I. Giriş 
 
Bilindiği üzere 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun (1) 88''''inci maddesi primlerin ödenmesi başlığına ayrılmış ve primlerin ödenme süreleri tabi olunan sigortalılık türüne göre farklı zamanlarda   belirlenmiştir. Kanunun 4/a bendine göre sigortalı çalıştıran işverenler çalıştırdıkları sigortalılardan dolayı tahakkuk edecek olan prim borçlarını, primin ilgili olduğu ayı takip eden ayın sonuna kadar Kurumca belirlenen şekilde ödemekle mükelleftir. Kanun koyucu, prim borçlarının  nakdi olarak  Kurumca  belirlenen yerlere ödenmesi yolu ile birlikte prim borçlarının KDV iade alacağından mahsup suretiyle ödenmesi hususunu da kabul etmiş ve 5510 sayılı Kanunun 88''''inci maddesinin on üçüncü fıkrasında bu düzenlemeye yer verilmiştir.
 
Makalemizde, prim borçlarının KDV iade alacağından mahsubu suretiyle ödenmesi hususunda bilinmesi gerekenlerin açıklanması amaçlanmıştır. 
 
II.Prim Borçlarının Katma Değer Vergisi İade Alacağından Mahsup Suretiyle Ödenmesi 
 
Prim borçlarının katma değer vergisi iade alacağından mahsup suretiyle ödenmesi hususu 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 88''''inci maddesinin on üçüncü fıkrasında düzenlenmiş ve uygulamanın ayrıntılarına sosyal güvenlik prim borçlarının KDV iade alacağından mahsup edilmesi suretiyle ödenmesi hakkında tebliğde (2) yer verilmiştir. İşveren uygulama tebliği (3)''''nin yayımlanması ile tebliğ yürürlükten kaldırılmış ve uygulamanın ayrıntılarına işveren uygulama tebliği''''nin 6''''ncı maddesinde yer verilmiştir.
 
Uygulamanın ilk halinde, prim borçlarının katma değer vergisi iade alacağından mahsubu suretiyle ödenebileceği, bu takdirde katma değer vergisi iade hakkı sahibinin kendisinin, mal veya hizmet satın aldığı ya da iştirak veya ortaklık ilişkisi içinde bulunduğu işverenlerin prim borçları için de mahsup talep edebileceği, bu işverenlerin mahsup talebinde bulundukları ayda muaccel olan prim borçlarının anılan maddenin birinci fıkrasına göre belirlenen prim ödeme sürelerini izleyen onbeş gün içinde mahsup suretiyle ödenmesi halinde yasal süresi içinde ödendiğinin kabul edileceği, ancak prim borçlarının katma değer vergisi iade alacağından mahsup suretiyle ödenmesi talebinde bulunulduğu halde süresinde mahsup edilemeyen veya eksik mahsup edilen prim borçları için 5510 sayılı Kanunun 88''''inci maddesinin birinci fıkrasına göre belirlenen prim ödeme sürelerini izleyen günden başlanarak gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanacağı, Sosyal Güvenlik Kurumunun, Maliye Bakanlığının uygun görüşü ile bu uygulamadan faydalanacak işverenleri; iştigal konusu, işletme türü ve işletme büyüklüğü itibarıyla belirlemeye ve lehine mahsup talebinde bulunan işverenlerin prim borcunu ödeme süresini otuz günü aşmamak üzere uzatmaya yetkili olduğu hükme bağlanmıştır.
 
28.11.2013 tarih 28835 sayılı Resmi Gazete''''de yayımlanan "İşveren Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ" ile 01.09.2012 tarih ve 28398 sayılı Resmi Gazete''''de yayımlanan "İşveren Uygulama Tebliğinde" değişiklikler yapılmıştır. Buna göre; Cari aya ilişkin prim borcunun KDV iade alacağından mahsup edilmesi durumunda, yasal ödeme süresinin sonuna ilave edilen 15 günlük süre 20 güne çıkarılmıştır. Söz konusu madde hükmünden yararlanmak için müracaat eden işverenlerin (mükelleflerin), işletme türü, işletme büyüklüğü ve iştigal konusu itibarıyla ayrımına gidilmesinin Sosyal Güvenlik Kurumunun bu yolla tahsil edebileceği alacaklarının kapsamını daraltacağı dikkate alınarak bu konuda herhangi bir ayrıma gidilmemiştir. Buna göre, Katma Değer Vergisi Kanununa dayanılarak Maliye Bakanlığı tarafından yapılan düzenlemeler uyarınca, katma değer vergisi iade alacaklarını Sosyal Güvenlik Kurumuna olan prim borçlarına mahsup edilmesini isteyebilecek olan Kanunun 4''''üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine tabi sigortalı çalıştıran işverenler anılan düzenleme kapsamına girmektedir (4).
 
Konuya ilişkin örnek vermek gerekirse; ücretlerin her ayın 1''''i ile 30''''u arasında geçen süreye istinaden ödendiği özel sektör işyerinde çalıştırılan sigortalılara ilişkin bulunan 2014/Mart ayına ait prim borcunun normal ödenmesi süresi en geç ait olduğu 2014/Mart ayını takip eden 2014/Nisan ayının sonu yani 30.04.2014 tarihidir. 2014/Mart ayında çalıştırılan ve ayın 1''''i ile sonu arasındaki çalışmalarına istinaden ücret ödenen sigortalıların prim borçlarının KDV iade alacağından mahsup sureti ile ödenmesinin talep edilmesi halinde söz konusu sigorta primine denk gelecek iade tutarının, prim borcunun nakdi olarak ödenmesi gerekli olan 30.04.2014 tarihinden itibaren 20 gün içerisinde yani en geç 20.05.2014 tarihi de dahil olmak üzere mükellefi olunan vergi dairesince Kuruma aktarılması halinde, bahse konu aya ait primler yasal süresi içinde ödenmiş kabul edilecektir. Yirminci günün resmi tatile rastlaması ve bu nedenle prim borçlarının yirminci günü takip eden ilk iş günü içinde mahsup edilmesi halinde de yine primler yasal süresi içinde ödenmiş kabul edilecektir.
 
