VUK BAKIMINDAN

Otomobiller maliyet bedeli ile değerlenmekte(VUK madde 269 ) olup, maliyet bedeli iktisap bedelidir.

Amortisman, VUK hükümlerine göre iktisadi kıymetlerin değerlerinin yok edilmesi olup, otomobiller amortismana tabi iktisadi kıymettirler. Otomobillerin, Maliye Bakanlığı’nca tespit ve ilan edilen faydalı ömrü 5 yıl ve normal amortisman oranı %20’dir. Bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerden dileyenler; her yıl, üzerinden amortisman hesaplanacak değer, evvelce ayrılmış olan amortismanlar toplamının tenzili suretiyle tespit olunarak uygulanan azalan bakiyeler üzerinden amortisman usulünü seçmek suretiyle 5 yıllık sürede %40 amortisman oranını otomobiller için kullanabilirler.

Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları binek otomobilleri için anlatılan süre ve yöntemlerde amortisman ayrılabilir. Otomobiller için alınan lastiklerde (yeni satın alınan araçlarda hazır olanlar hariç) faydalı ömür 2 yıl ve normal amortisman oranı %50’dir. Bu şekilde faaliyetlerinde binek otomobil kiralanması ve çeşitli şekilde işletilmesi olmayan işletmelere ait binek otomobillerin aktife girdiği hesap dönemi için ay kesri tam ay sayılmak suretiyle kalan ay süresi kadar amortisman ayrılır ve amortisman ayrılmayan süreye isabet eden bakiye değer, itfa süresinin son yılında tamamen yok edilir.

Otomobillerin finansal kiralama işlemi neticesinde kiralanması durumunda, kiracı tarafından aktifleştirilen otomobil kullanma hakkı, otomobil için belirlenmiş esaslar (yukarıda anlatıldığı üzere) çerçevesinde amortismana tabi tutulur.

GELİR VE KURUMLAR VERGİSİ BAKIMINDAN

Kurumlar vergisinin safi kurum kazancından hesaplanmasında gelir vergisi kanununun ticari kazanç hakkındaki hükümleri uygulanacağından gelir vergisi mükellefleri için belirtilen hususlar kurumlar vergisi mükellefleri için de geçerlidir.

Gelir vergisi mükellefi olan ticari kazanç sahibi gerçek kişi(veya kurumlar vergisi mükellefi), kiralama yoluyla veya işletmeye dahil olan ve işte kullandığı otomobilinin giderlerini(bakım, tamir, akaryakıt vb.) ticari kazançtan indirebilir. Ancak işletmeye ait olması şartıyla otomobillerin amortismanları ticari kazançtan indirilebilecektir.

Serbest meslek erbabı, envantere dahil etmiş olduğu otomobiller için amortisman ayırarak kazancından indirebilir. Kiralanan ve envantere dahil olan ve işte kullandığı otomobilin giderlerini kazancından indirebilir.

MOTORLU TAŞITLAR VERGİSİ BAKIMINDAN

Otomobil (I) sayılı tarifeye göre vergilendirilmektedir. Otomobillerden alınan MTV gelir ve kurumlar vergilerinin matrahlarının tespitinde gider olarak kabul edilmez. Ticari maksatla(kiralama veya taksicilik gibi) kiralanan otomobillere ait MTV gelir ve kurumlar vergilerinin matrahlarının tespitinde gider olarak kabul edilir. İşletme içerisinde personel taşıma vs. maksatla kullanılan otomobillerin MTV’ si gider olarak kabul edilmez.

Engellilik oranı % 90 ve daha fazla olan malûl ve engellilerin adlarına kayıtlı taşıtlar ile diğer malûl ve engellilerin, bu durumlarına uygun hale getirilmiş özel tertibatlı taşıtlar MTV’ den istisnadır.

KDV BAKIMINDAN

İşletmelere ait binek otomobillerin alış vesikalarında gösterilen katma değer vergisi indirilemez.

Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları binek otomobillerin alış vesikalarında gösterilen katma değer vergisi indirilebilir.

