Son yıllarda yeni bir finansal kaynak sistemi peydah oldu. Kitlesel fonlama (crowdfunding) olarak isimlendirilen bu sistemle elinde projesi olan ancak yeterli sermayeyi temin edemeyen, finans kurumlarından kredi alamayan ya da kredi maliyetini karşılayacak imkana sahip olmayan girişimciler ihtiyaçları olan fonu sanal alemde topluyor.

Fon ihtiyacı duyulan proje, bölgenizdeki evcil hayvanlar için barınak oluşturulması gibi sosyal amaçlı bir proje olabileceği gibi sinema filmi çekilmesi, müzik albümü ya da video oyunu oluşturulması gibi tamamen ticari amaçlı bir proje de olabilir.

Bu amaçla sanal alemde oluşturulan platformlardan fon ihtiyacı olan projelerin duyurusu gerçekleştiriliyor, ilgi gösteren kişiler projeye diledikleri tutarda destek veriyor, gerekli fon tutarına ulaşılınca proje hayata geçiriliyor. Geniş kitlelerin katılımı, yüksek tutarlı projelerin dahi kısa zamanda gerekli fona ulaşmasını sağlayabiliyor.

Crowdfunding dünyada üç-dört yıldır aktif olarak kullanılıyor. Her geçen yıl görücüye çıkan proje sayısı da, toplanan fon miktarı da katlanarak artıyor. “Kickstarter”, “indiegogo”, “peerbackers” en yaygın platformlar. Bazı platformalar tamamen ticari amaçlı projelere yer verirken, sadece sosyal amaçlı projelere yer veren platformlar da mevcut. Örneğin “watsi.com” sadece tıbbi müdahale ihtiyacı olan ancak operasyon için gerekli paraya sahip olmayan kişilere kapılarını açıyor; bu platformda yapılan aracılık için hiçbir ücret talep edilmiyor.

Bu sistemle şimdiye kadar dört milyar doların üzerinde fon toplandığı ifade ediliyor. Henüz emekleme aşamasında olmakla birlikte, ülkemizde de 2013 yılından itibaren bu amaçla faaliyet gösteren portallar oluşturulmaya başlandı. “Crowdfon.com” ve “projemefon.com”, “biayda.com” bu portallara örnek olarak gösterilebilir.

Sistem nasıl işliyor?

Projenin sunumu: Hazırlayacağınız metin, çizim ve videolar, tercih edilen crowdfunding portalına konularak projenin kitlelere sunumu gerçekleştirilir. Portalın fonksiyonu projenin tanıtımı için gerekli ortamı oluşturmak ve destek verenlerin yapacağı ödemeleri belli bir komisyon kesintisi sonrası proje sahibine iletmekten ibarettir; proje ya da fon talep eden kişi için garanti vermez.

Fon tutarının belirlenmesi: Projenin hayata geçirilebilmesi için gerekli fon tutarı ve bu tutarın toplanması için öngörülen süre belirlenir.

Ödül: Projeyi destekleyen kişilere, yapacakları katkı tutarına göre önceden belirlenen ödüller vaad edilir. Ödüller genellikle proje ile alakalı olmaktadır. Proje hayata geçirildiğinde ücretsiz ürün temini, teşekkür yazısı gönderilmesi, destekçilerin isimlerinin duyurulması, hatta oluşturulan ürüne destekçi kişinin isminin verilmesi olası ödüllere örnek olarak gösterilebilir.

Fon temini: Katılımcılar uygun gördükleri projeye dilediği miktarda katkı sağlar, ödemeler aracı konumundaki crowdfunding portalı tarafından gerçekleştirilir. Ödeme kabulü çeşitli ödeme sistemleri kullanılarak gerçekleştirilebilir. Öngörülen sürede hedef rakama ulaşılırsa, platform sahibi %5 ile %10 arasında değişen oranlarda komisyon bedelini keserek toplanan fonu proje sahibine öder.

Bazı platformlar, önceden belirlenen fon tutarının öngörülen sürede temin edilememesi halinde, o zamana kadar toplanan fonları herhangi bir kesinti yapılmadan katılımcılara iade etmektedir. Bazı platformalar ise belirlenen süre sonunda hedeflenen rakama ulaşılamamış olsa dahi, o ana kadar toplanan fonu komisyonunu alarak proje sahibine ödemektedir.

Crowdfunding çeşitleri

Yukarıda sadece belli bir fon tutarına ulaşmak için, önceden belirlenen ödül karşılığında destekçilerden maddi katılım talebinde bulunulmasına değinilmiştir. Yazının izleyen kısmında da sadece bu konu ele alınmıştır.

Belirtmek gerekir ki, crowdfunding uygulamaları bununla sınırlı değildir.

Bir projenin gerçekleştirilmesi için belli nitelikteki kişilere katılım çağrısında bulunmak (belli bir ürün geliştirme faaliyeti için çalışmalara katılım sağlayacak ar-ge mühendisi çağrısında bulunmak vb.); belli bir işi parçalara ayırarak her bir parçanın tamamlanması için katılım çağrısında bulunmak (İngilizce bir kitabın Türkçeye çevirisinin yapılması vb.); projenin sadece belli bir kısmı için katkı talep etmek (üretimi düşünülen ürünün logosunun hazırlanması için çağrı yapılması vb.) diğer crowdfunding uygulamalarına örnektir.

Bu ve benzeri uygulamalarının vergilemesine bir başka yazıda değinilecektir.

Hayaller de vergilenir!

