Ödeme araçlarının ve aracıların yaygınlaşması, bunlara ilişkin hukuksal yapının oluşturulması ihtiyacını da beraberinde getirmektedir. Bu bağlamda hizmeti sunanlar ile bu hizmetlerden yararlananlar arasındaki ilişkilerin düzenlenmesi gerekmektedir.

Türkiye’de yakın zamana kadar alternatif ödeme sistemlerine ve elektronik paraya ilişkin düzenleme bulunmuyordu. Birçok kuruluş herhangi bir otoriteden izin almadan ve kontrole tabi olmadan faaliyetlerini sürdürmektedir.

Ödeme sistemlerinin oluşturulması, ödeme kuruluşları ile elektronik para kuruluşlarının kurulmasına yönelik düzenlemeleri içeren 6493 sayılı Kanun’un 2013 yılı Haziran ayında yürürlüğe girmesiyle sektör yasal altyapıya kavuşmuş oldu.

Ancak kanunun uygulanabilmesi için gereken yönetmelik henüz yayınlanmadı. Geçtiğimiz günlerde, düzenleyici kuruluş olarak belirlenen BDDK ilgili yönetmelik taslağını internette paylaştı.

Kanun ilk çıktığında, yine bu köşede “Elektronik Para ile Alışverişin Vergilemesi” başlıklı yazı ile düzenlemenin elektronik para kuruluşları ile ilgili kısmı ele alınmış ve getirilen sistemin vergilemesi açıklanmıştı.

Bu yazıda ise ödeme kuruluşları için işler bir yapı oluşturulmasına yönelik öneriler yer almaktadır.

Nedir?

Düzenlemenin amacı, Türkiye’de faaliyet gösteren ödeme kuruluşları ve elektronik para kuruluşlarının yetkilendirilmesi ve faaliyetleri ile ödeme hizmetleri ve elektronik para ihracına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.

Ödeme hizmetleri, bankalar ile BDDK tarafından faaliyet izni verilen Türkiye’de kurulu kuruluşlar tarafından gerçekleştirilecektir.

Düzenleme kapsamındaki ödeme hizmetleri aşağıdaki hizmetlerden oluşmaktadır.

► Ödeme hesabına para yatırılması ve ödeme hesabından para çekilmesine imkan veren hizmetler de dahil olmak üzere ödeme hesabının işletilmesi için gerekli tüm işlemler

► Ödeme hizmeti kullanıcısının ödeme hizmeti sağlayıcısı nezdinde bulunan ödeme hesabındaki fonun aktarımını içeren, bir defaya mahsus olanlar da dahil doğrudan borçlandırma işlemi, ödeme kartı ya da benzer bir araçla yapılan ödeme işlemi ile düzenli ödeme emri dahil para transferi

► Ödeme aracının ihraç veya kabulü

► Para havalesi

► Gönderen tarafından ödeme işleminin yapılmasına ilişkin onayın bir bilişim veya elektronik haberleşme cihazı aracılığıyla verildiği ve ödemenin ödeme hizmeti kullanıcısı ile mal veya hizmet sağlayan arasında sadece aracı olarak faaliyet gösteren bir bilişim veya elektronik haberleşme işletmecisine yapıldığı ödeme işlemi

► Fatura ödemelerine aracılık edilmesine yönelik hizmetler

Ödeme kuruluşu kredi veremeyecektir. Ödeme hesabına faiz işletilemeyecektir. Ödenmesine aracılık edilen tutarlar kuruluş tarafından taksitlendirilemeyecektir.

Ödeme kuruluşu, ödeme hizmetlerinin sunulması, ödeme hizmetinin bir parçasını oluşturan döviz alım satım işlemleri ve ödeme sistemlerinin işletilmesi dışında herhangi bir faaliyette bulunamayacaktır.

Ödeme kuruluşu, ödeme fonlarını, diğer fonlardan ayrıştırarak takip edecek ve sadece ödeme işleminin gerçekleştirilmesi amacıyla kullanabilecektir. Alındığı günü izleyen iş günü sonunda ödenmemiş ödeme fonları, bir banka nezdinde, ödeme kuruluşu adına açılacak ve sadece bu fonların korunması amacıyla kullanılacak koruma hesaplarına yatırılacaktır.

Sorunlar

Öngörülen sistemi tüm yönleriyle ele almak bu yazının haddi değil. İzleyen kısımlarda, sadece değiştirilmesinde ya da ilave düzenleme yapılmasında fayda görülen hususlara değinilecektir.

Faaliyet alanı

Ödeme kuruluşlarının kendilerinden beklenen asli hizmeti yerine getirmelerinin yanı sıra etkin bir pazar oluşturulabilmesi için yönetmelikle çizilen faaliyet kapsamının daha geniş çizilmesi faydalı olacaktır.

Öngörülen sistemde, ödeme kuruluşlarının ödeme hizmetlerinin sunulması, ödeme hizmetinin bir parçasını oluşturan döviz alım satım işlemleri ve ödeme sistemlerinin işletilmesi dışında herhangi bir faaliyette bulunamayacağı düzenlenmektedir.

Kabul etmek gerekir ki, ödeme kuruluşlarının asli faaliyetleri sayesinde elde edecekleri veriler, pek çok farklı hizmetin ifası için elverişli bir kaynak oluşturacaktır.

