Şubat 2013 tarihinde hayatımıza giren ve içermekte olduğu iddialı aksiyon planları ile birçok çok uluslu şirketi (ÇUİ) terleteceğini düşündüğümüz BEPS ile tanışmaya hazır mıyız? 

“Vergi Matrahı Aşındırması ve Sınır Ötesi Kâr Aktarımı’nı (BEPS) şirketlerin yerel ve uluslararası uygulamalardaki boşluklardan faydalanarak hayata geçirdiği vergi politikaları sonucu verginin hiçbir yerde ödenmemesi ya da olması gerekenden çok daha düşük ödenmesi olarak özetleyebiliriz. 

Ayrıca her ülkenin kendi yerel uygulamaları ile uluslararası uygulamalar arasında uyumsu​zluklar da BEPS’e yol açabilmektedir.

Global ekonomide repütasyon ve marka bilinirliliği yüksek dev şirketlerin efektif faiz oranlarının gittikçe düşmesi ve artan ekonomik kriz sonrası özellikle G20 ülkelerinin bütçelerinde meydan gelen baskılar başta G20 olmak üzere gelişmiş ve gelişen ekonomileri hareket geçirmiştir. Ayrıca faaliyetlerini bir coğrafyada sürdüren aile şirketleri ile kendi gelir vergisini ödeyen şahıslar, ÇUİ’lerin daha az vergi ödemelerini sorgular hale gelmiştir. Bu nedenle BEPS ile mücadeledebelirli aksiyon planlarının hayata geçirilmesi hedeflenmektedir. BEPS ile mücadele son​ucu varılması hedeflenen nokta “uyum” (coherence), “öz “(substance) ve ​​“şeffaflık”tır (transparency).

Toplam 15 aksiyon planının yer aldığı ve aksiyonuna göre değişmekle birlikte yaklaşık 12 ay veya 2 sene içerisinde tamamlanması planlanan BEPS ile mücadele aksiyo​​​​n planı, transfer fiyatlandırması açısından da bir takım düzenlemeler getirmektedir. BEPS ile kapsamlı mücadele aksiyon planının transfer fiyatlandırması uygulamaları ile ilgili olan kısımları aşağıdaki gibidir:

Aksiyon 8: Gayri maddi haklar: Transfer fiyatlandırması sonuçlarının “değer yaratma” ölçütü ile orantılı olması: 2015 Eylül itibarıyla tamamlanması beklenen bu aksiyon sonucunda gayri maddi hakların grup üyeleri arasında el değiştirmesi yoluyla oluşabilecek BEPS'i önleyecek kurallar geliştirilmesi bekleniyor. Yapılacak değişikliklerin OECD Rehberi’ne ve Model Vergi Anlaşması’nda gerçekleşmesi bekleniyor. Değişiklikleri genel olarak şu şekilde sıralamak mümkün:Gayri maddi haklar için geniş ve net bir tanım benimsemek; gayri maddi hakların transfer ve kullanımı ile ilgili olan kârların değer yaratılması ile bağlantılı olduğundan (kopuk olmaktan ziyade) emin olmak; değer biçilmesi zor gayri maddi hakların devri için transfer fiyatlandırması kuralları ve özel önlemler geliştirmek ve Maliyet Katılım Anlaşmaları’na (CCA) dair kılavuzu güncellemek.

Türkiye’de gayri maddi varlıklarda transfer fiyatlandırması uygulamaları; 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu 1 seri numaralı Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Tebliği’nde kısa bir bölüm olarak yer almaktadır. Bu bölüm dışında gayri maddi varlıklara özel bir açıklama bulunmamaktadır. Hal böyle olunca Türkiye’de gayrimaddi varlıklar OECD rehberi ve açıklamaları esas alınarak değerlendirilmektedir. Aksiyon Planı sonucunda gayrimaddi  hak  tanım ve  transfer fiyatlandırması karşısındaki durumu ile ilgili olarak getirilecek düzenlemeler karşısında Türkiye’de faaliyet gösteren şirketlerin de gerekli aksiyonları almaları tavsiye edilmektedir.