Öncelikle belirtelim, vergi mevzuatımızda kitlesel fon toplamaya (crowdfunding) yönelik özel bir düzenleme bulunmuyor. Vergi yazınında da bu konuya henüz değinilmemiştir. Ancak genel hükümlerin crowdfunding’e uygulanması mümkündür.

Yurt dışında bazı ülkelerde konuya ilişkin düzenlemeler yapılmaya başlanmıştır. Örneğin Kanada Vergi İdaresi birçok crowdfunding uygulaması için, toplanan fonları ticari kazanç olarak nitelendirmektedir.

Kitlesel fon toplama işleminin vergisel sonuçları öngörülen projeye, vaad edilen ödüllere, talep edilen katkının niteliğine ve miktarına göre farklılık göstermektedir. Hangi vergilerin ne zaman uygulanacağının tespiti için her bir olayın kendi içerisinde değerlendirilmesi gerekmektedir.

Aşağıda ayrıntılara girmeden sadece farklı vergi türleri açısından mevcut risklere değinilmiştir.

Gelir vergisi

Karşılığında belli bir menfaat öngörülerek fon kabul edilmesi, birçok durumda gelecekte yapılacak bir mal ya da hizmet teslimi karşılığında avans temini olarak değerlendirilebilir. Bu durumda toplanan fonların gelir vergisine tabi tutulması, gelir vergisi açısından vergiyi doğuran olayın gerçekleştiği dönemde beyan edilmesi gerekecektir.

Hazırlanması öngörülen müzik albümü için destekçilerden 10 TL talep edilmesi, karşılığında çıkarılacak albümün cd ortamında kopyasının kendilerine gönderileceğinin vaad edilmesi bu duruma örnek olarak gösterilebilir.

Mevcut ya da gelecekte üreteceği ürünlerin satışını internet portalları aracılığıyla satan kişilerin faaliyetlerini süreklilik arz edecek şekilde yapmaları halinde, bu kişiler adına mükellefiyet tesis edilerek elde ettikleri gelirin gerçek usulde ticari kazancın tespiti çerçevesinde vergilendirilmesi gerekir.

Bir takvim yılı içerisinde birden fazla tekrarlanan veya birden fazla takvim yılında tekrarlanan işlemlerde devamlılık kasıt ve niyetinin olduğu varsayılmaktadır.

Ticari organizasyon içerisinde gerçekleştirilen faaliyetlerde, devamlılık unsuru mevcut olmasa dahi elde edilen gelir ticari kazanç olarak gelir vergisine tabidir.

Ticari organizasyon içerisinde devamlı olarak gerçekleştirilmeyen arızi satışlardan elde edilen kazanç arızi ticari kazanç niteliğindedir, 2013 yılı için 21.000 TL’ye kadar olan arızi ticari kazançlar gelir vergisinden istisnadır.

Toplanan fon karşılığında destekçilere herhangi bir menfaat temin edilmediği durumlarda, yapılan ödeme destekçi açısından bağış olarak değerlendirilecektir. Gerekli şartların sağlanması, mevzuatta öngörülen dernek ve vakıflara yapılması halinde vergiye tabi kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınması mümkündür.

KDV

Arızi şekilde yapılan ticari, zırai ve serbest meslek faaliyetleri KDV'ye tabi değildir.

Süreklilik arz eden ve satıcılara tacir sıfatını kazandıracak boyuttaki satışlar ile sürekli serbest meslek faaliyeti niteliğindeki teslim ve hizmetler ise KDV'ye tabi olacak ayrıca mükellefiyet tesis edilmesi gerekecektir.

Veraset ve intikal vergisi

Toplanan fon karşılığında destekçilere herhangi bir menfaat temin edilmediği durumlarda, fon toplayıcı kişi açısından karşılıksız bir edinim söz konusudur.

Karşılıksız (ivazsız) olarak yapılan intikallerin 3.371 TL’si (2014 yılı için) vergiden istisnadır. İstisna, yapılan işlem başına uygulanmaktadır. Dolayısıyla 1000 kişiden 100’er TL fon toplanmış ise tamamı vergiden istisnadır.

Veraset ve İntikal Vergisi’nde esas olan unsur intikalin karşılıksız olmasıdır. Elde edilen menfaat ile sağlanan fon desteği arasında açık bir uyumsuzluk olan durumlarda, sağlanan menfaatin emsal bedelini aşan destek tutarının karşılıksız edinim olarak değerlendirilmesi muhtemeldir.

Verginin mükellefi, karşılıksız edinimde bulunan kişidir. Vergi oranı karşılıksız edinimin tutarına göre %10 ile %30 arasında değişmektedir.

Gerçek kişiler arası işlemler (P2P) intikal vergisine daha sık konu olmaktadır. Firmalar arası işlemler (B2B) de ise reklam amaçlı işlemler ağır basmaktadır.

Damga vergisi

Destek ve ödüle ilişkin şartlarının yer aldığı sözleşmelerin, güvenli elektronik imza ile imzalanmadan sadece internet sitesi üzerindeki kutucuğun işaretlenmesi suretiyle onaylanması damga vergisine tabi bir sözleşme olarak değerlendirilemeyecektir. Elektronik ortamda düzenlenen belgelerin damga vergisine tabi tutulabilmesi için Elektronik İmza Kanunu’na uygun bir şekilde, güvenli elektronik imza ile imzalanması gerekmektedir. Onur Elele

http://www.vergidegundem.com/tr_TR/blog?blogid=1735295

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti. / www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.