Elde edilen veri tabanından hareketle, ödeme kuruluşlarının çapraz satış uygulamalarında bulunması da mümkündür.

Satış öncesi maliyetleri daha düşük olacağı için, ödeme kuruluşları tarafından gerçekleştirilecek çapraz satışlar hem tüketiciler hem de satıcılar için ortak fayda sağlayabilecektir.

Çapraz satışlar

Çapraz satış (cross selling), müşterinin genel satın alma eğilimi analiz edilerek birbiriyle ilişkili ürün veya hizmetlerin satılmasıdır. Çapraz satış uygulamalarında müşteri eğilimlerini tespit etmek amacıyla veri madenciliği (data mining) adı verilen istatistiksel teknikler kullanılmaktadır.

Müşterinin önceki satın alma alışkanlıklarını ölçümleyebilen ödeme kuruluşları, (x) ürününün ödemesine aracılık ederken, tüketiciye ihtiyacı olan diğer (y) ürününü uygun fiyata sunabilecek satıcıları karşısına çıkararak, çapraz satış teklif etme imkanına sahiptir.

Sistemin baştan bu tür yan enstrümanlara müsaade eder bir yapıda kurulmasında tüm ekonomik aktörlerin çıkarı olacağı muhakkaktır.

Benzer şekilde ödeme kuruluşlarının promosyon uygulamalarında bulunmasına, gelir ortaklığı modelleri uygulamasına, sadakat programları oluşturmasına da imkan sağlanabilir.

Elektronik para kuruluşu ile ödeme kuruluşlarının aynı çatı altında faaliyet göstermesine mevzuatın izin verdiği göz önüne alınırsa, faaliyet kapsamının ödeme işlemi ile sınırlı tutulmaması, ilgi ödeme işlemi ile doğrudan değil ve fakat dolaylı ilişkisi bulunan işlemlere de izin verilmesi daha etkin ve işler bir yapı tesisini sağlayacaktır.

Yine damga vergisi

Ödeme hizmeti dışındaki tek seferlik ödeme işlemleri, yazılı sözleşme kapsamında gerçekleştirilecektir. Sözleşmenin bir örneği, kağıt üzerinde veya kalıcı veri saklayıcısı ile ödeme hizmeti kullanıcısına verilecektir. Tek seferlik ödeme sözleşmesinde,ödenmesi gereken toplam ücret ve ücretlerin dökümüne yer verilecektir.

Ödeme hizmeti sağlayıcısı ile ödeme hizmeti kullanıcısı arasındaki sürekli ödeme ilişkileri de yazılı sözleşme ile düzenlenecektir. Ödeme hizmeti kullanıcısı, talep etmesi halinde çerçeve sözleşmenin bir örneğini kağıt üzerinde alabilecektir. Çerçeve sözleşmelerde, ödeme hizmeti kullanıcısı tarafından ödeme hizmeti sağlayıcısına ödenmesi gereken ücretlerin dökümüne yer verilecektir.

Damga Vergisi Kanunu uyarınca ilgili sözleşmeler üzerinden ödenmesi gereken damga vergisi, nüsha sayısına da bağlı olarak sözleşmelerde yazılı tutarın kabaca yüzde ikisini bulacaktır.

300 TL altı işlemler için yazılı sözleşme yapılmasının zorunlu olmaması yerinde ancak yeterli olmayan bir düzenlemedir.

Ödeme kuruluşlarının gelirlerinin yüksek işlem hacmi ile desteklenen düşük kar marjı karşılığı işlem ücretlerinden oluşacağı göz önüne alınırsa, lafı hiç eğip bükmeden söyleyelim, ödeme işlemleri için düzenlenen kağıtlara damga vergisi istisnası sağlanmadan işler bir yapı oluşturulması mümkün değildir.

Bu vesile ile sözleşmeler üzerinden alınan damga vergisinin, bir çok sektör için vergi mevzuatının ticari hayatın işleyişine haksız müdahalesi niteliğine büründüğünü yineleyelim.

Vergi düzenlemeleri

Mevcut vergi mevzuatımız özellikle belge düzeni, vergiyi doğuran olay, işleme taraf olan kişilerin ve yükümlülüklerin tespiti açısından, yeni ekonomi öncesi temel hizmet ifaları, hazır bulunan kişiler arası mal alım satımı ve basit komisyon ilişkilerini kavramaya yöneliktir. Yeni ekonominin pazarlama enstrümanlarına yabancı kalmaktadır.

Tıpkı sanal ortamda gerçekleştirilen işlemlerin vergilemesinde yaşanan sıkıntılar gibi ödeme kuruluşları aracığıyla gerçekleştirilecek işlemlerde ve elektronik para kullanımlarında da yeni sıkıntıların yaşanması muhtemeldir.

Sınırların kalkmasının yanı sıra, artık işlemlerin tek bir alıcı ve satıcı arasında gerçekleşmediği ve birbirinden bağımsız olmadığı göz önüne alınarak vergilemede yeni bir bakış açısına ihtiyaç vardır. Onur Elele

http://www.vergidegundem.com/tr_TR/blog?blogid=1887147

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti. / www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.