Binek otomobillerin alış ve satışı vergi mevzuatında özellikli konular arasında yer alır. Binek otomobillere ilişkin hükümler ticari nitelikteki araçlara göre; gerek amortisman, gerek Motorlu Taşıtlar Vergisi, gerekse KDV yönünden özellikli birtakım uygulamalar içermektedir. Bunun sebebi, bu konunun Kanun Koyucu tarafından emsallerine göre daha hassas bir şekilde ele alınmasından kaynaklanmaktadır. Kanun Koyucu’nun hassasiyeti ise mükelleflerin, binek otomobillerin alımında muvazaaya açık işlemler yapabileceği inancıyla tekemmül eder. 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun gerekçesinde de bu durum izah edilmiştir.
Binek otomobiller hakkında mevzuatta yapılan özel düzenlemelerin her birinin anlaşılması izahat gerektirmektedir. Ancak bu yazımızda, binek otomobillerin alımında ödenen Katma Değer Vergisini inceleyecek, söz konusu KDV indiriminin hangi hallerde mümkün olacağı, uygulanacak Katma Değer Vergisinin oranının ne olacağı, indirimin mümkün olmaması halinde ise alım sırasında yüklenilen KDV’nin durumu hakkında açıklamalara yer vereceğiz.
Kimler Binek Otomobil Alımında KDV İndirebilir?
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 30/b maddesinde, faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere işletmelere ait binek otomobillerinin alış vesikalarında gösterilen katma değer vergisinin mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden indirilemeyeceği belirtilmiştir.
Mezkûr maddenin lafzi yorumuna baktığımızda; işletmelere ait binek otomobillerinin alış vesikalarında gösterilen katma değer vergisinin mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden indirilemeyeceğini açıkça belirtilmiş, yine aynı bentte iki istisna halinde söz konusu katma değer vergisinin indirilebileceğine cevaz verilmiştir.
Bu istisnalardan birincisi, faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerin kiralanması ile, ikincisi ise bu otomobillerin çeşitli şekillerde işletilmesi ile iştigal eden mükelleflerle ilgilidir.
Kanun hükmünü karşıt anlamı ile yorumlarsak, ancak ve ancak yukarıda saydığımız iki grup mükellef binek otomobil alımında alış vesikalarında gösterilen katma değer vergisini hesaplanan katma değer vergisinden indirebilecektir.
Ancak, belirtmek gerekir ki, yukarıda sayılan mükellef gruplarının söz konusu katma değer vergisini indirebilmeleri de hüküm içerisinde şarta bağlanmıştır. Hükmün lafzında “…bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere…” denilerek; kiralamayla iştigal eden mükelleflere bu araçları kiralamada kullanma amacıyla, araç işletenlere ise işletme amacıyla iktisap etme zorunluluğu getirilmiştir. Başka bir deyişle, bu mükellefler, genel müdüre tahsis gibi, başka amaçlarla iktisap ettikleri binek otomobillerin alış vesikalarında gösterilen katma değer vergisini diğer mükelleflerde olduğu gibi hesaplanan katma değer vergilerinden indiremeyeceklerdir.
Mezkûr madde hükmüne göre binek otomobil alımlarında yüklendikleri katma değer vergisini indirim hakkı bulunan mükellefler 54 No.lu KDV Sirküleri’nde “taksi işletmecisi, sürücü kursu ve otomobil kiralama şirketi gibi işletmeler” şeklinde örneklendirilmiştir.
OTO GALERİCİLERİ (Binek Otomobil Alım Satımı Yapan Mükellefler) Binek Otomobil Alımlarında Yüklendikleri KDV’yi İndirebilirler Mi?
Yukarıda belirttiğimiz gibi, indirim hakkı olan mükellefler; kısmen veya tamamen binek otomobillerin kiralanması faaliyetiyle iştigal edenler ile binek otomobillerin çeşitli şekillerde işletilmesi ile iştigal eden mükelleflerdir. Bunlar için de şart, bu amaçla kullanmalarıdır.
Faaliyeti binek otomobil alımı ve satımı olan mükelleflerin satmak amacıyla aldıkları binek otomobillere ait Katma Değer Vergisini indirmeleri mümkün değildir. Zira, ne mükellef indirim hakkı tanınan mükellefler arasında sayılmış ne de amaç kanunen kabul edilmiştir.
Antalya Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından yayımlanan 13.07.2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.07.16.02-KDV.ÖZG.2010-74-209 sayılı muktezada, konumuza örnek özetle aşağıdaki görüş verilmiştir.
