Dünyadaki ekonomik trendler ve özellikle batı ekonomilerinde devam eden durgunluk sebebi ile son zamanlarda birçok çok uluslu şirketin grup yapısını basitleştirme ve etkinleştirme (“entity rationalisation”) amacı ile gözden geçirdiğini, aktif olmayan şirketleri devreden çıkarttığını, mümkün olan yerlerde şirketleri birleşme yolu ile sadeleştirdiğini gözlemliyoruz. 

Bu gibi yeniden yapılanmalar sonucunda çok uluslu şirketlerin Türkiye’deki iştiraklerinin de ortaklık yapısı değişebiliyor. 

Peki, tamamen yurt dışında gerçekleştirilen bu satışların Türkiye’de bir vergi sonucu doğurması mümkün mü? Nelere dikkat etmek gerekiyor? Bu yazımızda bunu ele alacağız.

Damga Vergisi

İki yabancı kuruluş arasında yurt dışında veya Türkiye’deki yabancı elçilik ve konsolosluklarda düzenlenen kağıtlar ancak bazı koşulların sağlanması halinde Türkiye’de damga vergisine tabi tutulacaktır (Damga Vergisi Kanunu; Madde 1). Bu nedenle, yurt dışında düzenlenen kağıtların damga vergisine tabi tutulabilmesi için; 

1- Türkiye’de resmi dairelere ibraz edilmesi (Damga Vergisi Kanunu’nun 8. maddesine göre resmi daireden maksat genel ve katma bütçeli daire ve idarelerle, il özel idareleri, belediyeler ve köylerdir.) 

2- Türkiye’de kağıtlar üzerine devir veya ciro işlemleri yürütülmesi 

3-Türkiye’de herhangi bir suretle hükmünden faydalanılması 

gerekmektedir.

Genel kabul edilen yoruma göre, yurt dışında düzenlenen kağıtlar ile ilgili olarak, kağıda ilişkin bazı haklardan ve hususlardan Türkiye’de yararlanılması veya kağıda dayanılarak Türkiye’de bazı işlemler yapılması o kağıdın hükümlerinden yararlanıldığı anlamına gelmektedir. 

Eğer Türkiye’deki iştirak bir Anonim Şirket statüsünde ise, ortaklık değişikliği yurt dışında imzalanan bir devir sözleşmesi ile ve hisselerin ciro edilmesi ile tamamlanmış sayılacağından, , hisse devrine ilişkin sözleşme ve belgeler Türkiye’de işleme konmadığı ve hükmünden yararlanılmadığı değerlendirmesi ile Türkiye’de damga vergisi kapsamına giren bir kağıt olmadığını düşünüyoruz (Türkiye’de ortaklık pay defterinin güncellenmesi işlemi hukuken bir “tamamlayıcı” işlem olarak görülmektedir).

Ancak, eğer Türkiye’deki iştirak bir “Limited Şirket” statüsünde ise, ortaklık değişikliğinin Türkiye’deki bir noter kanalı ile ifa edilmesi gerektiğinden, yurt dışında devre ilişkin sözleşmelerin Türkiye’deki notere ibrazı gerekecektir. Bu durumda, Türkiye’de damga vergisi konusuna giren bir işlemden söz edilebilir. Böyle bir durumda, yurt dışında düzenlenen yeniden yapılanma veya devre ilişkin belgelerde grup yapısına ilişkin farklı işlemler de yer alıyor olsa, bu işlemlerden sadece Türkiye’deki iştirake karşılık gelen tutarın Türkiye’de damga vergisi konusuna gireceğini düşünüyoruz.

Kurumlar Vergisi

Yurt dışındaki yeniden yapılanma işlemlerinde bazen ilgili ülke mevzuatı kapsamında vergili veya vergisiz bir devir veya birleşme yapılmış olabilir. Bu gibi bir devir işleminde ortaya çıkması muhtemel değer artış kazancı Türkiye’de vergi doğurabilir mi? Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları’ndan (ÇVÖ) bu kapsamda nasıl istifade edilebilir?

Türkiye’de yerleşik olmayan (dar mükellef) bir kurumun hisse devir işlemlerinden elde ettiği kazanç belirli durumlarda Türkiye’de elde edilmiş sayılır ve Türkiye’de vergilendirilebilir.

Atıf yapılan Gelir Vergisi Kanunu 7/7’nci madde hükümleri gereği;

• Kazanç veya iratları doğuran işin veya muamelenin Türkiye’de ifa edilmesi (işlemin yerine getirilmesi) veya Türkiye’de değerlendirilmesi (değerlendirmeden maksat; ödemenin Türkiye’de yapılması veya ödeme yabancı memlekette yapılmışsa Türkiye’de ödeyenin veya nam veya hesabına ödeme yapılanın hesaplarına intikal ettirilmesi veya karından ayrılması). 

