Bu e-Posta adresi istenmeyen postalardan korunmaktadır, görüntülemek için JavaScript etkinleştirilmelidir.

13.03.2008 tarih ve 26815 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanarak 1 Nisan 2008 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek 5746 sayılı "Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun" ile AR-GE ve yenilik faaliyetlerine yönelik önemli teşvik ve destek unsurları getirilmiştir.

Kısaca özetlemek gerekirse 5746 sayılı kanunun en genel amacı, orta vadede yurtiçi üretimin ithalat bağımlılığının ve dolayısıyla cari açığın azaltılması amacıyla sanayide kullanılan ithal ara girdilerin yurtiçinde üretilmesini sağlayacak mekanizmaların geliştirilmesidir. Bu çerçevede, bu kanun ile birlikte, sanayide AR-GE faaliyetlerinin yaygınlaştırılması sağlanarak, özellikle yüksek teknolojili ara girdilerin yurtiçinde üretilmesinin mümkün hale getirilmesi planlanmıştır.

Yeni AR-GE Kanunu neler getiriyor?

Bilindiği üzere, ülkemizde AR-GE faaliyetlerini teşvik etmek amacıyla, 2004 yılından itibaren Kurumlar Vergisi ve Gelir Vergisi kanunları uyarınca mükelleflere AR-GE harcamalarının yüzde 40'ını matrahlarından indirme imkanı tanınmış olup, 5746 sayılı kanun ile söz konusu oran yüzde 100'e çıkarılmaktadır.

Bu kanun ile, en başta AR-GE faaliyetinin üretimle de buluşturulması amacıyla belirli bir sayının -ki bu sayı 50 tam zaman eşdeğer AR-GE personelidir- üzerinde AR-GE personeli istihdam eden sermaye şirketleri bünyesinde kurulacak AR-GE merkezlerine yönelik destekler öngörülmektedir. Bunun dışında kanunun getirdiği teşviklerden, kamu kurum ve kuruluşları ile kanunla kurulan vakıflar tarafından veya uluslararası fonlarca desteklenen AR-GE ve yenilik projeleri gerçekleştirenler, rekabet öncesi işbirliği projeleri, teknogirişim sermaye desteklerinden yararlananlar ve teknoloji merkezi işletmeleri de yararlanacaklardır.

Gerek AR-GE merkezleri gerekse kanunda sayılan diğer kurumların yapacakları AR-GE ve yenilik harcamalarının tamamı ile 500 ve üzerinde tam zaman eşdeğer AR-GE personeli istihdam eden AR-GE merkezlerinde ayrıca o yıl yapılan AR-GE ve yenilik harcamasının bir önceki yıla göre artışının yarısı kurumlar vergisi matrahının tespitinde indirim olarak dikkate alınacaktır. Yapıldığı dönemde indirilemeyerek sonraki dönemlere devreden AR-GE indirimi tutarının reel değeriyle indirimini sağlamak için, sonraki dönemlerde yeniden değerleme oranında artırılarak dikkate alınması sağlanmıştır.

Matrahtan indirim dışında, kamu personeli hariç olmak üzere teknoloji merkezi işletmelerinde, AR-GE merkezlerinde, kamu kurum ve kuruluşları ile kanunla kurulan vakıflar tarafından veya uluslararası fonlarca desteklenen ya da TÜBİTAK tarafından yürütülen AR-GE ve yenilik projelerinde, teknogirişim sermaye desteklerinden yararlanan işletmelerde ve rekabet öncesi işbirliği projelerinde çalışan AR-GE ve destek personelinin; bu çalışmaları karşılığında elde ettikleri ücretlerinin doktoralı olanlar için yüzde 90'ı, diğerleri için yüzde 80'i gelir vergisinden müstesnadır.

Burada önemli olabilecek husus AR-GE personeli dışında destek personelinin de gelir vergisi stopaj desteğinden yararlanabilecek olmasıdır. Destek personeli kanunda AR-GE faaliyetlerine katılan veya bu faaliyetlerle doğrudan ilişkili yönetici, teknik eleman, laborant, sekreter, işçi ve benzeri personeli kapsamaktadır. Ancak belirtmekte fayda var ki, yasal düzenlemede destek personeli için bir sınırlama konmuş olup, teşvikten yararlanacak olan destek personelinin tam zaman eşdeğeri sayısının, toplam tam zamanlı AR-GE personeli sayısının yüzde onunu geçmemesi öngörülmüştür. Kurumlar vergisi ve gelir vergisi stopaj desteği 31.12.2023 tarihine kadar uygulanacaktır.

Bu teşvikler dışında ayrıca AR-GE ve destek personeli için SSK işveren hissesinin yarısı her bir çalışan için 5 yıl süre ile Maliye Bakanlığı bütçesine konacak bir ödenekten karşılanacaktır. Teknoloji geliştirme bölgesinde çalışan ve gelir vergisi istisnasından yararlanan personel de bu destekten yararlanacaktır.

