SİGORTASIZ ÇALIŞTIRILAN KİŞİLER İÇİN UYGULANAN İ-DARİ PARA CEZASI

Sigortasız işçi çalıştırma durumunun sehven oluşması ve fark edildiğinde işveren tarafından iradi olarak yasal süresinin dışında bildirimin yapılması halinde uygulanacak idari para cezasıyla, sigortasız işçi çalıştırma durumunun bir denetim sonucu ortaya çıkması halinde uygulanacak idari para cezası farklıdır. Birinci durumda; yani, işverenin kayıt dışı çalıştırdığı sigortalının veya sigortalıların işe giriş ve aylık hizmet bildirimlerini sehven yapmaması, sonrasında da bu durumu fark ederek yasal süresin geçmiş olmasına rağmen Kurum’a bildirimini yapmak suretiyle oluşan durumdur. Ki bu durumda işverene 5510 sayılı Kanun’un 102. maddesinin birinci fıkrasının (a)-1 bendi gereği, her bir sigortalı için bir asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanmaktadır (2014 yılı için söz konusu tutar 1.071,00 TL’dir.).

SİGORTASIZ ÇALIŞTIRILAN KİŞİLERİN DENETİM SONUCU TESPİT EDİLMESİ HALİNDE UYGULANACAK İDARİ PARA CEZALARI

Bilindiği üzere, kayıt dışı istihdamla mücadele adına Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı gerek resen gerek şikayet/ihbar üzerine işyerlerini, İş Müfettişleri, SGK Müfettişleri ve Sosyal Güvenlik Denetmenleri eliyle denetime tabi tutamaktadır. Bununla birlikte 5510 sayılı Kanun’un 59. maddesinin altıncı fıkrasında “Kamu idarelerinin denetim elemanları kendi mevzuatı gereğince işyerlerinde yapacakları soruşturma, denetim ve incelemeler sırasında, çalıştırılanların sigortalı olup olmadığını da tespit ederek, sigortasız çalıştırılanları Kurum’a bildirmek zorundadır. Bu kurumlar ayrıca kendi mevzuatları gereğince yaptıkları inceleme ve tespitler sırasında bu Kanuna göre sigortalı sayılanların prime esas kazançlarının veya sigortalı gün sayılarının eksik bildirilmesi sonucunu doğuran tespitlerini de en geç bir ay içinde Kurum’a bildirirler. Kurum bu bildirimleri esas almak üzere gerekli yasal işlemi yapar. İlgililerin itiraz hakları saklıdır.” demek suretiyle diğer kurumları da kayıt dışı istihdamla mücadeleye dahil etmek ve bu suretle daha etkin bir mücadele ortaya konmak amaçlanmıştır.

Söz konusu denetimler sonucu veya mahkeme kararlarına istinaden kayıt dışı istihdamın tespiti halinde uygulanacak idari para cezaları sehven yapılan durumlara nispeten daha ağır olarak belirlenmiştir. Buna göre 5510 sayılı Kanun’un 102. maddesinin birinci fıkrasının (a)-2 bendine göre, İşe Giriş Bildirgesi verilmediği yani sigortasız çalıştığı tespit edilen her bir sigortalı için asgari ücretin iki katı tutarında idari para cezası uygulanacaktır (2014 yılı için söz konusu tutar 2.142,00 TL (1.071,00 x 2 TL’dir).

SİGORTALILARIN GÜN VE/VEYA KAZANÇLARININ EKSİK BİLDİRİLMESİ SONUCU UYGULANAN İDARİ PARA CEZALARI

Sigortalıların çalıştıkları gün sayısının ve/veya Sigorta Primine Esas Kazanç tutarlarının eksik bildirilmesi sonucu verilen oluşan hatayı düzeltmek amacıyla ASIL/EK aylık prim hizmet belgesinin düzenlenip Kurum’a ibraz edilmesi gerekmektedir. Bu ASIL/EK bildirim sonucu işverene uygulanacak idari para cezasının tutarı belgenin asıl ve ek oluşuna, işveren tarafından kendiliğinden, Kurum’ca resen ve mahkeme kararına veya denetim sonucuna istinaden verilmesine göre farklılık arz etmektedir. Buna göre 5510/102. maddesinin, (c) bendine göre;

1) Belgenin asıl olması halinde aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla belgede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin beşte biri tutarında,

2) Belgenin ek olması halinde, aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla her bir ek belgede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin sekizde biri tutarında,

3) Ek belgenin 86. maddenin beşinci fıkrasına istinaden yani sigortalıların otuz günden az çalıştığını gösteren bilgi ve belgelerin aylık prim ve hizmet belgesinin verilmesi gereken süre içinde Kurum’a verilmemesi veya verilen bilgi ve belgelerin Kurum’ca geçerli sayılmaması halinde,  Kurum’ca resen düzenlenmesi durumunda, aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla her bir ek belgede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin yarısı tutarında, 

4) Belgenin mahkeme kararı, Kurum’un denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurlarınca yapılan tespitler veya diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemeler neticesinde ya da bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden, hizmetleri veya kazançları Kurum’a bildirilmediği veya eksik bildirildiği anlaşılan sigortalılarla ilgili olması halinde, belgenin asıl veya ek nitelikte olup olmadığı, işverence düzenlenip düzenlenmediği dikkate alınmaksızın, aylık asgari ücretin iki katı tutarında, idari para cezası uygulanmaktadır.

Örnek-1: (X) işyeri işyerinde çalışan 10 sigortalı için geriye dönük 2013/12, 2014/01 ve 02. aylar için EK mahiyette aylık prim hizmet belgesi düzenleyip Kurum’a ibraz ettiğini varsaydığımızda uygulanacak idari para cezası tutarı:

2013/12. ay için 127,60 x 20 = 2.552,00 TL (2013 yılı asgari ücret 1.021,50’nin 1/8’i 127,60’tır). Bulunan rakam her ne kadar bu olsa da belirtilen Kanun maddesi gereği uygulanacak idari para cezası asgari ücretin iki katını (1.021,50 x 2 = 2.043,00 TL) geçemeyeceği için uygulanacak ceza tutarı 2.043,00 TL olacaktır.

2014/01. ay için 133,88 x 20= 2.677,50 TL (2014 yılı asgari ücret 1.071,00 TL’nin 1/8’i 133,88’dir). Bulunan rakam her ne kadar bu olsa da belirtilen Kanun maddesi gereği uygulanacak idari para cezası asgari ücretin iki katını (1.071,00 x 2 = 2.142,00 TL) geçemeyeceği için uygulanacak ceza tutarı 2.142,00 TL olacaktır.

2014/02. ay için de 01. ay için yapılan açıklamalar geçerlidir. Cengiz BÜYÜKBİRER Yaklaşım / Nisan 2014 / Sayı: 256

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti. / www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.