Gayrimenkulü olanların, her yıl bu dönemde vergi gündeminin ilk sırasında hiç kuşkusuz emlak vergisi yer alıyor. Çünkü bu verginin Mayıs ve Kasım aylarının sonuna kadar iki taksit halinde ilgili belediyelere ödenmesi gerekiyor. Bu yıl Mayıs’ın son günü hafta sonuna geldiğinden ilk taksitin 2 Haziran’a kadar ödenebilmesi mümkün.

Bu yazımızda öncelikle emlak vergisi mükellefiyeti ile ilgili genel bilgiler vereceğiz. Ardından; emekliler, engelliler, hiçbir geliri olmayan kişiler, şehitlerin dul ve yetimleri ile gaziler için geçerli olan indirimli vergi oranı (yüzde 0) uygulamasına, başka bir deyişle bu kişilerin emlak vergisi ödememeleri için yapılması gereken işlemlere değineceğiz.

Gayrimenkuller

Türkiye sınırları içinde bulunan binalar (konut, işyeri) ile arsa ve araziler emlak vergisine tabidir. Bina tabirinden; yapıldığı madde ne olursa olsun gerek karada gerek su üzerinde sabit inşaatların anlaşılması gerekiyor. Yüzer havuzlar veya yüzer yapılar çadırlar ve nakil vasıtalarına takılıp çekilebilen seyyar evler bina kabul edilmiyor.

Bildirim

Yukarıdaki gayrimenkullerin ilk iktisabında (ediniminde) veya inşaatın tamamlanması ya da gayrimenkulün kullanılış tarzının değişmesi gibi durumlar ortaya çıktığında, gayrimenkulün bulunduğu belediyeye öncelikle bir bildirimde bulunulması gerekiyor.

Bu bildirimde mükellefe ilişkin bilgilerin yanında, gayrimenkule ait adres ve tapu bilgileri ile gayrimenkulün özelliklerine (kullanılış şekli, kalorifer, asansör veya edinim tarihi gibi) yer veriliyor. Bildirimdeki bilgiler çerçevesinde vergi, belediye tarafından hesaplanıyor.

Bildirimle birlikte eskiden tapu sureti, kimlik fotokopisi, vergi kimlik numarasını gösteren belge, elektrik ve su abone belgesi veya yapı kullanma izin belgesi gibi birçok bilgi ve belge isteniyordu. Bildirimde verilen bilgilerin teyidini belediyelerin yapması gerekiyor. Bunun için mükelleflerden herhangi bir belge talep edilmiyor.

Büyükşehirler iki kat

Emlak vergisi oranı gayrimenkulün türüne göre farklılıklar gösteriyor. Ayrıca büyükşehir belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde olan gayrimenkuller için vergi oranı iki kat olarak uygulanıyor. Yürürlükteki emlak vergisi oranları aşağıdaki tabloda yer alıyor.

2014’te Sürpriz artış olabilir

Emlak vergisi gayrimenkulün vergi değeri üzerinden hesaplanıyor. Binalar için vergi değeri;

- Takdir komisyonları tarafından her mahalle, cadde ve sokak bazında belirlenen arsa metrekare birim değerleri üzerinden hesaplanan arsa değeri ile

- Binanın türüne göre belirlenen inşaat maliyetlerinin (Bina metrekare normal inşaat maliyetleri Maliye Bakanlığı tarafından açıklanmaktadır.),

toplamından oluşuyor. Bu tespitler 4 yılda bir yapılıyor.

Nitekim 2014 yılı için 2013 yılında yeni arsa birim metrekare değerleri belirlendi. Bu nedenle 2014 yılında emlak vergileri yeniden hesaplanan bu değerler üzerinden ödenecek. Son yıllarda arsa fiyatları çok artmış olan bölgelerde gayrimenkulü olanların, 2014 yılında 2013’e göre çok daha yüksek emlak vergisi ödeme ihtimali olduğunu hatırlatmak isteriz.

Diğer yıllarda

4 yılda bir yapılan bu belirlemeler dışında, diğer yıllar emlak vergileri kural olarak her yıl yeniden değerleme oranının yarısı kadar artırılıyor. Ancak Bakanlar Kurulunun yeniden değerleme oranı kadar artırma konusunda yetkisi bulunuyor. Nitekim Bakanlar Kurulunun bu yetkisini kullandığına sıklıkla şahit oluyoruz. Buna göre 2014 yılını takip eden 3 yıl boyunca (2015-2017 yıllarında) vergiler, yeniden değerleme oranında ya da yarısı kadar artacak.

İtiraz edilebilir

Takdir komisyonlarının arsalara ait dört yılda bir yaptıkları takdirler, tarh ve tahakkuk işleminin yapılacağı sürenin başlangıcından en az altı ay önce karara bağlanarak, arsalara ait olanlar takdirin ilgili bulunduğu il ve ilçe merkezlerindeki ticaret odalarına, ziraat odalarına ve ilgili mahalle ve köy muhtarlıkları ile belediyelere imza karşılığında veriliyor.

Eski uygulamada takdir komisyonlarının bu kararlarına karşı, sadece bu daire, kurum ve kuruluşlar tarafından, tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içerisinde vergi mahkemesinde dava açılabiliyordu. Mükelleflerin dava açma hakkı yoktu.