Yine Kanunun 4/a kapsamında sigortalı çalıştıran resmi nitelikteki Kamu Kurumu, 15.03.2014-14.04.2014 döneminde çalıştırmış olduğu sigortalıların primlerini en geç 14.05.2014 tarihine kadar ödemesi gerekmekte iken, prim borcunun KDV iadesi alacağından mahsubu suretiyle ödenmesinin talep edilmiş olması halinde, söz konusu sigorta primine denk gelecek iade tutarının ilgili vergi dairesince 03.06.2014 tarihine kadar (bu tarih dahil) Kuruma aktarılması halinde, bahse konu döneme ait primler yasal süresi içinde ödenmiş kabul edilecektir.

Konu ile ilgili belirtilmesi gereken bir diğer husus da; cari aya ilişkin prim borçlarının yasal ödeme süresinin sona erdiği tarihini izleyen yirmi günlük süre içinde KDV iade alacağından mahsup suretiyle ödenmesi sırasında, mahsup edilen tutarın prim borcunun tamamını karşılamaması durumudur. Bu durumda mahsup edilen kısım yasal süresi içinde ödenmiş sayılacak, fakat ödenmemiş kısım, yirmi günlük süre dikkate alınmaksızın, yasal ödeme süresinin sona erdiği tarihten ödemenin yapılacağı tarihe kadar gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanmak suretiyle ödenecektir. Bununla birlikte cari aya ilişkin prim borçlarının yasal ödeme süresinin sona erdiği tarihi izleyen yirmi günlük süre geçirildikten sonra katma değer vergisi iade alacağından mahsup suretiyle ödenmesi halinde ise, söz konusu borçlara, yine yirmi günlük süre dikkate alınmaksızın, yasal ödeme süresinin sona erdiği tarihten ödemenin yapılacağı tarihe kadar gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanacaktır.
 
Birinci verdiğimiz örneğe dönecek olursak ücretlerin, çalışmanın 1''''i ila 30''''u arasında geçen çalışmalara istinaden ödendiği özel sektör işyerinde 2014/ Mart ayına ait primlerin ödenmesi gereken son süre 2014/Nisan ayının son günüdür. KDV mahsubu ile prim borcunun ödenmesinin talep edilmesi halinde ise bu süre 20.05.2014 tarihi olmaktadır. 20.05.2014 tarihine kadar 2014/ Mart ayına ait prim borcunun sigorta primine denk gelecek iade tutarının, ilgili vergi dairesince 20.05.2014 tarihine kadar Kuruma aktarılmaması halinde, 2014/Mart ayına ait primler yasal süresi içinde ödenmiş kabul edilmeyecektir. Bunun için yasal ödeme süresinin sona erdiği 30.04.2014 tarihini takip eden günden, ödemenin yapıldığı tarihe kadar gecikme cezası ve gecikme zammı hesaplanacaktır.
 
III. Sonuç
 
5510 sayılı Kanunda, primlerin ödenmesi konusunda her bir sigortalı grubu için ayrı bir düzenleme getirilmiştir. 4/a kapsamında sigortalı olanların primleri, işverenleri tarafından en geç primin ilişkin olduğu ayı takip eden ayın sonuna kadar Kuruma ödenmesi gerekmektedir. Bununla birlikte, prim borçları Katma Değer Vergisi iade alacağından mahsup edilerek de tahsil edilebilmektedir. İşverenler cari aya ilişkin prim borçlarını KDV iade alacağından mahsup edilmesini talep etmeleri halinde, primlerin yasal ödeme süresinin sonuna ilave edilen 20 gün içinde Kuruma aktarılması durumunda primler yasal süresi içerisinde ödenmiş olacaktır. Yirminci günün resmi tatile rastlaması ve bu nedenle prim borçlarının yirminci günü takip eden ilk iş günü içinde mahsup edilmesi halinde de yine primler yasal süresi içinde ödenmiş kabul edilecektir. Cari aya ilişkin prim borçlarının yasal ödeme süresinin sona erdiği tarihi izleyen yirmi günlük süre geçirildikten sonra KDV iade alacağından mahsup suretiyle ödenmesi halinde ise, söz konusu borçlara, yine yirmi günlük süre dikkate alınmaksızın, yasal ödeme süresinin sona erdiği tarihten ödemenin yapılacağı tarihe kadar gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanacaktır. Mehmet KARAKOÇ  Sosyal Güvenlik Denetmeni

http://www.mevbank.com.tr/dergi_icerik_p.asp?dicerik_id=312&dergi_id=119 
----------o----------
(1) 16.06.2006 tarih ve 26200 sayılı Resmi Gazete''''de yayımlanmıştır.
(2) 22.10.2008 tarih ve 27032 sayılı Resmi Gazete''''de yayımlanmıştır.
(3) 01.09.2012 tarih ve 28398 sayılı Resmi Gazete''''de yayımlanmıştır.
(4) Cüneyt Olgaç ⁄ Mehmet Bulut, Sosyal Güvenlik Uygulamaları İşveren Rehberi, Matsa Yayınevi, Ankara 2012, s.193.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------