Alış vesikalarında gösterilen katma değer vergisini indirilebilen faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olan mükelleflerin, bu amaçla kullandıkları binek otomobillerini teslimlerinde %18 KDV oranı uygulanır. Aynı mükelleflerin, kiralamak veya çeşitli şekillerde işletmek üzere iktisap ettikleri ve 31.12.2007 tarihi itibariyle aktiflerinde veya envanterlerinde bulunan binek otomobillerinin iktisap tarihinden itibaren 2 yıl geçtikten sonra teslime konu olması halinde bu teslimde %1 katma değer vergisi oranı uygulanır.

Otomobil teslimi, finansal kiralama işlemi olması durumunda, otomobil olarak tabi olduğu katma değer vergisi oranı uygulanır.

Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olmayan dolayısıyla otomobil alış vesikasında yer alan katma değer vergisini indiremeyen mükelleflerin kullanılmış binek otomobil teslimindeki KDV oranı %1’dir.

Gelir ve kurumlar vergisi kanunlarına göre kazancın tespitinde indirimi kabul edilmeyen giderler dolayısıyla ödenen katma değer vergisi iş ve işlemleri nedeniyle hesaplanan KDV’den indirilemez. Envantere kayıtlı olduğu halde ticari kazancın elde edilmesi ve idamesi ile ilgili olmayan otomobillerin giderlerinin(bakım, onarım, tamir, akaryakıt vb.) KDV’si indirilemez.

Vergiden muaf esnaf, basit usulde vergilendirilen mükellefler, gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçiler ile vergiden muaf olan serbest meslek erbabı tarafından yapılan otomobil teslimleri katma değer vergisinden istisnadır.

ÖTV BAKIMINDAN

Otomobiller kayıt ve tescile tabi olduklarından bir defaya mahsus olmak üzere ilk iktisaplarında özel tüketim vergisine(ÖTV) tabidir.

Binek otomobillerden motor silindir hacmi 1600 cm3ü geçmeyenler %40, 1600 cm3ü geçen fakat 2000 cm3ü geçmeyenler %80 ve 2000cm3ü geçenler %130 oranında özel tüketim vergisine tabidir. Otomobiller için belirlenen oranları bir katına kadar artırmaya, sıfıra kadar indirmeye, kanuni oranına kadar çıkarmaya Bakanlar Kurulu topluca veya ayrı ayrı olmak üzere yetkilidir.

Otomobillerin ilk iktisabı; Türkiye’de kayıt ve tescil edilmemiş olanların kullanılmak üzere ithalini, müzayede yoluyla veya kayıt ve tescil edilmiş olsa dahi 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümlerine göre iade edilenler de dâhil motorlu araç ticareti yapanlardan iktisabını, motorlu araç ticareti yapanlar tarafından kullanılmaya başlanmasını, aktife alınmasını veya adlarına kayıt ve tescil ettirilmesini ifade eder.

Otomobillerin ÖTV mükellefi motorlu araç ticareti yapanlar, kullanmak üzere ithal edenler veya müzayede yoluyla satışını gerçekleştirenlerdir.

Mükellefler Özel Tüketim Vergilerini maliyet bedeli(amortisman yoluyla giderleştirme) veya genel giderler arasında(direkt olarak gider hesaplarına atılması) göstermekte serbesttirler.

Otomobillerden alınacak ÖTV, mükellefin bu malı alış bedeli ile her hâlükârda bu malların imalatçısının satış bedeli veya ithalatta hesaplanan katma değer vergisi matrahı üzerinden malın tabi olduğu orana göre hesaplanan ÖTV tutarından az olamaz. ÖTV’nin, mükellefin alış bedeli üzerinden hesaplandığı durumlarda, malı teslim tarihine kadar bu malı mükellefe teslim eden tarafından yüzde 10'a kadar yapılan indirimler alış bedelinden de indirilebilir. Ancak bu indirimler sonrası kalan tutar, malın imalatçısının satış bedelinden veya ithalatta hesaplanan katma değer vergisi matrahından düşük olamaz.

Maliye Bakanlığı, bu hükmün uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkilidir. Murat ÖZYURT, Serdal ARSLAN E-Yaklaşım / Mart 2014 / Sayı: 255

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti. / www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.