Aksiyon 9 - Risk ve sermaye yatırımları: Transfer fiyatlandırması sonuçlarının “değer yaratma” ölçütü ile orantılı olması: 2015 Eylül tarihi itibarıyla tamamlanması beklenen bu aksiyon sonucundagrup üyeleri arasında risk transferi ya da grup üyelerine aşırı sermaye ayırmak yoluyla ortaya çıkabilecek BEPS'i önleyecek kurallar geliştirmesi beklenmektedir. Yapılacak değişikliklerin OECD Rehberi’ne ve Model Vergi Anlaşması’nda gerçekleşmesi beklenmektedir. Bunlar, bir kuruluşun sadece sözleşme dâhilinde risk yüklendiği veya sermaye sağlandığı için uygunsuz getirilere hâsıl olmadığından emin olmak adına özel önlemler alınmasını ya da transfer fiyatlandırması kurallarının güncellenmesini içerecektir. Geliştirilecek olan kuralların getirilerin değer yaratımı ile aynı doğrultuda olmasını sağlamalıdır. Bu çalışma, faiz gider indirimleri ve diğer finansal ödemeler ile ilgili çalışmayla birlikte koordine edilecektir.

Türkiye’de transfer fiyatlandırması analizinin kalbinde işlev, risk ve varlık analizi yer almaktadır. Bir Şirketin elde etmesi beklenen getirisi işlev, risk ve varlık analizine bağlı olmalıdır. Şirketin reel durumunun sözleşme koşulları ile paralel olması gerekmektedir. Şirketin gerçekte risk taşıyacak kapasitesi olmamasına rağmen sadece sözleşmesel şartlarda risk taşıyan şirket olması ve bu nedenle yüksek getirilere haiz olması sorgulanabilir bir durum olarak karşımıza çıkacaktır. Özellikle yurtdışında kağıt üstünde kurulan ve yine kağıt üstünde risk verilerek yüksek getiriler bırakılan iştirakleri olan Türk şirketlerinin bu aksiyon planından sonra mevcut durumu tekrar gözden geçirmeleri faydalı olacaktır.

Aksiyon 10 - Diğer yüksek riskli işlemler: Transfer fiyatlaması sonuçlarının “değer yaratma” ölçütü ile orantılı olması: 2015 Eylül tarihi itibarıyla tamamlanması beklenen bu aksiyon sonucunda üçüncü şahıslar arasında hiç gerçekleşmeyecek ya da çok nadir gerçekleşebilecek işlemler yoluyla ortaya çıkabilecek BEPS'i önleyecek kurallar geliştirilmesi beklenmektedir. Yapılacak değişikliklerin OECD Rehberine ve Model Vergi Anlaşmasında gerçekleşmesi beklenmektedir.

Aksiyona göre aşağıdaki hususlar için özel önlemler alınmalı ya da transfer fiyatlandırması kurallarının güncellenmesini sağlanmalıdır. İşlemlerin Vergi İdareleri tarafından yeniden tanımlanabileceği koşulların neler olacağı netleştirilmelidir;  Global değer zincirleri çerçevesinde, transfer fiyatlandırması yöntemlerinin, özellikle kâr paylaşımlarının, uygulanışı netleştirilmelidir. Yönetim hizmetleri ve merkez ofis giderleri gibi yaygın matrah aşındıran ödemelere karşı koruma sağlayacak uygulamalar geliştirilmelidir.

Türkiye’de ilişkili taraflar ile gerçekleştirilen işlemlerde uygulanan fiyatların emsallere uygunluğu sorgulanırken, işlemin şartlarının emsallere uygunluğu ikinci planda kalmaktadır. Bu aksiyon planı sonucu işlemde uygulanan transfer fiyatları emsal olsa bile söz konusu işlemin niteliği gereği bağımsız taraflar arasında gerçekleşmeyecek olması durumda; işlemin Vergi İdaresi tarafından yeniden karakterize edilme riski bulunacağı hatırlanmalıdır. Aynı şekilde özellikle yurtdışı ana şirket tarafından yapılan yönetim hizmetleri yansıtmalarının her zamankinden çok eleştiriye tabi olacağı da açıktır.

Aksiyon 13- Transfer fiyatlandırması dokümantasyonunun yeniden değerlendirilmesi: 2014 Eylül tarihi itibarıyla  tamamlanması beklenen bu aksiyon sonucunda İşletmelerin uyum giderlerini de göz önünde bulunduracak şekilde, Vergi İdaresi için şeffaflığı güçlendirecek transfer fiyatlandırması dokümantasyonu ile ilgili kurallar geliştirilmesi planlanmaktadır. Yapılacak değişikliklerin OECD Rehberi’ne ve ülkelerin yerel mevzuatlarında gerçekleşmesi beklenmektedir.

