İLİŞKİLİ TARAFLARIN KARŞILAŞMA OLASILIKLARI

Transfer fiyatlandırması müessesesi kapsamında kontrol altındaki ve kontrol dışındaki benzer nitelikteki işlemlerin karşılaştırılması sırasında dört olasılık söz konusudur. Bunlardan ilki tek ilişkili işletme ve tek emsal fiyat, ikincisi tek ilişkili işletme ve birden fazla emsal fiyattan oluşan emsal fiyat aralığı, üçüncüsü birden fazla ilişkili işletme ve tek emsal fiyat, sonuncusu ise birden fazla ilişkili işletme ve birden fazla emsal fiyattan oluşan emsal fiyat aralığı şeklindedir.

EMSALE UYGUNLUĞUN KONTROL EDİLMESİ

Anılan ilk iki olasılığın mevzuatında yeri kolaylıkla tespit edilebilmektedir. Gerçekten de Transfer Fiyatlandırması Tebliği’ne bakıldığında emsale uygunluk yönünden analize tabi tutulan tüm örneklerde bir ilişkili işletme olduğu görülecektir. Bu durumun ortaya çıkma sebebi doğrudan doğruya düzenlemelerin mantıksal kurgusu ve anılan müessesenin ruhuyla alakalıdır. Diğer bir ifade ile, mantıksal olarak bütün ilişkili işletmelerle gerçekleştirilen işlemlere ilişkin toplam verilerin emsal fiyat veya bedel ile karşılaştırılmasının öngörülmediği anlaşılmaktadır. Bu noktada ilişkili kişiler ile gerçekleştirilen işlemlerin benzer nitelikte olmaması halinde, farklı işlemler için farklı emsal fiyat veya bedel tespit edilmesi gerekeceği de belirtilmelidir.

KONUNUN ÖRNEKLENDİRİLMESİ

Transfer fiyatlandırması müessesesi amacı itibarıyla basit bir düzenleme olmakla birlikte daha iyi kavranması için uygulama örnekleri ile değerlendirilmesinde fayda olduğu uygulamacılar tarafından öne sürülen yorumlardan anlaşılmaktadır. Yukarıda bahsedilen, ilişkili kişilere ilişkin son iki karşılaşma olasılığında, benzer nitelikteki alım veya satımın birden fazla ilişkili kişi ile yapılması halinde emsal fiyat veya bedelle karşılaştırmada ilişkili kişilerin birer birer mi yoksa bir bütün olarak mı dikkate alınacağı konusu aşağıdaki örnekle açıklanmaya çalışılacaktır.

Örnek: Bolu A.Ş’ nin ilişkisiz kişilere emsal satış fiyatının 9 ila 10 birim arasında olduğu varsayılmaktadır. Bolu A.Ş’ nin ilişkili olduğu ve mali kârı olması beklenen Cherry A.Ş.’ ye 11 birim fiyattan, Mavi A.Ş’ ye 10 birim fiyattan ve Ekşi A.Ş’ye 8 birim fiyattan satışta bulunduğu anlaşılmıştır.

Yukarıdaki örnek olayda emsal fiyat aralığı 9-10 birimdir. Bütün ilişkili işletmelere yapılan benzer nitelikte satışlarda tespit edilen bedeller birlikte dikkate alındığında [(8+10+11)/3 = 9,67] ortalama satış fiyatı 9,67 olacaktır ve bu tutar hatalı bir şekilde ilişkili kişiler ile gerçekleştirilen işlemlerin emsallerine uygun olduğu şeklinde değerlendirilecektir.

Ancak, konuya çok yönlü yaklaşıldığında transfer fiyatlandırması düzenlemelerinin sadece Bolu A.Ş. için değil, aynı zamanda Cherry A.Ş., Mavi A.Ş. ve Ekşi A.Ş. için de geçerli olduğu anlaşılacaktır. Yani Cherry A.Ş., Mavi A.Ş. ve Ekşi  A.Ş. tarafından bu işletmelerle ilişkili olan Bolu A.Ş.’den yapılan alımların emsallerine nazaran farklılık gösterip göstermediğinin test edilmesi gerekecektir.

Eldeki verilere göre yapılacak analizin sonucunda, Cherry A.Ş.’nin emsalin üzerinde ödeme yaparak karını azalttığı, Mavi A.Ş.’nin emsale uygun bir işlem gerçekleştirdiği ve Ekşi A.Ş.’nin emsal fiyatın altında ödeme yaparak Bolu A.Ş’den örtülü kazanç transfer ettiği görülmektedir.

Cherry A.Ş. ve Ekşi A.Ş’nin ilişkili kişi ile işlemlerinin emsale uygun hale getirilmesinin ardından (Hazine zararı oluşup oluşmadığı hususu konunun sunumunu kolaylaştırmak amacıyla ihmal edilmektedir) Bolu A.Ş. tarafından yapılması gereken düzeltmeler de dikkate alındığında, bir kurumun birden fazla ilişkili işletmesi olması durumunda bu ilişkili kişilerle gerçekleştirilen işlemlerin transfer fiyatlandırması yönünden bir bütün olarak değerlendirilemeyeceği kanısı hasıl olmaktadır. Fuat USTA Yaklaşım / Ocak 2014 / Sayı: 253

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti. / www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.