“İlgide kayıtlı özelge talep formunuzda, oto alım-satım faaliyetinde bulunduğunuz…
… Alış sırasında satıcının durumuna bağlı olarak ödemiş olduğunuz %1 veya %18 KDV'yi indirim konusu yapmanız mümkün bulunmamaktadır.”
Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yayımlanan 10.01.2008 tarih ve B.07.1.GİB.0.0155/5528-2528 sayılı muktezada ise yukarıdaki muktezaya benzer şekilde aşağıdaki görüş verilmiştir.
“Firmanızca kullanılmış binek otomobillerinin satmak üzere satın alınması halinde… Alışta katma değer vergisi ödenmişse indirim konusu yapılmayacak gider veya maliyet hesaplarına alınacaktır.”
Yukarıdaki iki örnek muktezada Maliye’nin görüşü, binek otomobilleri satmak amacıyla satın alan mükelleflerin, alımları dolayısıyla yüklendikleri Katma Değer Vergisini indirme haklarının bulunmadığı yönündedir.
Ancak, Bursa Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından yayımlanan 17.10.2008 tarih ve B.07.1.GİB.4.16.16.02-300-08- /1837 sayılı muktezada ise yukarıdaki görüşlerin aksine, satmak üzere satın alınan binek otomobillerin alımlarında yüklenilen KDV’nin indirilebileceği yönünde aşağıdaki görüş verilmiştir.
“İlgide kayıtlı dilekçenizde, oto galerisi işletmeciliği işinizden ötürü .............. Vergi Dairesi Müdürlüğü’nün ..................... vergi kimlik numarasında işlem gördüğünüz, iş yerinizde iki ayrı şekilde satış yapıldığı, bunlardan birinin komisyon usulü diğerinin ise noter senediyle kendi adınıza satın aldığınız araçları daha sonra sattığınızdan bahisle, söz konusu araçların alım ve satımında uygulanması gereken katma değer vergisi oranları hakkında bilgi verilmesi istenilmektedir.
…Öte yandan; münhasıran satmak üzere satın alınan ve işletmenizde kullanmadan (demirbaşlara dahil edilmeden) satılan ikinci el binek otomobillerinin alışı sırasında yüklenilen KDV’nin genel hükümlere göre indirim konusu yapılabileceği tabiidir.”
Sonuç olarak, aynı kanuna dayanılarak verilen farklı görüşler mevcuttur. Ne yazık ki, bu konudaki karmaşa, 26 Nisan 2014 Tarihli ve 28983 Sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği ile de giderilememiştir.
Görüşümüze göre, kanun lafzi yorumu satmak üzere binek otomobil satın alan mükelleflerin alışlarında yüklendikleri KDV’yi indirim konusu yapamayacağına işaret eder. Burada yapılması gereken, mevzu hükmün karmaşayı gidermeye yönelik olarak yeniden düzenlenmesi ve söz konusu mükelleflere yüklendikleri KDV’yi açıkça indirme hakkının verilmesidir.
İndirilemeyen KDV Gider Midir, Maliyet Mi?
23 Seri no.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği’nin I bölümünde, binek otomobillerinin alış vesikalarında gösterilen ve indirim konusu yapılamayan KDV’nin Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunları çerçevesinde işin mahiyetine göre gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınabilecektir.
Nitekim, yukarıda işaret ettiğimiz her iki muktezada da, indirilemeyen KDV’nin gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınabileceği hakkında mükellefin seçimlik hakka sahip olduğu ifade edilmiştir.
Binek Otomobil Alımında KDV İndiren Mükellef Otomobili Alış Amacının Dışında Kullanırsa Ne Yapmalıdır?
Binek otomobillerin alımında, 30/b maddesine göre yüklenilen katma değer vergisini indirim hakkı bulunan mükellefler, KDV indirimini yaptıktan sonra bu otomobilleri kanunun indirim hakkını bağladığı amaçlar dışında kullanmaya karar verirse; kullanım amacının değiştiği dönem itibariyle, daha evvelden indirmiş oldukları KDV’yi indirim listesinden çıkartıp, KDV beyannamelerinde “İlave Edilecek KDV” olarak beyan etmeleri gerekmektedir.
Binek Otomobil Satışında KDV Oranı Kaçtır?
Binek otomobillerin satışında uygulanacak KDV oranı, satıcının durumuna bağlı olarak farklılık arzedecektir.
Satıcı KDV mükellefi değilse, binek otomobil satışında KDV uygulanmayacaktır.