Yukarıdaki açıklamalar doğrultusunda, Türkiye’deki iştirak bir “Anonim Şirket” statüsünde ise, iki yabancı ortak arasındaki yurt dışında yapılan bir devir işleminde hukuki işlemin yurt dışında ifa edilmesi ve Türkiye’den bir ödeme yapılmasına gerek olmadığı da dikkate alındığında; Türkiye’de elde edilen bir kazançtan söz edilemez ve Türkiye’de kurumlar vergisine tabi bir kazanç oluşmaz.

Eğer, Türkiye’deki iştirak bir “Limited Şirket” statüsünde ise, ortaklık değişikliğinin Türkiye’deki bir noter kanalı ile ifa edilmesi gerektiğinden, kazancı doğuran işin Türkiye’de ifa edilmesi hukuki bir zorunluluk olarak karşımıza çıkıyor. Bu durumda, devir işleminden kaynaklanan kazançta Türkiye’de vergiye tabi hale geliyor. 

Böyle bir durumda, bazen yurt dışında yapılan işlemin, o ülkenin mevzuatına göre vergiye tabi olmayan bir devir veya birleşme şeklinde yapıldığını görüyoruz. Bu durumda Türkiye’deki iştirake ilişkin hisseler nominal bedel üzerinden devredileceği için aslında ortaya bir kazanç çıkmamaktadır. Ancak böyle bir durumda Türk Vergi İdaresi’nin yurt dışında yapılan vergisiz devir koşullarını tanımaması, işlemin emsal bedel üzerinden yürütülmesi ve ortaya çıkan kazancın beyan edilmesi ihtimali bir yorum riski olarak ortaya konulabilir.

Yukarıda açıklanan limited şirket örneğinde, Türkiye’de vergiye tabi bir değer artış kazancı ortaya çıkması halinde ÇVÖ anlaşmalarından yararlanarak bu vergilenmeden kaçınılması mümkündür. Türkiye’nin imzaladığı birçok ÇVÖ anlaşmasının  sermaye değer artış kazançlarını düzenleyen 13’üncü maddesi kapsamında, elde tutma süresi bir yılı geçen bir hissenin elden çıkarılmasından doğan kazancın Türkiye’de vergilenmeyeceği hüküm altına alınmıştır. Dolayısıyla, devre konu Türkiye’deki iştirak hisselerinin 1 yıldan fazla elde tutulmuş olması koşulu ile şirketin türünün A.Ş. ve Limited olması fark yaratmayacaktır.

ÇVÖ anlaşması hükümlerinden yararlanmak isteyen mükelleflerin, yurt dışında yerleşik grup firmasının ilgili ülkedeki mukimlik belgesinin bir kopyasını elde edip dosyalaması gerekmektedir.

Katma Değer Vergisi

Bu gibi bir grup içi reorganizasyon durumunda, Türkiye’deki şirkete ilişkin yapılan hisse devirleri Türkiye’de KDV Kanunu kapsamında nasıl değerlendirilmelidir?

Öncelikle, Türkiye’de yapılan ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler KDV’ye tabidir (KDV Kanunu; Madde 1).

Dolayısı ile yurt dışında iki yabancı şirket arasında yapılan bir hisse devir işleminin, Türkiye’de ticari veya sınai bir faaliyet kapsamında olmadığı için KDV’ye tabi bir işlem olmadığını söyleyebiliriz. Bu durumda, KDV Kanunu’nda yer alan diğer istisna hükümlerini uygulamaya da gerek kalmayacaktır. Örneğin; A.Ş. hisselerinin devrinde iştirak hissesi veya ilmuhaber bastırılması gibi bir tartışma KDV istisnası bakımından geçerli olmayacaktır. Yine de, hukuken devir işleminin yurt dışında tamamlanabilmesini temin etmek için yine de iştirak hissesi veya ilmuhaber bastırılması tavsiye edilmelidir.

Dolaylı Ortaklık Yapısı Değişikliği Türkiye’de Vergisel Bir Değişiklik Yaratır mı?

Bazı durumlarda, yurt dışında yapılan grup içi reorganizasyon kapsamında Türkiye’deki şirketin ortaklık yapısında doğrudan bir değişiklik olmadığı; ama Türkiye’deki şirketin ortağı olan yabancı şirketin üzerinde bir yeniden yapılanma ve ortaklık değişikliği olduğu görülebiliyor. Bu gibi durumlarda, Türk vergi mevzuatında dolaylı ortaklık değişikliğini düzenleyen bir hüküm olmadığından ve Türk şirketinin hisselerini etkileyen bir devir veya işlem söz konusu olmadığından; Türkiye’de herhangi bir vergi etkisi ortaya çıkmayacağını söyleyebiliriz. Begüm Kitiş

http://www.kpmgvergi.com

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti. / www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.