Geliştirilecek olan kurallar, ÇUİ'lerin ilgili hükümetlere gelirlerini, ekonomik aktivitelerini ve ortak bir taslağa göre ülkeler arası ödenmiş vergilerinin global dağılımına ait gerekli bilgilerini bildirilmesi gerekliliğini içermesi beklenmektedir. 

Türkiye’de dokümantasyon zorunlulukları 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu 1 seri numaralı Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Tebliğinde yer almaktadır. Transfer fiyatlandırması raporunda yer alması beklenen bilgi ve belgeler yine aynı tebliğ ilgili bölümlerinde açıklanmıştır. BEPS aksiyon planı ile birlikte transfer fiyatlandırması dokümantasyon raporlarının içermesi gereken bilgilerin de değişime uğrayacağı, global şirketlerin vergi idarelerine “büyük resmi” göstermek adına global ekonomik verileri sunması planlanmaktadır. Bu durumda “master file” yani çerçeve transfer fiyatlandırması raporları önem kazanacak ve yerel transfer fiyatlandırması raporlarının bu merkezi bilgileri de kapsayacak şekilde hazırlanması beklenebilecektir. Nitekim OECD 30.01.2014 tarihinde  “ Discussion Draft on Transfer Pricing Documentation and County by Country Reporting” başlıklı ilk taslak raporunu yayınlamıştır.

Sonuç olarak; BEPS’in transfer fiyatlandırması ile ilgili aksiyon planlarına bakıldığında ilişkili işlemler için özün önceliğinin önem kazandığını, şirketlerin kendi aralarındaki risk, sermaye, varlık paylaşımlarının da emsallere uygun bir şekilde yapılması gerektiğini anlıyoruz. BEPS Aksiyon Planı ayrıca transfer fiyatlandırması açısından ekonomik varlığı olmayan tabela şirketleri mercek altına almaktadır.

BEPS Aksiyon Planı, OECD üye ülkelerin tartıştığı “emsallere uygunluk prensibi”ne (arm’s lenght pricinciple)  dokunmamakla birlikte emsallere uygunluk prensibinin doğru ve etkin bir şekilde uygulanmasını tavsiye etmektedir.

BEPS ile birlikte uluslararası vergi planlaması dahilinde vergisiz ya da vergi oranı düşük ülkelerde konumlanan yüksek risk ve sermayeli ancak işlevi olmayan şirketlerin yüksek kazançlarının sorgulanabileceği gözden kaçmamalıdır. Özelikle değerlenmesi zor gayri maddi hakların grup şirketleri arasında transferinde mevcut uygulanan yöntemlerin aksiyon planı dahilinde tekrar gözden geçirilmesi uygun olacaktır. Bununla birlikte, BEPS aksiyon planlarının OECD üyesi olmayan ülkelerde nasıl uygulanacağı, bu ülkeler ile olan işlemlerde ilgili ülkelerin aksiyon planlarına uymaması nedeniyle çifte vergilendirme ile haksız rekabet doğurup doğurmayacağı ileriki günlerde cevap bekleyen sorular arasına girmektedir.

Türkiye’de faaliyet gösteren Çok uluslu şirketler mensubu şirketlerin yurtdışında vergisiz ya da düşük vergili ülkelerde faaliyet gösteren şirketlere yapmış olduğu ödemeler söz konusu ise bu ödemeler ile ilgili dikkatli olmaları, Türkiye’de risk ve sermayesi yüksek olarak kurulmuş olmasına rağmen değer yaratıcı faaliyeti olmayan şirketler olması durumunda bu şirketlerin varlılığının sorgulanabileceği, özellikle gayri maddi hak alım/satımı ve lisans ödemeleri gibi özellikli durumlarda BEPS aksiyon planları akıllardan çıkmamalıdır.

Transfer fiyatlandırması aksiyon planlarına bakıldığında transfer fiyatlandırması ile ilgili aksiyonlar için öngörülen tarih en geç Eylül 2015 olup, bu tarihe kadar gerek OECD Transfer fiyatlandırması ilkeleri kapsamında, gerekse yerel kanunlarımızda ilgili aksiyonlara cevap verecek düzenlemelere gidilmesi beklenmektedir. 

Transfer fiyatlandırması uygulamalarına yeni alışan ülkemiz BEPS ile tekrar bir değişim arifesinde olup bu değişim karşısında zorlanmamak için şirket yönetimlerinin şimdiden hazırlık yapmaya başlaması, transfer fiyatlandırması politikalarının gözden geçirilmesi önem kazanmaktadır. Başak Diclehan

http://www.kpmgvergi.com/Blog/Pages/FullBlog.aspx?article=230

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti. / www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.