Buna ilaveten 5746 sayılı kanun kapsamında her türlü AR-GE ve yenilik faaliyetleri ile ilgili olarak düzenlenen kağıtlar damga vergisinden istisna edilmiştir.

Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun ile, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri tarafından kanunda belirtilen koşulları taşıyanlara bir defaya mahsus olmak üzere teminat alınmaksızın 100.000 Yeni Türk Lirası'na kadar teknogirişim sermayesi desteğinin hibe olarak verilmesi hükme bağlanmıştır.

Bununla birlikte, AR-GE ve yenilik faaliyetlerinde bulunanların; kamu kurum ve kuruluşları, kanunla kurulan vakıflar ile uluslararası fonlardan aldıkları desteklerin özel bir fon hesabında tutulacağı, bu fonun, vergiye tabi kazancın ve ilgili yılda yapılan AR-GE harcaması tutarının tespitinde dikkate alınmayacağı hükme bağlanmıştır. Yapılan düzenlemeyle, bir yandan başta kamu kurumları olmak üzere başka kurumlarca yapılan katkıların harcanması halinde ayrıca teşvikten yararlanılması engellenmiş, bir yandan da alınan katkının bir kısmının vergi olarak tekrar işletmeden çıkmasının önüne geçilmiştir.

Bu çerçevede oluşturulan fonun, elde edildiği hesap dönemini izleyen beş yıl içinde sermayeye ilave dışında herhangi bir şekilde başka bir hesaba nakledilmesi veya işletmeden çekilmesi halinde, zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa uğratılmış sayılmaktadır.

Teknoparkların durumu ne olacak?

Bilindiği üzere, üniversiteler, araştırma kurum ve kuruluşları ile sanayinin işbirliğini sağlamak ve AR-GE faaliyetlerini artırmak amacıyla 26/6/2001 tarihli ve 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu yürürlüğe konulmuştur. Bu kanun çerçevesinde bugüne kadar 26 adet teknoloji geliştirme bölgesi (teknopark) kurulmuştur. Bu bölgelerde kurulan şirketlerin münhasıran AR-GE ve yazılım faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar, gelir ve kurumlar vergisinden istisna edilmiş, bu şirketlerde çalışan AR-GE personelinin münhasıran bölgelerde yapmış oldykları AR-GE ve yazılım faaliyetlerine ilişkin elde ettikleri ücretleri de gelir vergisinden istisna edilmiştir.

5746 sayılı kanun ile, bir adım daha ileriye gidilerek bu bölgelerde yapılan AR-GE faaliyetlerinde çalışan ve ücreti gelir vergisinden istisna olan personelin bu çalışmaları karşılığında elde ettikleri ücretleri üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinin yarısının da Hazine'ce karşılanması öngörülmektedir. Bu noktada bir hususu belirtmekte fayda vardır. 5746 sayılı kanun hiçbir şekilde teknoloji geliştirme bölgelerinde sağlanan teşvikleri kaldırmamakta aksine yukarıda belirtildiği gibi AR-GE ve yazılım personelinin SSK işveren primlerinin yarısını işverenin yükü olmaktan çıkarmaktadır.

Uygulama esasları nasıl belirlenecek?

AR-GE faaliyetlerinin desteklenmesi hakkında kanun ile ilgili hususlar TÜBİTAK'ın görüşü alınmak suretiyle Maliye Bakanlığı ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından birlikte çıkarılacak yönetmelikle belirlenecektir. Diğer taraftan, kanunda öngörülen şartların taşınıp taşınmadığına ilişkin tespitlerin ise en geç iki yıllık süreler itibari ile yapılacağı öngörülmüştür.

Kanaatimizce kanun şu ana kadar getirilmiş olan en geniş kapsamlı AR-GE teşviklerini içermektedir. Yeni AR-GE Kanunu; hızlı ve akıllı politikalar üreterek sadece kullanıcısı olarak kalmayıp üreticisi olduğu yeni teknolojileri ihraç edecek, katma değerli, bilgi yoğun mal ve hizmet üretimine geçecek Türkiye'nin 2023 vizyonu paralelinde seçkinler kulübüne girme idealine katkı sağlayacaktır. Ancak, çıkarılacak ikincil düzenlemelerin yakinen izlenmesi gerekmekte olup, kanunun uygulanması için çıkarılacak yönetmelikte gereksiz kısıtlamalar getirilmemesi ve uygulama kolaylıkları sağlanmasına dikkat edilmesi önem arz etmektedir.

http://www.dunyagazetesi.com.tr/haber.asp?id=4272&cDate=