma vizesinin aynı zamanda çalışma müsaadesini kapsamıyorsa bu durumda sadece oturma vizesine ait belge ile borçlanma talebinde bulunanların bu talepleri kabul edilmez. Bu durumdakilerin borçlanma talepleri, ancak yurt dışında çalıştıkları işyerlerinden alacakları hizmet sürelerini gösterir bonservisleri ile birlikte pasaportlarında bulunan çalışma izinlerinin tercümelerini ibraz etmeleri halinde geçerli sayılır. Ev Kadınlığında Geçen Sürelerin Belgelendirilmesi, Ev kadını olarak geçen süreler borçlanılmak istendiğinde borçlanma talebinde bulunan ev kadınının yurt dışında oturduğuna dair alacağı ikamet belgesi ile bu durumu belgelemesi gerekmektedir. Bunun yanı sıra ikamet belgesi aşağıda belirtilen belgelerden biri ile de teyit edilmelidir(2011/48 sayılı Genelge, 1.3.3). - İkamet belgesinin Türkiye’de yeminli tercüme bürolarınca veya yurt dışında bulunan Türk temsilciliklerince akredite edilmiş tercümanlarca yapılmış ve ilgili temsilcilikçe onaylanmış tercümesi. - Çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlik veya ataşeliğinin bulunduğu Türk temsilciliklerince ikamet belgesine istinaden düzenlenecek belge. Eğer yukarıda belirtilen belgeler temin edilemiyorsa yurt dışına çıkış ve yurda giriş tarihlerinin, fotoğraf ve künye bilgilerinin bulunduğu pasaport sayfalarının fotokopisi ya da emniyet müdürlüklerinden alınacak yurda giriş-çıkış çizelgesi ile de borçlanma talebi yapılabilir. Ancak, yurt dışında ev kadını olarak geçen sürelerin borçlandırılmasında pasaport fotokopisi veya emniyet müdürlüklerinden alınacak yurda giriş-çıkış çizelgesi ile başvuru yapıldığında gerekli kontroller yapılır ve sadece yurt dışında bulunulan süreler borçlandırılır. Daha yalın bir ifadeyle ev kadınlığında geçen süreler pasaport fotokopisi veya yurda giriş-çıkış çizelgesi ile belgelendirilerek borçlanma talebinde bulunulduğunda talep sahibinin Türkiye’de bulunduğu tespit edilen süreler hiçbir şekilde borçlanılacak sürelere dahil edilmez. Erden ÇAKAR Yaklaşım / Aralık 2013 / Sayı: 252 -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti. / www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz. |
