Kanun koyucu bedelsiz sermaye artırımında şirketin esas sözleşmesi veya genel kurul kararı ile ayırdığı ve belirli bir amaç için tahsis edilmemiş yedek akçeler ile kanuni yedek akçelerin serbestçe kullanılabilen kısmını kaynak olarak göstermiştir. Bununla birlikte şirket esas sözleşmesine kanunen aranan oranın üzerinde (yıllık kârın yüzde 5’i) yedek akçe ayrılması yönünde hüküm konulabileceği gibi şirket sözleşmesi ile başka yedek akçeler öngörülmesi de mümkün olabilecektir (YTTK md. 521/1). Dolayısıyla, şirket esas sözleşmesinde bu yönde hüküm bulunan anonim şirketlerde bu tür serbest yedek akçeler sermaye artırımına konu olabileceklerdir.

Bu şirketlerde sermaye artırımında kullanılabilecek diğer bir kaynak da mevzuatın bilançoya konulmasına ve sermayeye eklenmesine izin verdiği fonlardır (YTTK md. 462/1). Bunlar Türk Ticaret Kanunu’nda yeniden değerleme fonu ile ilgili mevzuat uyarınca pasifte yer alan diğer fonlar olarak ifade edilmiş, düzenlemeye ilişkin gerekçede ise yeniden değerleme fonu yanında iştirak, taşınmaz satış hasılatı ve enflasyon fonu olarak örneklendirilmiştir. Kanun’da yeniden değerleme fonu ile ilgili mevzuat uyarınca pasifte yer alan diğer fonların ancak sermayeye eklenmek ve yeniden değerlendirilen aktifler amorti edilmek suretiyle çözülebilecekleri hükme bağlanarak bu tür fonların sermaye artışı haricinde dağıtıma konu olmalarının önüne geçilmiştir (YTTK md. 520/2). Diğer taraftan Kanun’da ayrıca çalışanlar ve işçiler lehine yardım akçesi ayrılabilmesi öngörülmüş olmakla birlikte bu şekilde ayrılacak tutarların şirketten ayrılmak suretiyle bir vakıf veya kooperatif kuruluşuna konu edilmesi yönünde hüküm getirilerek bu tür değerlerin de sermaye artırımına konu olmaları engellenmiştir (YTTK md. 522/1-2). Kaldı ki iç kaynaklı sermaye artırımında aranan koşullardan biri de artışa kaynak oluşturabilecek değerlerin belirli bir amaca özgülenmemesi olduğundan (YTTK md. 462/1) zaten kanun, esas sözleşme veya genel kurul kararı ile belirli bir amaca tahsisli tutarların artırıma konu olması söz konusu olamayacaktır.

SERMAYE ARTIRIMINDA UYGULANACAK KURALLAR

Yeni Yasa ile bedelsiz sermaye artırımının hangi kaynaklarla gerçekleştirileceğine ilişkin düzenlemelerin yanında bu artırımın şekline ilişkin de bazı hükümler getirilmiştir. Buna göre yönetim kurulu sermayenin artırılan kısmını iç kaynaklardan karşılayan tutarın şirket bünyesinde gerçekten var olduğunu belgeleyecektir. Bu bilginin açık ve yazılı bir beyan şeklinde yapılması gerekmektedir (YTTK md. 462/2). Bununla birlikte bu bilgiyi gösterecek bilançonun üzerinden altı ay süre geçmiş olması halinde bilanço yenilenmiş ve yönetim kurulunca onaylanmış olmalıdır. Dolayısıyla artırımın örneğin 20.07.2014 tarihinde yapılacak olması halinde 31.12.2013 tarihli bilançonun yerine artırım tarihi itibariyle güncel yeni bir ara bilanço alınmalı ve bu bilanço yönetim kurulunca onaylanmalıdır.  Yasa’nın ilk halinde bu onayın işlem denetçisi tarafından yapılacağı belirtilmiş ise de, yürürlükte olan Türk Ticaret Kanunu’nun yaklaşık elli maddesinde değişiklik öngören 26.06.2012 tarih ve 6335 sayılı Yasayla bu hususa ilişkin ifadeler kanun metninden çıkarılmıştır. Mevcut yasal düzenleme bu yönde olmakla birlikte Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nca Kanun’un 26. maddesine dayanılarak çıkarılan ve 27.01.2013 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Ticaret Sicili Yönetmeliği’nin 73. maddesinde sermaye artırımının sadece iç kaynaklardan veya sermaye taahhüdü yoluyla ya da sermaye taahhüdü ile birlikte iç kaynaklardan yapılması halinde, sermayenin tamamının ödendiğine, karşılıksız kalıp kalmadığına ve şirket özvarlığının tespitine, iç kaynaklardan karşılanan tutarın şirket bünyesinde gerçekten var olduğuna ilişkin yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir raporu ya da denetime tabi şirketlerde denetçinin bu tespitlere ilişkin raporunun sermaye artırımının tescili esnasında isteneceği belirtilmiştir. Ancak aynı maddenin ikinci fıkrasına göre, sermaye artırımının sadece iç kaynaklardan yapılması durumunda, şirket sermayesinin öz varlık içinde korunduğunu, iç kaynaklardan karşılanan tutarın şirket bünyesinde gerçekten var olduğunu doğrulayan yönetim kurulunun açık ve yazılı beyanı ile genel kurul tarafından onaylanmış yıllık bilanço, bilanço tarihinin üzerinden altı aydan fazla zaman geçmiş olması halinde ise yönetim kurulu tarafından onaylanmış ara bilançonun müdürlüğe verilmesi halinde bu rapor aranmayacaktır.

Yönetim kurulunun sermaye artırımı ile ilgili beyanı da Kanun’da tanımlanmıştır. Buna göre, yönetim kurulu tarafından sermaye artırımının türüne göre bir beyan imzalanacak ve bu beyandaki bilgiler açık, eksiksiz, doğru ve dürüst olacaktır (YTTK md. 457/1). Nitelik olarak kurucular beyanı ile paralel bir belge olan bu beyanla birlikte yönetim kurulu sermayeye eklenecek fonların ve yedek akçelerin serbestçe tasarruf edilebilir olduğunu, iç kaynaklardan yapılacak sermaye artırımının hangi kaynaklardan karşılandığını, bu kaynakların gerçekliği ve şirket malvarlığı içinde var oldukları konusunda garanti vermiş olacaktır (YTTK md. 457/2, YTTK md. 349). Beyanda yer alan bilgilerin ve garantilerin yanlış, hileli, sahte, gerçeğe aykırı olması gibi hallerde doğacak zararlardan belgeyi düzenleyenler ve beyanı yapanlar, dolayısıyla bu noktada şirket yöneticileri sorumlu olacaklardır (YTTK md. 549). Kanun koyucu burada kusurlarının varlığı halinde bu tür belgelerin tanzimine katılanları dahi sorumluluğa dahil etmiştir. Dolayısıyla bu noktada belgeyi düzenleyenler için kusursuz, katılanlar bakımından kusurlu sorumluluk hali kabul edilmiş ve hatta katılanların arasına beyanı içerir belgeyi dağıtanların da girebileceği öngörülmüştür(4). Diğer taraftan kanunda iç kaynaklardan sermaye artırımında gerçeğe aykırı ve sahte belgeler düzenleyenler için cezai sorumluluk da getirilmiş ve bu tür eylemlerde bulunanların bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile karşılaşabileceklerine hükmedilmiştir (YTTK md. 562/8). Özdem SATICI TOPRAK Yaklaşım / Nisan 2014 / Sayı: 256

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti. / www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.