Katma Değer Vergisi Kanunu Açısından Değerlendirme; Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 1. maddesinin 3. fıkrasının (f) bendinde, “Türkiye’de yapılan, Gelir Vergisi Kanunu’nun 70. maddesinde sayılan mal ve hakların kiralanması işlemlerinin katma değer vergisine tabi olduğu” belirterek, GVK’nın 70. maddesinin 8. bendinde “Motorlu nakli ve cer vasıtaları, her türlü motorlu araç, makine ve tesisat ile bunların eklentileri” kiraya verenleri KDV mükellefi yapmıştır. Maliye Bakanlığı ayrıca KDV Kanunu madde 9’da belirtildiği üzere “Türkiye içinde ikametgâhının, işyerinin, kanunî merkezi ve iş merkezinin bulunmaması hallerinde ve gerekli görülen diğer hallerde Maliye Bakanlığı, vergi alacağının emniyet altına alınması amacıyla, vergiye tabi işlemlere taraf olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutabilir.” demiştir.

Daha açık bir şekilde 30 seri numaralı KDVKGT’ de “Kiralama İşlemlerinde Sorumluluk Uygulaması, Katma Değer Vergisi Kanunu’nun; 1. maddesinin 3/f bendinde, Gelir Vergisi Kanunu’nun 70. maddesinde belirtilen mal ve hakların kiraya verilmesi işlemlerinin, verginin konusuna girdiği hüküm altına alınmıştır. Buna göre, söz konusu mal ve hakların kiraya verilmesi işlemi, ticari, sınai, zirai ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde verilen bir hizmet olmasa dahi katma değer vergisine tabi olacaktır.

Bu kiralama işlemleri ile ilgili katma değer vergisi;

a) Kiraya verenin başka faaliyetleri nedeniyle gerçek usulde katma değer vergisi mükellefiyetinin bulunmaması,

b) Kiralayanın gerçek usulde katma değer vergisi mükellefi olması,

Şartlarının birlikte var olması halinde, kiralayan tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilecektir. Bu kapsamdaki kiralamalarda kiraya verenler tarafından beyanname verilmeyeceği tabiidir.

Kiraya verenlerin başka faaliyetleri dolayısıyla gerçek usulde katma değer vergisi mükellefi olmaları halinde, sorumluluk uygulaması söz konusu olmayacak, kiraya verenler, kiralama faaliyetleri ile ilgili katma değer vergisinin diğer faaliyetleri ile birlikte genel esaslara göre beyan edeceklerdir.” diyerek konuyu açıklığa kavuşturmuştur.

Konuyu KDV açısında özetlemek gerekirse, işletmeler kendi personeli veyahut diğer bir gerçek kişiden (vergi mükellefi olmayan) araç kiraladığında sorumlu sıfatı ile KDV hesaplayacak ve 2 no.lu Katma Değer Vergisi Beyannamesi ile beyan edecek ve KDV Kanunu’nun 29 ve 34. maddelerinde belirtildiği üzere yüklenmiş olduğu kısım vergiyi indirim konusu yapabilecektir.

Gelir Vergisi Kanunu Açısından Değerlendirme; GVK’nın 70. maddesinde “Aşağıda yazılı mal ve hakların sahipleri, mutasarrıfları, zilyedleri, irtifak ve intifa hakkı sahipleri veya kiracıları tarafından kiraya verilmesinden elde edilen iratlar gayrimenkul sermaye iradıdır” denilerek 8 maddesinde her türlü motorlu araçları sayarak, araç kiralamanın Gayri Menkul Sermaye İradı olarak belirtmiştir.

GVK’nın 94. maddesinde 5-a bendinde 70. maddede yazılı mal ve hakları kiralanması karşılığı yapılan ödemelerden istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat (% 20) yapmak zorunda oldukları belirtilmiştir.

Bu nedenle işletmeler personeli olsun olmasın gerçek kişilerden yaptıkları araç kiralamalarında yaptıkları ödemelerden % 20 tevkifat yapacaklardır.