Satıcı KDV mükellefi ise uygulanacak oran, satıcının Katma Değer Vergisi Kanununun 30/b maddesine göre binek otomobillerinin alımında yüklenilen katma değer vergisini indirim hakkı bulunan mükelleflerden olup olmamasına ve bağlı olarak değişecektir.
Gelir İdaresi Başkanlığı’nca, 2007/13033 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 2008/13426 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ışığında hazırlanan 54 No.lu KDV Sirküleri ile yapılan açıklamalar çerçevesinde satıcının uygulayacağı KDV oranı şu şekildedir;
Satıcı, mezkûr madde hükmüne göre indirim hakkı bulunan mükelleflerden değil ise; uygulanacak KDV oranı %1 olacaktır.
Şayet satıcı, mezkûr madde hükmüne göre indirim hakkı bulunan mükelleflerden ise; alımında KDV indirimi yapabildikleri ve 31.12.2007 tarihi itibarıyla aktiflerinde veya envanterlerinde bulunan binek otomobillerinin iktisap tarihinden itibaren 2 yıl geçtikten sonra satmaları halinde KDV oranı %1 olacaktır. Aksi hallerde %18 oranını uygulamak mecburiyetindedirler.
Ayrıca belirtmek gerekir ki;4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu hükümlerine göre özel tüketim vergisine tabi olan “Sıfır Kilometre” olarak tabir edilen kullanılmamış otomobillerin tesliminde uygulanacak KDV oranı % 18’dir.
Konuyu bir örnek ile izah edelim. Örnekte, tek bir binek otomobilin çeşitli ellerden geçtiği hallerde, vergi mevzuatına göre, satıcı ve alıcının KDV yönünden yapması gerekenlere değineceğiz.
Devlet memuru (A), (B) Oto Satış A.Ş.’ den sıfır kilometre bir binek otomobil alır. Bu işlemde (B) Oto Satış A.Ş. keseceği faturada ÖTV’nin yanı sıra %18 oranında KDV uygulayacaktır.
Devlet memuru (A), (B) Oto Satış A.Ş.’ den aldığı ve artık kullanılmış durumda olan binek otomobilini (C) Pazarlama A.Ş. firmasına noter satış sözleşmesi ile satar. Bu satışta KDV uygulanması söz konusu değildir.
(C) Pazarlama A.Ş. firması aynı aracı daha sonra (D) Oto Kiralama A.Ş.’ye satar. Satışta (C) Pazarlama A.Ş. tarafından kesilecek fatura üzerinde uygulanacak KDV oranı %1’dir.
Öte yandan, (D) Oto Kiralama A.Ş, aracı kiralama faaliyetleri amacıyla alıyorsa yüklendiği %1 oranlı KDV’yi indirim konusu yapabilecektir.
(D) Oto Kiralama A.Ş bu aracı satın aldıktan bir yıl sonra, ikinci el otomobil alım satımı ile iştigal eden (E) Oto Galeri A.Ş.’ ye satar. Burada, (D) Oto Kiralama A.Ş tarafından kesilecek fatura üzerinde uygulanacak KDV oranı %18’dir. (E) Oto Galeri A.Ş. ise alışta yüklendiği KDV’yi indirim konusu yapamayacak, tercihine göre gider veya maliyet olarak değerlendirebilecektir.
Daha sonra, (E) Oto Galeri A.Ş. aynı aracı bir başka Devlet memuru (F)’ye satar. (E) Oto Galeri A.Ş. tarafından kesilecek fatura üzerinde uygulanacak KDV oranı %1’dir.
Sonuç:
Binek otomobillerin alımında yüklenilen KDV’yi indirim konusu yapma hakkı, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 30/b maddesinde belirtildiği üzere; faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerin kiralanması ve çeşitli şekillerde işletilmesi olan mükelleflere yalnızca bu amaçlarla sınırlı olmak üzere verilmiştir. Bunun dışında, faaliyet konusu binek oto alım satım iş olan ve bu işi sürekli yapan mükelleflerin satın aldıkları binek otomobiller için yüklendikleri KDV’yi “ bu işin ticaretini yaptıkları” inancıyla indirim konusu yapabilecekleri görüşünün, en azından bu konuda yapılacak yeni bir düzenlemeye kadar, mükellefleri zor durumda bırakabileceği kanaatindeyiz. Öte yandan, indirilemeyecek KDV’nin gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınmasında yapılacak seçim, mükellefin durumuna göre belirlenerek özenle yapılmalıdır. Denizhan Dilmaç
http://www.muhasebevergi.com/makale.aspx?id=508 -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz. |