Anayasa Mahkemesi 2012 yılında verdiği bir kararda, takdir komisyonu kararlarının taşınmaz sahiplerini ilgilendirmesine rağmen, ilgili düzenlemeyle bu kişilerin dava açma hakkının elinden alınmış olduğunu belirterek söz konusu düzenlemeyi iptal etti. Bir sonraki takdir işlemi 2018 yılı için 2017 yılının ortalarında yapılacak. Anayasa Mahkemesi kararı gereği, mükelleflerin komisyonlar tarafından belirlenecek olan bu bedellere itiraz hakkının olduğu unutulmamalı.

Emlak vergisi ödemiyorlar

Aşağıda sayılan kişiler, Türkiye sınırları içinde brüt yüzölçümü 200 metrekareyi geçmeyen tek meskenleri varsa indirimli emlak vergisi oranı (yüzde 0) uygulamasından yararlanabiliyorlar. Yani bu meskenleri için emlak vergisi ödemiyorlar:

►  Emekliler,

►  Hiçbir geliri olmayanlar (kendisine bakmakla mükellef kimsesi olup 18 yaşını doldurmamış olanlar hariç),

►  Engelliler

►  Gaziler,

►  Şehitlerin dul ve yetimleri.

Sadece tek mesken

Bu kişilerin, birden fazla meskene veya birden fazla meskende hisseye sahip olmaları durumunda, indirimli vergi oranı (yüzde 0) uygulamasından yararlanmaları mümkün değil. Bu durumda sahip oldukları bütün gayrimenkuller için emlak vergisi ödemeleri gerekiyor. Ayrıca indirimli oran uygulaması sadece konuta ilişkin olduğu için, bir tane dahi olsa sahip olunan işyeri için emlak vergisi ödenmesi gerektiği unutulmamalı.

Belli zamanlarda dinlenme amacıyla kullanılan meskenler (yazlık gibi) için de bu haktan yararlanılması mümkün değil. Diğer taraftan, tek meskeni olup kiraya veren ve kendisi de kirada oturan yukarıdaki kişiler yüzde 0 oranlı vergi uygulamasından yararlanabiliyorlar.

Emekliler

Sosyal güvenlik kurumlarından emekli, dul, yetim, ölüm ve malûliyet aylığı alanlar, Türkiye’de sahip oldukları 200 metrekareyi geçmeyen tek meskenleri için emlak vergisi ödemiyorlar. Ancak bu kişilerin, belirtilen aylıkların dışında, ticari kazanç, ücret, kira, serbest meslek kazancı gibi başka gelirlerinin de olmaması gerekiyor. Bu tür gelirler varsa tek konut da olsa emlak vergisinin ödenmesi şart.

Bu kuralın da bir istisnası var. Buna göre 2013 yılında emekli maaşı dışında 26 bin liradan daha az faiz veya kar payı (menkul sermaye iradı) elde eden bir emekli, 200 metrekareden küçük tek evi için 2014 yılında emlak vergisi ödemeyecek. Söz konusu sınır 2015 yılında 27 bin lira olarak dikkate alınacak.

Geliri olmayanlar

Hiçbir geliri olmadığını beyan eden kişilerin, Türkiye’de sahip oldukları 200 metrekareyi geçmeyen tek meskenlerine ait emlak vergisini ödememeleri için; ücret geliri, ticari, sınai ve mesleki faaliyet geliri, tarımsal faaliyet geliri, gayrimenkul geliri vb. türde bir gelirlerinin bulunmaması gerekiyor.

Bu kişilerin hiçbir gelirlerinin olmadığına dair taahhüt belgesini imzalayarak belediyeye vermeleri yeterli. Ayrıca vergi dairesi veya sosyal güvenlik kurumlarından belge getirmeleri istenmiyor. Menkul sermaye iratları için belirlenen ve emekliler için uygulanan sınır, bu kişiler için de geçerli.

Engelliler

Engellilerin, Türkiye’de sahip oldukları 200 metrekareyi geçmeyen tek meskenlerine ait emlak vergisini ödememeleri için, engelli olduklarının belgelenmesi yeterli.

Engelli kimlik kartı sahibi mükelleflerin, bu kartlarını belediyede ilgili görevliye ibraz etmeleri ve dolduracakları forma fotokopisini eklemeleri gerekiyor. Bu durumdaki mükelleflerden ayrıca sağlık kurulu raporu istenmiyor.

Engelli kimlik kartı olmayanların ise tam teşekküllü Devlet hastanesinden alınmış sağlık kurulu raporunun aslını veya onaylı örneğini belediye görevlisine ibraz etmeleri gerekiyor. Ayrıca raporun fotokopisinin de engelliler tarafından, verilmesi gereken forma eklenmesi şart.

Şehitlerin dul ve yetimleri ile gaziler

Bu kişilerin kendi durumlarına ilişkin formu imzalayarak belediyeye vermeleri yeterli. İlgili belediye tarafından mükelleflerin şehit, gazi, dul veya yetim olduklarına ilişkin bilgiler Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığından elektronik ortamda sağlanabiliyor.

Şartların ihlali

İndirimli vergi oranından yararlanma şartlarını taşımadığı halde, gerçek dışı beyan ve gerçek dışı belge ibraz etmek suretiyle bu avantajdan yararlanıp emlak vergisi ödemeyen mükellefler ile durumunda meydana gelen değişikliği bildirmeyen mükelleflerden alınması gereken vergi, cezalı olarak ve gecikme faiziyle birlikte tahsil ediliyor. M. Fatih Köprü/E&Y

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti. / www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.