Kurumlar Vergisi Açısından Değerlendirme; 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu (GVK)’nın “İndirilecek Giderler” başlıklı 40/5’inci maddesinde kiralama yoluyla edinilen veya işletmeye dahil olan ve işte kullanılan taşıtların giderlerinin safi kazancın tespitinde gider olarak indirim konusu yapılabileceği hüküm altına alınmıştır. 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 6. maddesine göre, kurumlar vergisi, mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safi kurum kazancı üzerinden hesaplanacak ve safi kurum kazancının tespitinde ise Gelir Vergisi Kanunu’nun ticari kazanç hakkındaki hükümleri uygulanacaktır.

Gelir İdaresi Kocaeli Vergi Dairesi Başkanlığı 16.05.2013 tarih 70280967-105 sayılı Özelgesi’nde “Buna göre, 268 seri numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliği ile getirilen zorunluluk kapsamında tahsilat ve ödemelerin banka veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü aracılığıyla yapılması suretiyle tevsik edilmesi, bu zorunluluğu ortaya çıkaran işlemin mükellefler bakımından Vergi Usul Kanunu’nda sayılan belgelerle tevsik zorunluluğunu ortadan kaldırmamaktadır. Diğer bir ifadeyle, banka veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen belgeler işlemi (hizmeti) değil buna ilişkin tahsilat ve ödemeyi tevsik etmekte, bu işleme ilişkin olarak borçlanılan tutarın ise kiraya verenin mükellef olması halinde düzenleyeceği fatura, mükellef olmaması halinde ise tarafınızca düzenlenecek gider pusulası ile tevsiki zorunlu bulunmaktadır.” şeklinde ifade etmiştir.

Aynı şekilde Gelir İdaresi İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 25.07.2007 tarih ve 176200-ÖZ/531-6357 sayılı Özelgesi’nde “Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalar çerçevesinde; şirketinizin vergi mükellefi olmayan şahıstan kiralayacağı, herhangi bir ticari işletmeye dahil olmayan taşıt için yapacağı ödemelerin tamamı üzerinden (nakden veya hesaben) ödemenin yapıldığı sırada 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 94/5-a maddesine istinaden % 20 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekmekte olup, şirketiniz tarafından kiralama yoluyla edinilen araçlara ilişkin şirketinize ait olan giderlerin Gelir Vergisi Kanununun 40/5 maddesine göre kazancın tespitinde gider olarak indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır. Ayrıca aracı kiraya verenin vergi mükellefi olması halinde, aldığı kira bedeli için şirketiniz adına fatura düzenlenmesi,
 - Aracı kiraya verenin vergi mükellefi olmaması halinde ise, şirketiniz tarafından gider pusulası düzenlenmesi gerekmektedir.” şeklinde ifade edilmiştir.

Bu nedenle işletme kiralamış olduğu araca ait ödemenin belgesini tevsik etmek kaydı ile yani gider pusulası düzenleyip imzalatmak kaydı ile giderleştirilebilecektir.

Bunun yanında kiralama üçüncü kişiden yapıldıysa sorun yok ancak kiralama işletme personeli veyahut işletme sahibinden yapıldıysa, kiralamayı yaparken Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 13. maddesinde belirtilmiş olan “Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı” konusuna dikkat etmek gerekiyor. İşletme personeli aldığı ücret haricinde işletmenin ilişkili kişileri arasındadır. Emsallere uygun olmayan kiralama işlemlerinde emsal bedel ile gerçekleşen bedel arasındaki fark Transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç olacaktır. 5520 sayılı KVK’nın 11. maddesinin 1/1-c bendinde transfer fiyatlaması yoluyla örtülü olarak dağıtılan kazançların kurum kazancının tespitinde gider olarak kabul edilmeyeceği belirtilmiştir. Mehmet Akif Özdemir E-Yaklaşım / Ocak 2014 / Sayı: 253

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti. / www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.